Latino sine Flexione

Peano akceptis la vortojn de la latina klasika kaj iun ajn vorton kiu ekzistas en almenaux du lingvoj latinidaj. Tial li ne devis utili kuriozan cxirkauxparolon por modernajxoj. Sed cxar Peano forsxiris la tradician gramatikon, la formoj de vortoj sxajnas ecx pli kaprica kaj tial pli malfacila lerni ol en la klasika latina.

Por deveni vortojn de vortaro de la latina klasika:

Substantivoj: Peano uzas la ablativan formon, kiu estas devenigita el la genetiva formo de la vortaro per la jenaj sxangxoj: -ae -> a, -i -> -o, -us -> -u, -ei -> -e, -is -> -e. Ekzemple:

        rosa, rosae      ->  rosa
        annus, anni      ->  anno
        puer, pueri      ->  puero
        casus, casus     ->  casu
        cornu, cornus    ->  cornu
        dies, diei       ->  die
        pax, pacis       ->  pace
        dens, dentis     ->  dente
        doctor, doctoris ->  doctore
        genus, generis   ->  genere
        corpus, corporis ->  corpore  

Adjektivoj: estas formata el la neuxtra nominativo laux la jenaj sxangxoj: -e -> -e, -um -> -o, -is -> -e. Ekzemple:

        breve            ->  breve
        nigrum           ->  nigro 
        audacis          ->  audace

Gramatiko

Latino sine Flexione ne posedas finajxojn. Anstataux gxi dependas de vortordo, kunteksto kaj helpvortoj por klarigi la interrilaton de vortoj.

• Vortordo: La baza vortordo estas: subjekto - predikato - objekto. La adjektivo sekvas post la substantivo, la adverbo post la verbo.

  Kvankam iu ajn vorto povas roli kiel substantivo, adjektivo, ktp., plejparte la rolo sekvas la originon de la vorto: scribe, cxar gxi devenas de la latina verbo scribere, signifas "skribi" kaj ne "skribo". Por "skribo", oni kutime uzus la vorton scripto. Ktp.

• Artikolo: kiel en la rusa kaj la latina klasika, la artikolo ne ekzistas.

• Personaj Pronomoj: me, te, illo, illa, id, nos, vos, illos, illas.
• Posesivaj Pronomoj: meo, tuo, suo, nostro, vostro, suo

• Numeraloj: zero, uno, duo, tres, quatuor, quinque, sex, septem, octo, novem, decem, decem-uno, viginta, triginta... centum, mille, millione, milliardo.
• Numeraloj ordaj: primo, secundo, tertio, quarto ...decimo...vigesimo...centesimo. Peano uzis cxi tiujn cxar ili estas suficxe internaciaj.

• Substantivo: nur havas unu finajxon, kaj ecx tiu ne estas devigita: la pluralo -s. Sed la pluralo, kie oni devas esprimi gxin, estas facile esprimita per cxirkauxparolo: patre habe tres filio.

• Adjektivo: ne kongruas kun la substantivo. Por la kompariga formo, uzu plus kaj minus:

          - Turre es plus alto quam domo, et minus alto quam monte
  

• Verboj: estas kvar formoj:
  • infinitivo: amare, scribere, ire
  • indikativo: ama, scribe, i
  • pasinta participo: amato, scribeto, ito
  • aktiva participo: amante, scribente, inte

  Por la latinaj verboj neregulaj, por la radika (indikativa) formo, uzu: mita, mede, nasce, ori, vol, pote.

  Verboj ne havas nombron, tempon aux personon. Tiuj estas esprimitaj, kie necesas, per adverboj, pronomoj kaj cxirkauxparoloj:

          - me jam ama
          - heri me scribe
          - me i ama
          - me es amato
  

  Tial, anstataux amo, amas, amat, oni diras me ama, te ama, illo ama.

• Adverboj: per cxirkauxparola esprimo: me scribe in modo claro

• Gramatikaj vortoj: ab, ante, aut, circa, contra, cum, de, ex, in, per, pro, sine, supra, aut, et, jam, non, nam, dum, quando, satis, semper, si, tamen, ut...

Nuntempe la latina de Peano estas ecx pli morta ol la latina klasika, restante kuriozajxo. Sed la Interlingua de Peano inspiris Godeon kontribui sian Interlinguan, Interlingua kiu evitis la difektojn de Peano: Gode uzis vortojn latinidajn, ne klasikajn, kaj li konservis suficxan finajxojn por fari la lingvon natura kaj facile lernebla por angloj kaj latinidoj.

Ligiloj: