ด้านการวิจัย ได้รับทุนวิจัยจากกระทรวงสาธรณสุข และของ China Medical Board วิจัยธรรมชาติของเลือดเกี่ยวกับความผิดปกติของเม็ดเลือดแดงเนื่องจากกรรมพันธุ์ ที่ก่อให้เกิดโรคโลหิตจาง และพบวิธีการป้องกันรักษา ผลงานวิจัยเป็นที่ยอมรับทั่วภายในและต่างประเทศ และได้รับเชิญไปบรรยาย ณ มหาวิทยาลัยและสถาบันวิจัยหลายแห่งเกือบทุกทวีปทั่วโลก บทความทางวิชาการได้รับการตีพิมพ์ในวารสารต่างประเทศมากกว่า 150 เรื่อง นอกจากนั้นยังได้แต่งตำราวิชาโลหิตและคู่มือโลหิตวิทยา และยังได้รับทุนวิจัยของ National Institute of Health ประเทศสหรัฐอเมริกา

จากชีวิตจริงที่เคยยากจนในชนบท ศาสตราจารย์ ดรใประเวศ วะสี ได้พยายามอบรมสั่งสอนนักศึกษาแพทย์ ให้เห็นความสำคัญของชาวชนบทที่ห่างไกล ได้จัดวางหลักการอบรมสาธารณสุขมูลฐานแก่พระภิกษุ กระจายความรู้ด้านการแพทย์และสาธรณสุขพื้นฐาน ไปสู่ชนบท โดยเขียนลงในวารสาร หนังสือต่าง ๆ รวมทั้งยังเป็นเจ้าของและบรรณาธิการนิตยสารหมอชาวบ้าน เพื่อเผยแพร่ความรู้ทางเวชกรรมและการสาธรณสุขแก่ประชาชน

ได้รับการแต่งให้ดำรงตำแหน่งรองอธิการบดี ฝ่ายพัฒนาและวางแผน มหาวิทยาลัยมหิดล ตั้งแต่ปี พ.ศ. 2522 เป็นกรรมการมูลนิธิเป็นที่ปรึกษาทางการแพทย์ ทั้งในประเทศและต่างประเทศอีกหลายแห่ง ศาสตราจารย์นายแพทย์ประเวศ วะสี นอกจากจะมีความเป็นเลิศทางวิชาการ การวิจัยและการพัฒนาสังคม ท่านยังเป็นผู้มีจิตใจเป็นนักพัฒนาสังคม เป็นผู้ที่มีความกล้าหาญทางจริยธรรม อุทิศตนเหนือส่วนรวม มีชีวิตความเป็นอยู่ที่เรียบง่าย สุภาพอ่อนน้อมถ่อมตน ตั้งใจทำงานอย่างจริงจัง จนสามารถพิสูจน์ให้คนไทยและชาวโลก ได้เห็นถึงความจริงใจและจ ริงจัง ในการทำงานเพื่อสังคม จึงได้รับการยกย่องให้เป็นบุคคลดีเด่นของชาติ

ศาสตราจารย์ นายแพทย์ประเวศ วะสี เป็นชาวจังหวัดกาญจนบุรี เป็นบุคคลดีเด่นที่ได้รับรางวัลแมกไซไซ สาขาบริการรัฐ ปี พ.ศ. 2524 และบุคคลดีเด่นของชาติสาขาการแพทย์ ประจำปี พ.ศ. 2528