|
|||
|
 |
||
|
ÜNLÜ TÜREMESI
• Özel kuralli bilesik fiillerde (yeterlilik, süreklilik) iki fiil arasina i,i,u,ü,a,e ünlülerinden bir girebilir.
Konus + bilmek konusabilmek
Yaz + vermek yazivermek
Düs + yazmak düseyazmak
Bak + kalmak bakakalmak
• Bazi sifatlar küçültme eki alirken, ekten önce bir ünlü harf türeyebilir.
Dar-cik daracik
Az-cik azicik
• Ön ekle yapilan pekistirmelerde ünsüz türemesiyle birlikte ünlü türemesi de görülebilir.
Saglam sap a- saglam
Yalniz yap-a- yalniz
Düz düp-e- düz
• Ünsüzle biten fiiller -yor ekini alirken araya i,i,u,ü ünlülerinden biri girer.
Yaz-i-yor
Bil-i-yor
Bak-i-yor
Gör-ü-yor
ÜNLÜ DARALMASI
Düz-genis ünlüyle biten (a,e) fiil tabanlarina simdiki zaman eki (-yor) getirildiginde a ünlüsü daralarak i,u 'ya; e ünlüsü de i,ü 'ye dönüsür.
Ara-yor ariyor
Oyna-yor oynuyor
Dile-yor diliyor
Gülme-yor gülmüyor
Bekle-yor bekliyor
• Türkçede iki fiilin durumu ayri bir özellik göstermektedir. de- ve ye- fiilleri simdiki zaman (-yor), gelecek zaman (-ecek) ve istek kiplerini alirken daraldigi gibi, fiilimsileri alirken de daralirlar.
De- di-yor, di-y-ecek, di- y-en di-y-elim
Ye- yi-or, yi-y-ecek, yi-en, yi-y-elim
Kaynastirma ünsüzü y nin günlük konusmalarda yol açtigi ünlü daralmasinin yaziya yansitilmamasi gerekir. Bu, bir yazim yanlisidir.
Anla-y-acak (dogru) anliyacak (yanlis)
Dinle-y-en (dogru) dinliyen (yanlis)
ULAMA
Ulama yapilacak sözcükler arasinda hiçbir noktalama isareti bulunmamalidir. Noktamla isareti varsa ulama yapilamaz.
Kaldirimlar, içimde kivrilan bir lisandir.
Kükremis sel gibiyim, bendimi çigner, asarim.
Ünsüzle biten bir sözcügün, kendisinden sonra gelen ve ünlüyle baslayan sözcüge baglanarak söylenmesidir.
Sönmeden yurdumun üstünde tüten en son ocak
Beni candan usandirdi cefadan yar usanmaz mi
zeynelbozkale@hotmail.com