| Вясною 1654 року на Вялікае Княства Літоўскае рушыла 100-тысячнае маскоўскае войска на чале з царом Аляксеем Міхайлавічам разам з атрадамі казакоў Залатарэнкі. 10-тысячны адзьдзел Януша Радзівіла ня мог спыніць такія аграмадныя сілы, хаця 12 жніўня 1654 року пад Шкловам нанёс паразу 25-тысячнаму адзьдзелу маскавітаў на чале з Чаркаскім, але ўжэ 24 жніўня пад Шапялевічамі корпус гэтмана быў разьбіты. У 1654 року маскавітам удало ся захапіць усю тэрыторыю Вялікага Княства па Днэпар і Заходнюю Дзьвіну. У наступным року расейцы захапілі Менск і сталіцу гаспадарства Вільню. Швэдзкі кароль таксама распачаў ваенныя дзеяньні супраць Рэчыпаспалітае. У гэтакіх умовах Вялікі гэтман Янушу Радзівіл разам зь іншымі дзеячамі Вялікага Княства Літоўскага вырашыў падпісаць дзьвухбаковую унію са Швэцыяй. Гэта падзея адбыла ся ў Кэйданах 20 кастрычніка 1655 рока і фактычна азначала разрыў Люблінскае Уніі. Але пасьля хуткае сьмерці гэтмана ў замку Тыкоціне на Падляшшы, унія Вялікага Княства Літоўскага са Швэцыяй так і не была канчаткова рэалізаваная, хаця й мела вялікія шанцы стацца падмуркам мацнейшае паўночнаэўрапэйскае кааліцыі. У хуткім часе распачалі ся ваенныя дзеяньні Швэцыі з Расеяй, што падштурхнула апошнюю на падпісаньне з Рэччупаспалітай Віленскага замірэньня ў 1656 року. У 1659 року зноўку распачалі ся ваенныя дзеяньня паміж Рэччупаспалітаю й Масковіяй. 24 чэрвеня 1660 року ліцьвіны й палякі на чале з Паўлам Сапэгам і Чарнецкім нанесьлі паразу расейскае арміі на чале з І. Хаванскім каля вёскі Палёнкі пад Ляхавічамі, а пасьля ля рэчкі Басі ліцьвінскія войскі разграмілі армію Далгарукага. За гэтым адбыло ся шчэ колькі яскравых перамогаў нашага воінства. У 1661 року была вызвалена Вільня. |
