|
 อธิบายผังโครงสร้าง ๑) แสดงผังโครงสร้างกลอนหก ความยาว ๒ บท ๒) กลอน ๑ บท มี ๒ คำกลอน หรือ ๔ วรรค ๓) กลอน ๑ บาท มี ๖ คำ ๔) เส้นโยงภายในวรรค เรียกว่าสัมผัสใน ส่วนเส้นโยงคำท้ายวรรค เรียกว่า สัมผัสนอก ๕) กลอนยาว ๒ บทขึ้นไป ต้องเชื่อม สัมผัสท้ายวรรคที่๔ไปยังคำท้ายวรรคที่ ๒ ของบทถัดไปเสมอ ๖) การเขียนกลอนหกให้ไพเราะ ต้องเพิ่มสัมผัสใน ระหว่างคำที่ ๒ กับ ๓ อีก ๑ คู่ จากสัมผัสบังคับ ปกติ ระหว่างคำที่ ๔ กับ ๕ สัมผัสในคู่แรกนี้ จะเป็นสัมผัสสระหรือพยัญชนะก็ได้ไม่บังคับ ซึ่งต่างจากกลอนสุภาพ ที่ต้องเป็ฌนสัมผัสสระ เท่านั้น คำสัมผัสและเสียงท้ายวรรคของกลอนหก ตัวอย่างสัมผัสใน บทที่ ๑ บุหลัน วันเพ็ญ เด่นฟ้า สิบห้า ค่ำเยือน เดือนสาม มาฆะ บูชา สง่างาม อาราม รุ่งรัตน์ ชัชวาลย์ บทที่ ๒ ระฆัง หงั่งเหง่ง เพลงพลิ้ว โพธิ์หวิว ไหวรับ ขับขาน สำเนียง เพียงมนต์ ดลมาน ซาบซ่าน สุขล้ำ อำไพ ... คำหรือพยางค์ ที่มีเสียงสระคล้องจองกัน ในบทกลอนเรียกว่า สัมผัส แบ่งเป็น ๒ ชนิด คือ สัมผัสนอกและ สัมผัสใน โปรดดูตัวอย่าง บทที่ ๑ คำต่อไปนี้ ...ฆัง หงั่งเหง่ง เพลง... คำที่เน้นสีแดง คู่แรกเป็น สัมผัสในคู่ที่เพิ่มขึ้นมาเพื่อเพื่อความไพเราะ จะมีหรือไม่มีก็ได้ส่วนที่เน้นสีม่วงเป็นสัมผัสใน บังคับที่ต้องมี
|
ตัวอย่างสัมผัสนอก บทที่ ๑ บุหลัน วันเพ็ญ เด่นฟ้า สิบห้า ค่ำเยือน เดือนสาม มาฆะ บูชา สง่างาม อาราม รุ่งรัตน์ ชัชวาลย์ บทที่ ๒ ระฆัง หงั่งเหง่ง เพลงพลิ้ว โพธิ์หวิว ไหวรับ ขับขาน สำเนียง เพียงมนต์ ดลมาน ซาบซ่าน สุขล้ำ อำไพ ... จากตัวอย่างเดิม โปรดดูตัวอย่าง บทที่ ๑ ใหม่อีกครั้ง คำต่อไปนี้ ...ฟ้า ห้า สาม งาม ราม คราวนี้ตำแหน่งที่เน้น สีแดงจะเปลี่ยนไป เป็นคำท้ายวรรค ๑ สัมผัสกับคำที่ ๒ ของวรรคที่ ๒ และคำสุดท้ายของวรรคที่ ๒ สัมผัสกับคำ สุดท้ายของวรรคที่ ๓ และคำที่ ๒ ของวรรคสุดท้าย จุดที่ ๑ ต่อไปให้สังเกตคำว่า วาลย์ ท้ายวรรคที่ ๔ ของ บทที่ ๑ จะส่งสัมผัสไปยังคำว่า ขาน ท้ายวรรคที่ ๒ ของบทที่ ๒ ตามกฎเกณฑ์ ของบทกลอน ที่มีความยาว ตั้งแต่ ๒ บทขึ้นไป ส่วนเรื่องเสียงท้ายวรรค การชิงสัมผัส สัมผัสซ้ำ สัมผัสเลือน และสัมผัสทีฆะรัสสะ นั้น คงใช้หลักเกณฑ์ เดียวกันกับ กลอนแปด บทกลอนตัวอย่างเพื่อเป็นแนวทางในการแต่ง " มาฆบูชารำลึก "
บุหลันวันเพ็ญเด่นฟ้า |