AIDS/SIDA
Uvod
SIDA (na francuskom Syndrome d'Immunodeficience Acquise) ili AIDS (na engleskom Acquired Immune Deficiency Syndrome) znaci na našem jeziku sindrom stecenog gubitka sposobnosti imunološke odbrane. Sindrom oznacava skup simptoma i znakova oboljenja koji se javljaju zbog gubitka sposobnosti imunološke odbrane . Ovaj skup simptoma i znakova oboljenja ne mora da se ispoljava uvek u punom obimu. U nekim slucajevima ispoljavaju se samo jedan ( na primer, slabljenje tj. gubitak na težini ), a u nekim slucajevima više njih ( zapaljenje pluca, gubitak na težini, otok limfnih žlezda, pojava tumora na koži i unutrašnjim organima i drugi ). Steceni gubitak sposobnosti imunološke odbrane oznacava da je neki uzrocnik onemogucio imuni sistem da se efikasno brani i da savlada invaziju mikrobioloških cinioca koji, po pravilu, u zdravih ljudi ne dovode do ispoljavanja oboljenja.
Istorijat HIV/AIDS-a
Sida je relativno skoro prepoznato oboljenje i u tabeli 1. su dati neki bitni datumi u otkricu ovog oboljenja i izolaciji njegovog uzrocnika (HIV-a).
Tabela 1 .
Do 1980 |
HIV je prenošen pre nego što je SIDA/AIDS prepoznata kao nova bolest |
1981 |
Epidemija zapaljenja pluca uzrokovana protozoom Penumocystis carinii u Los Andelesu, SAD |
1981 |
Epidemija Kaposi sarkoma u Njujorku |
1982 |
CDC (Center for Disease Controle) u Atlanti, SAD, definisao ovo oboljenje koje je dobilo naziv AIDS |
1983 |
U laboratoriji Luc Montagnier-a izolovan je virus LAV kao uzrocnik SIDA/AIDS |
1984 |
U laboratoriji Robert Gallo-a, NIH –Bethesda, SAD, izolovan identican virus sa LAV i nazvan HTLV III |
1984 |
In vitro dokazana antivirusna aktivnost ZIDOVUDINA u sprecavanju umnožavanja virusa |
1985 |
Razvijen prvi komercijalni ELISA test za dokazivanje antitela na virus uzrocnik SIDA/AIDS |
1985 |
Pri Saveznom zavodu za zaštitu zdravlja SFRJ formirana ekspertska kimisija za borbu protiv side |
1985 |
Poceto sa testiranjem krvi na HIV u Jugoslaviji |
1985 |
U Jugoslaviji identifikovana prva dva obolela od side (VMA) |
1986 |
Specijalni komitet predložio da se uzrocnik side nazove HIV 1 ( H umane I munodeficijencije V irus 1) |
1986 |
Medu obolelima iz zemalja zapadne Afrike (Gabon i dr) izolovan uzrocnik side razlicit od HIV 1 i dobio oznaku HIV 2 |
1987 |
Svetska zdravstvena organizacija usvojila specijalni program za borbu protiv side koji l988 postaje Globalni program za borbu protiv side |
1987 |
U Jugoslaviji donet zakon o obaveznom testiranju na HIV krvi, krvnih produkata, organa i tkiva za transplantaciju |
1998 |
1. decembar ustanovljen kao Svetski dan borbe protiv side |
1991 |
U Jugoslaviji formirana Jugoslovenska asocijacija za borbu protiv side ( JAZAS ) kao nevladina, humanitarna organizacija |
1991 |
Ustanovljena je "crvena traka" kao medunarodni znak borbe protiv side |
1994 |
Osnovana Omladina JAZAS-a |
1996 |
Globalni program za borbu protiv side stavlja se pod okrilje Ujedinjenih nacija kao UNAIDS program |
1981. godine lekari u Los Andelesu su bili iznanadeni da se u grupi, na izgled zdravih, mladih ljudi razvilo zapaljenje pluca uzrokovano mikroorganizmom Pneumocystis carinii koja je do tada takvo oboljenje izazivala samo u osoba koje su imali oštecen imunološki odbrambeni sistem kao posledicu primanja citostatskih lekova u lecenju raka ili lekova za smanjivanje imunološke reaktivnosti kod transplantacije organa ili lecenja autoimunih oboljenja.
Iste te 1981. godine lekari u Njujorku su zapazili u mladih, dotle potpuno zdravih ljudi, pojavu Kaposi sarkoma, jedne vrste raka kože koji se takode javlja u osoba kojima je smanjena imunološka reaktivnost.
Za obe ove grupe bilo je karakteristicno da su sve obolele osobe bili muškarci, homoseksualci medu kojima su mnogi imali i druge polno prenosive bolesti, kao što su sifilis i gonoreja.
Ubrzo su se pojavili oboleli koji nisu bili homoseksualci ali su koristili droge intrevenskim ubrizgavanjem i hemofilicari, koji boluju od nedostatka jednog krvnog faktora koji onemogucava normalno zaustavljanje krvarenja i zbog toga moraju da dobijaju taj faktor dobijen iz krvi zdravih osoba.
Svi ovi nalazi su omogucili da CDC (centar za kontrolu bolesti) u Atalanti, SAD, definiše pojavu novog oboljenja nazvanog AIDS (steceni gubitak imuniteta) i da se vec tada pretpostavi da ovo oboljenja izaziva cinioc koji se prenosi seksualnim putem ili putem krvi.
U laboratoriji Prof. Luc Montagnier-a u Pasterovom Institutu u Parizu 1983. godine izolovan je jedan virus dobijen iz povecane limfne žlezde obolelog sa znacima stecenog gubitka imuniteta i nazvan LAV (Lymphadenopathy Associated Virus).
U laboratoriji Prof. Robert Gallo, u NIH (National Institute for Health) Bethesda, SAD, 1984. godine izolovao je virus u obolelih od AIDS-a, koji je bio slican sa dva ranije izolovana virusa u istoj laboratoriji koji su izazivali leukemiju T limfocita u ljudi (HTLV I i HTLV II (Human T leukemia Virus)) i nazvan je HTLV III.
Kako je bilo pokazano da su ova dva virusa identicna, 1986. godine medunarodni Komitet ga je nazavao HIV (Human Immunodeficiency Virus). Nalaženjem novog tipa HIV-a medu obolelima u zapadnoj Africi koji izaziva isto oboljenje ali se razlikuje po strukturi od prethodno identifikovanog, dobili su nove oznake kao HIV 1 odnosno HIV 2.
AIDS - A cquired Immune Deficiency Syndrom
SIDA - Syndrome d'immuno Deficience Acquise,
sindrom stecenog nedostatka imuniteta
Definicija
AIDS (ili sida) je poslednji i najteži stadijum infekcije virusom humane imunodeficijencije.
Infekcija HIV-om (virusom humane imunodeficijencije), sa ili bez klinicki ispoljenih manifestacija je infekcija koja obicno godinama protice bez ikakvih subjektivnih tegoba i znakova bolesti.
Od momenta infekcije zaražena osoba postaje nosilac virusa i potencijalni izvor zaraze.
Etiologija
Izazivac je infektivni agens – virus humane imunodeficijencije, HIV.
