เมื่อมีพระราชบัญการปกครองท้องถิ่น  ร.ศ.116   (พ.ศ.2441)  รัฐบาลทางกรุงเทพฯ  
   เริ่มมองเห็นความสำคัญของหัวเมืองท้องถิ่น  จึงส่งข้าหลวงต่างพระเนตรพระกรรณขึ้นไป
   ทำหน้าที่   ประจำเพื่อเป็นที่ปรึกษาเจ้าหลวง แต่บรรดาเจ้าหลวงและเจ้านายในเมืองแพร่
   ไม่สามารถที่จะติดตาม  การเปลี่ยนแปลงการปกครองได้ทัน ในที่สุดชุดข้าหลวงต่าง
   พระเนตรพระกรรณและข้าราชการจากกรุงเทพฯ  ก็เลยกลายเป็นผู้บริหารเสียเอง
                                            

      พ.ศ.2440 ทางราชการได้ส่งพระยาไชยบูรณ์ ซึ่งขณะนั้นดำรงตำแหน่งปลัดมณฑล 
   พิษณุโลก   มาเป็นข้าหลวงกำกับ  การปกครองเมืองแพร่ และส่งข้าราชการชาวไทย
   ภาคกลาง   มาทำงานในตำแหน่งต่างๆ เจ้าเมืองแพร่ในขณะนั้น  คือ พระยาพิริยวิไชย     
   ระยะแรกที่ร่วมงานกันความขัดแย้งยังไม่เกิดขึ้นต่อมาเมื่ออำนาจสิทธิขาดในการปกครอง
   เป็นของข้าหลวงอำนาจของเจ้าหลวงยิ่งถูกลดทอนลงมากทำให้เกิดเหตุการณ์   กบฎเงี้ยว
   เมืองแพร่ขึ้นในวันศุกร์ที่  25กรกฎาคม พ.ศ.2445 พวกเงี้ยวโดยการนำของ พะกาหม่อง   
   สะลาโปไชยและหม่องจีนา
 

                               กบฎเงี้ยวที่ถูกจับตัวได้
    ได้พาลูกน้องบุกเข้ายึดโรงพัก(สถานีตำรวจ)  พวกข้าราชการ
   และคนไทยใต้(คือคนจากกรุงเทพฯ) มีอยู่ที่ไหนโจร( เงี้ยว)   มันจับไปฆ่าทิ้งหมด  
   ไม่ว่าจะเป็นผู้หญิงหรือเด็ก...แล้วก็หลวงวิมณซึ่งเป็นข้าหลวงผู้ช่วย  ได้หลบหนีออกไป
   ถึงหมู่บ้านแห่งหนึ่งในตำบลป่าแดงทางทิศตะวันออกห่างจากเมือง ราว  8  กิโลเมตร  
   แล้วก็โดนคมดาบของพวกโจรเงี้ยวสิ้นชีวิต...สำหรับท่านข้าหลวงคือพระยาไชยบูรณ์
   นั้นหนี เข้าไปหาเจ้าหลวงเมืองแพร่  แต่เจ้าหลวงเมืองแพร่บ่ายเบี่ยงไม่ยอมช่วยเหลือ 
   พระยาไชยบูรณ์  จึงหนีซอกซอนลงไปทางใต้หิวดหยเต็มที่จึงเข้าไปขอข้าวชาวบ้านกิน  
   แต่แทนที่จะให้ข้าวกิน ชาวบ้านกลับจับตัวมัดจะนำส่งให้โจรเงี้ยว แต่เดินทางยังไม่ถึง
   เมือง ชาวบ้านเลยประหารพระยาไชยบูรณ์เสีย ณ ที่นั้นและทางการได้ก่อสร้างอนุสาวรีย์   
   เป็นที่ระลึกตรงที่ประหาร  ยังอยู่มาตราบเท่าทุกวันนี้
       จังหวัดแพร่ แบ่งเขตการปกครองออกเป็น  8 อำเภอ  ดังนี้
   1.อำเภอเมืองแพร่              รหัสไปรษณีย์             54000
   2.อำเภอเด่นชัย                รหัสไปรษณีย์             54110
   3.อำเภอสอง                    รหัสไปรษณีย์             54120
   4.อำเภอสูงเม่น                 รหัสไปรษณีย์             54130
   5.อำเภอร้องกวาง                รหัสไปรษณีย์             54140
   6.อำเภอลอง                    รหัสไปรษณีย์             54150
   7.อำเภอวังชิ้น                  รหัสไปรษณีย์             54160
   8.อำเภอหนองม่วงไข่            รหัสไปรษณีย์             54170

                                                          แผนที่แสดงอำเภอต่างๆ  ของจังหวัดแพร่