• ข้อมูลทั่วไป
  • เป็นวิตามินตัวหนึ่งในวิตามินบีรวม รู้จักกันมานานแล้ว บางทีเรียกวิตามินบี 1 ว่า แอนตี้เบอริเบอริแฟคเตอร์ หรือ แอนตี้นิวริติคแฟคเตอร์ เนื่องจากเป็นวิตามินที่สามารถป้องกันการกระตุกของประสาท แต่เป็นที่รู้จักในชื่อ ไทอะมีน หรือวิตามินบี 1 เป็นอินทรีโมเลกุลที่ประกอบด้วย pyridine และ thiazole เป็นวิตามินที่สลายตัวได้ง่ายที่สุดในบรรดาวิตามินบี
  • คุณสมบัติ
    • เป็นผลึกสีขาว ละลายน้ำได้ มีรสเค็ม กลิ่นคล้ายยีสต์ สลายตัวได้ง่ายในสภาวะด่าง แต่ในรูปกรดสามารถทนได้แม้อุณหภูมิสูงถึง 120 องศาเซลเซียส ก็สามารถทนได้ใน 1 ชม. แต่ปกติสลายตัวได้ง่ายในความร้อน
• ประโยชน์ต่อร่างกาย
  • ช่วยในการเผาพลาญสารอาหารหรือส่วนประกอบของโคเอนไซม์ในร่างกาย ช่วยในการนำออกซิเจนไปเลี้ยงส่วนต่างๆ ของร่างกาย ช่วยเจริญอาหารมีการอยากอาหารมากขึ้น ทำให้ระบบย่อยและระบบขับถ่ายดีขึ้น จึงสามารถป้องกันท้องผูกได้ ทำหน้าที่ช่วยในการนำกระแสประสาททำให้กล้ามเนื้อทำงานอย่างมีประสิทธิภาพ ช่วยในการเจริญเติบโต การสืบพันธ์ และการผลิตน้ำนม
• แหล่งที่พบ
  • พบมากใน เนื้อหมูและเนื้ออื่นๆ ยีสต์ ข้าวสาลี ข้าวโอ๊ต ข้าวซ้อมมือ ข้าวกล้อง แป้งถั่วเหลือ ถั่วเมล็ดแห้ง ไข่แดง นม และผลไม้ก็พบได้บ้าง วิตามินตัวนี้จะพบในอาหารสด โดยเฉพาะตอนที่ยังไม่ถูกความร้อน
• ปริมาณที่แนะนำ
  • คนปกติจะต้องการวิตามินบี 1 ในปริมาณ 25 – 30 มิลิกรัม ซึ่งพอใช้ใน 2- 3 อาทิตย์ แต่ละบุคคลก็จะมีความต้องการแตกต่างกันขึ้นอยู่กับปัจจัยหลายด้านเช่นเพศ น้ำหนักตัว แต่โดยทั่วไปร่างกายต้องการ 0.5 มิลลิกรัม/1000 กิโลแคลอรี่ ซึ่งในแต่ละวันจะต้องการดังนี้ ผู้ชาย ต้องการ 1.2 – 1.4 มิลลิกรัม/วัน ผู้หญิงต้องการ 1.0 มิลลิกรัม/วัน เด็ก 06 – 1.1 มิลลิกรัม/วัน สตรีตั้งคคภ์ 1.4 มิลลิกรัม/วัน สตรีให้นมบุตร 1.5 มิลลิกรัม/วัน
• ผลของการขาด
  • การขากวิตามินบี 1 อาจเกิดจากการขาดการอุปโภคที่ดี รวมทั้งโรคที่ก่อให้เกิดความต้องการวิตามินมากขึ้น เช่น โรคต่อมธัยรอยด์ทำงานมากกว่าปกติ โรคติดเชื้อ เป็นต้น รวมทั้งโรคที่ขัดขวางการดูดซึมของวิตามินบี 1 เช่นโรคตับ โดยส่งผลให้วิตามินบี 1 น้อยลง ทำให้เกิดโรคเห็บชา มีความผิดปกติทางระบบประสาท เช่นประสาทอักเสบ นอน บุคลิกภาพเสื่อม ความจำไม่ดี นอนไม่หลับ มีอาการทางหัวใจ เช่น มี ECG ที่ผิดปกติ หรืออาจทำให้เกิดหัวใจล้มเหลวได้ ในรายที่ขาดมากๆ อาจมีอาการเบื่ออาหาร ตามมาด้วยอาการท้องผูกได้ รวมทั้งสามารถทำให้เกิดโรคไหลตายได้
• ผลของการได้รับมากไป
  • เนื่องจากวิตามินบี 1 จะไม่มีการสะสมในร่างกาย เพราะมีการขับออกทางปัสสาวะ จึงไม่ปรากฏอาการเป็นพิษจากปริมาณวิตามินบี 1 ที่เกิน
• ข้อมูลอื่นๆ
  • การดูดซึม
    • ส่วนใหญ่เกิดที่ผนังลำไส้เล็กส่วนต้นและตอนกลางซึ่งมีสภาวะเป็นด่าง ไม่มีการดูดซึมที่กระเพาะเนื่องจากจะไม่ถูกทำลายในกรดร่างกายจึงดุดซึมไม่ได้ ร่างกายไม่สามารถเก็บสะสมได้ไม่มากนัก มีการขับออกทางปัสสาวะในรูปของ Thiamin หรือ pyrimidine ดังนั้นควรได้รับวิตามินชนิดนี้จากอาหารอย่างเพียงพอ
  • สารหรืออาหารเสริมฤทธิ์
    • วิตามินบีรวม วิตามินบี 2 กรดโฟลิค ไนอะซิน วิตามินอี แมงกานีส กำมะถัน และวิตามินซี
  • อาหารหรือสารต้านฤทธิ์
    • สารต้านไทอะมีนหรือวิตามินบี 1 จะมี 2 ประเภทคือ สารต้านฤทธิ์ไทอะมีนที่ไม่ทนต่อความร้อน ได้แก่ น้ำย่อยไธอะมิเนส ซึ่งพบได้ในพวกปลาน้ำจืด ปลาร้า และหอยต่างๆ ถ้ากินอาหารพวกนี้ดิบๆ จะทำให้น้ำย่อยทำลายวิตามินบี 1 โดยตรง สารต้านฤทธิ์อีกประเภทหนึ่งคือ สารต้านฤทธิ์ที่ทนต่อความร้อน ได้แก่ กรดแทนนิค กรดคาเฟอิก ซึ่งพบใน ชา กาแฟ ผักและผลไม้บางชนิดเช่น แอปเปิ้ล ใบพลู ใบหมาก ใบเหมี่ยง ผักบุ้ง ผักกระเฉด โดยสารที่ได้ของเหล่านี้จะส่งผลทำลายวิตามินบี 1 โดยการไปรวมกับวิตามินบี 1 ทำให้เสียโครงสร้างไป ถึงแม้สารพวกนี้จะผ่านความร้อนแล้วก็ตามแต่ก็ยังสามารถทำลายวิตามินบี 1 ได้
  • การเสื่อมสลาย
    • การหุงต้มธรรมดาจะไม่สูญเสีย แต่ถ้ามีการเคี่ยว หรือใช้ความร้อนนานๆ รวมทั้งมีการแช่น้ำนานๆ หรือมีการผสมกับด่าง เช่น โซดา ผงฟู จะมีการสูญเสีย การต้มไม่ควรเทน้ำทิ้ง
  • การประเมิน
    • สามารถทำได้โดยวัดปริมาณวิตามินบี 1 ในปัสสาวะ การวัดการทำงานของเอนไซม์ transketolase ในเม็ดเลือดแดง และการวัดปริมาณ thiamine diphosphate ในเม็ดเลือดแดง โดยปกติระดับของไทอะมีนในซีรัม จะเท่ากับ 0.21 – 0.43 ไมโครกรัมต่อเดซิลิตร และในปัสสาวะจะมากกว่า 100 ไมโครกรัมใน 24 ชั่วโมง