|
c

Tứ Thập
Tri Thiên Mệnh
Mình chẳngnhớ rõ là từbaogiờ mình bắtđầu đểý rấtnhiều về tuổitác của mình.
Mỗilần soigương lúcnào cũng nhìn thậtlâu những nếpnhăn inhằn trên trán, hai bên
khoémắt, và nếpgấp phíatrên hai gòmá. Nherăngra là nhìnthấy trướcsau nhưnhất,
đều hư cả! Rõrệtnhất là những sợi tócbạc, chúng đã lấn gầnhơn nửa máiđầu. Nếu
khôngcó màu tócnhuộm chelại thì cólẽ mình còn trông già hơn cáibóng mình đang
nhìnthấy trong gương.
Khổng Tử viết: Tamthập nhi lập, tứthập nhi hoặc, ngũthập trithiênmệnh... nghĩalà
làmnên sựnghiệp vào tuổi bamươi, tuổi bốnmươi "khủnghoảng tuổi trungniên", và
khi đến tuổi nămmươi phải chấpnhận sốmệnh... Còn mình thì nghĩ cólẽ tuổi bốnmươi
mình nên trithiênmệnh...
Và cáituổi trithiênmệnh theo quanđiếm "ngũthập trithiênmệnh" đãđến tựhồinào vào
đờimình ở cáituổi bốnmươi! Nó đến mộtcách ngangnhiên và tànnhẫn, đến như vũbão,
đến tưởngnhư bấtchợt khôngkịptrởtay. Mình còn nhớ khiđang trong độtuổi đôitám,
mình đã nghĩlà mình sẽ khôngbaogiờ bướcđến cáituổi bamươi, hoặc đã nhìn cái năm
2000 và thấy consố ấy xalạ làmsao. Còn những trên haimươi lăm năm nữa cơmà! Và
mình vẫncòn nhớrõ những ấntượng về những biếncố lịchsử lúcbấygiờ. Nghe nàolà
nhữnggì đạiloại như câu "haimươinăm chiacắt đấtnước", và mình nhớrõ là mình đã
nghe câunói nầy với rấtít xúccảm vì dườngnhư nó chẳng ănnhậpgì tới đời mình.
Cũng giốngnhư ngàynay hỏi người thanhniên với độtuổi trêndưới hămlăm, cái
thờiđiểm chấmdứt chiếntranh 1975 xaxôi đó khôngcó ýnghĩagì đốivới họ. Thếnhưng
với mình của ngàyhômnay những câunói như "Xaxứ haimươinăm" hay "chiếntranh
chấmdứt trên 25 năm rồi", mình lại cố khôngmuốn tinrằng những câunói nầy liênhệ
mậtthiết đến cuộcđời mình, là mộtphần của đời mình giốngnhư nếpnhăn trêntrán và
máitóc đã bạc hơn nửa. Khôngmuốn tin bởilẽ mọichuyện dườngnhư mới xảyra ngày
hômqua hay tuầntrước. Mọithứ liênhệ đến những biếncố lịchsử kia (của nước và
riêng của cuộcđời mình) với những hìnhảnh đầy ấntượng diễnra ngờingời trướcmắt,
cứ ynhưlà đang xem những đoạn băngvideo. Ngôitrường trunghọc Petrus Ký cũ
đứnglớngớ từng đámhọctrò vôtội hoangmang. Ðường Phan Thanh-Giản ngậptràn ngườixe
dồndập dỗ vào thànhphố. Xaxa nghe rềnvang tiếng đạibác. Trên những lềđường của
thànhphố nơinào cũng trànngập quầnáo línhtrận và giàybốtđờsô vứtbỏ trongnhững
giâyphút hốthoảng vộivàng. Ðạilộ Thốngnhất gầmthét những tiếng xetăng cánlên
đườngnhựa ầmầm tiếnvề Phủ Tổngthống...
Cáituổi bốnmươi nó đến khôngnhữngchỉ đơnthuần với những hìnhảnh của quákhứ mà
cònlà của hiệntại, đólà những thựctại dồndập từngngàyqua, mới ngoảnhmặt là đãhết
một ngày, xong một tuần, tới cuốitháng lãnhlương, tiếptục cho thángsau, nămtới...
khôngchờ khôngđợi và ngàytháng trôiqua tưởngchừngnhư rất hờhững nhưng baogiờ
tronglòng vẫn thầm tiếcnuối những giâyphút quíbáu của cuộcđời... Mọithứ
trôinhanh vùnvụt.. cứnhư những đoạnphim quaynhanh, tớilui, tớilui, chậmlại,
nhanhlên...
Lâungày, thỉnhthoảng gặplại một ngườiquen, chị ưa nói:
-- Chị cứ nhớ lần đầutiên gặp Ð., trông em cứynhư là cậuhọctrò trunghọc!...
Mình biếtlà chị nói thựclòng bởilẽ khi mình giỡ cuốn album ảnh ra, tựmình xemlại
những tấmảnh chụp trongkhoảng thờigianđó mình trông giốngnhư một chàngthanhniên
còn nonsữa. Và ngàynay, mình khôngcòn mấythích chụphình nữa. Lýdo giảndị là
hìnhmình chụp khôngcòn thấyđược cái hìnhảnh của chàngthanhniên đẹptrai ngàyxưa
kia -- bâygờ đẽ trởthành một gãđànông trungniên tuổi đãquá cái lằnranh của
địnhmệnh.
Trithiênmệnh? Cáimệnh mà Trời đã dànhcho mình, cólẽ mình đã ngộ, đã tri, cólẽ
từtrước ngaycả thờiđiểm đó. Mình chưa làmgìđược cáigì đángkể cho chính đờimình
để gọilà thànhcông -- nhưng trước những thấtbại mình đã cố không đểlòng,
khôngbuồn, khôngvui, và cũng chẳng nhụtchí... Cáigì mình đãtừng đeođuổi trong
cuộcđời, mình vẫn âmthầm tiếptục làm, dù cơhồ chẳng được ai bêbcạnh cổvũ,
tándương, hay khuyếnkhích...
Ngàyquangày và cứthế. Ðịnhmệnh nó đẩytới đẩylui, tớiđâuhayđó, qua một ngày là
xong một ngày chodù mình vẫnthường cố nhũlòng là phảisống saocho từngngàyqua
thật đíchđáng, "living one day at a time."
Thựcra khôngcầnphải đợi đến tuổi bốnmười mới cógnười "trithiênmệnh." Trênđời
cóngườinầy kẻkhác, cókẻ trướcđó nhiềunăm đã "ngộ". Nếu xem đời là cáiđạosống thì
đólà những người đã "ngộđạo." Họ chấpnhận địnhmệnh và sống annhiên tựtại nhữnggì
mà cuộcđời đã mangđến cho họ. Cáibuồn, nỗivui, cáinhục, cáivinh, cáisang, cáihèn...
tấtcả mọithứ chỉlà những khíacạnh của đờisống và họ chấpnhận mộtcách trọnvẹn,
nghĩalà hỉnộáiố thứnào cũng lấyra làm niềmvui cho cuộcđời họ.
Khi trẻ, ai cũng mang một lýtưởng trongđời, mộng lấpbiểnvátrời. Khi lớnlên,
saukhi đã trảiqua một khoảngthờigian dài bonchen với cuộcsống, ngoài mộtsố người
đã "ngộ", vẫncòn những người ấpủ lýtưởng thờitrẻ. Cóngười sống không lýtưởng,
nhưng bùlại họ có những ướcmơ dù đólà những mộngước nhonhỏ.Tómlại, cuộcsống
mọingười nóichung trong quảngđời nầy là những truyđuổi khôngngừngnghỉ theo những
hìnhbóng đôikhi tưởngnhư rất phùdu nhưng lại rấtlà hiệnthực, nhưlà
sựnghiệpcôngdanh, nhàcaocửarộng, vợđẹpconkhôn. Nhưng thếrồi, bấtchợt bỗng có
mộtngày ngườita nhậnra rằng họ khôngbằnglòng với những gì họ đãcó. Họ cảmthấy
đờisống họ dườngnhư có cáigì đó rấtlà tẻnhạt, nhàmchán... Họ muốn một thứgìđó
kháchơn.
Cólẽ nhiềungười trong chúngta khôngmấyai hoàntoàn sungsướng và bằnglòng với
cuộcsống hiệntại đangcó. Hay nói đúnghơn là conngườita đasố khônghoàntoàn
thoảmãn với nhữnggì mình có. Ðứng núi nầy trông núi nọ... Vợngười đẹphơn vợ ta...
Cóvợ lại muốn độcthân... Xe mới nhà mới... Ở Mỹ lại muốn về Việtnam....
Khủnghoảng tuổitrungniên... Ở Việtnam lại thèmmuốn sang Mỹ... Canhcánh bênlòng
mỗingười mỗi nỗi... Lòng nầy biết tỏ cùng ai....
Bạnbè cùng lứatuổi với mình, có đứa thì mua nhàđất sẵn ở Việtnam muốn vềhưu non,
có đứa thì vuithúđiềnviên ở Mỹ. Có đứa thì muốn về Việtnam làm ônggiáogià
gầydựnglại những hoàibão thờitrẻ vào những thếhệtrẻ mới. Có đứa tuy tranhđấu
tớicùng trên mặttrận chínhtrị nhưng lờilẽ bớt cựcđoan hơn... Nóichung, đámbạn ở
nướcngoài xemra đã mệtmỏi, chỉcòn đủsức ômấp những giấcmộng giảnđơn bìnhdị.
Cònlại, đámbạn trongnước dườngnhư ai cũng còn bừngbừng nhiệthuyết. Tuy tấtcả đã
bướcra ngoài tuổi bốnmươi nhưng chúng vẫncòn cuồngnhiệt với những cơnmen nồngsay
của cuộcđời, xem đời là một trườngtranhđấu tranhgiành tướcquyền, tiềntàicủacải
và địavị xãhội, nơi những sựnghiệp được dựnglên và cũng là bãiđất chôn thân của
những kẻ đã trởthành thântànmadại.
Những kẻ ở vào lứatuổi trungniên như mình, có mấyai ngoảnhđầulại nhìn mãnhđời
mình của haimươi năm trước mà không cảmthấy rằng mọichuyện trướcđó xảyra
giốngnhư mới ngàyhômqua. Bởithế, haimươi năm nữa sẽ đến, đến như bãotáp, có
làbao? Ai cũng thấy vậy, biết vậy, nhưng họ lại khôngthểnào mộtsớm mộtchiều
vứtbỏ hết mọithứ để đeođuổi sốngtheo ướcmơ thậtsự của mình, làmtheo ýnguyện của
mình để cảmthấy lòng hânhoan sungsướng. Mọisự tưởngchừng như đơngiản nhưng chẳng
đơngiản chút nào. Mình có thằngbạn cùng quê mới gặplại, nó nói nó mơước lái
xehơi đi vòngquan quảđịacầu. Cóđiều là nó mới bị sathải trong kỳ kinhtế suythoái
do kếtquả của biếncố 11/9. Nó trướcđây làm thảochươngviên điệntoán cho một
côngty bảohiểm, nay lại tínhchuyện xinphép mở xe bánnước sinhtố trên đườngphố
Nữuước. Dođó, người có tính cũng khôngbằng trời tính. Tôi có hẹn với nó là sẽ
ráng cùng nó thựchiện chuyếnđi vòngquanh tráiđất bằng xehơi khi eobiển Bering
cócầu bắtngang và nếu nó còn dưsức sau một thờigian chốngchọi với cáibệnh
viêmgan B nó đangmang trong người mà khôngcòn bảohiểm sứckhoẻ để "trợsức".
Và với những ướcmơ "bìnhdị" đó, xemra ai cũng cóthể thựchiện được mộtcách dễdàng,
nhưng nhìnquanh chưađuợc mấyai thựchiện được, và ướcmơ vẫncòn là mơước. Tuy đãcó
thằng bỏviệc, vềhưu, lidị vợ, mua xe loại duhành cắmtrại cùngvới cô tìnhnhân trẻ
chạylôngrông từ tiểubang nầy tới tiểubang khác, sống cảngày trong rừng, ănchay,
làmthơ, uốngrượu... chán thì về Việtnam dămba tháng. Có thằng thì trithiênmệnh
sau một thờigian vùngvẫy cố sống theo suynghĩ của mình, ngàytháng cắmđầucắmcổ
đilàm, đợi cóphép nghỉhè là bungđi tứxứ thựchiện mộtphần ướcmơ nhỏnhoi của mình
là thích làm kẻlãngdu viễnkhách...
Hômnọ, đang dạochơi trênmạng, tìnhcờ click trúng bảnnhạc của Y Vân, nghe
thấyhayhay thấmthía làmsao, đạiý là: "Em ơi có baonhiêu? Sáumươi năm cuộcđời.
Haimươi năm đầu, sungsướng chẳngbaolâu... Haimươi năm sau... tìnhyêu cao vờivợi...
Haimươi năm nữa làbao? Ối, đờisống không là bao. Ôi, tìnhyêu saolạithế..."
Nghĩkỹlại, đây cũnglà một triếtlý của đờisống và chắc cũng chẳng mấyai thựcsự
cảmthức được trọnvẹn ýnghĩa của nó và sống saocho rahồn. Xungquanh mình, mình đã
gặp cũng lắm người đã sống với khôngngớt những âulo toantính và bậnbịu qua
từngngày. Họ sốngcho cáigọilà "tươnglai", họ phấnđấu cho "tươnglai", họ gầydựng
cho "tươnglai" và cái "tươnglai" của họ thườnglà những "giấcmộngvàng" và khi "tươngtai"
của họ khônggiốngnhư trong "giấcmộngvàng" như đãđược thêudệt -- tớilúcđó
thườngthì họ mới bắtđầu "trithiênmệnh" saukhi đã vượtquá cái mốc "lụcthập."
Cái "lỡlàng" của đờisống của conngười chínhlà ỡ chỗ conngườita ítkhi biết
("tri") thếnào là "đủ" -- cái "đủ" trong ýnghĩa của câunói của Khổngtử: "Tritúc
tiện túc, đãi túc, hàthời túc?" Riêngmình, mình cũng ýthức được đềunầy và
mộtđôilần mangra nói với my boss (chưa đến tứthập) là bả nóingay là conngười
mình thiếu ýchí phấnđấu cho sựvươnlên, cónghĩa là "not ambitious enough." Trong
một mứcđộ, "trithiênmệnh" chínhlà "tritúc." Mình chỉ thấy hai câu nầy chỉ khác
ởchỗ là: tứthập "trithiênmệnh" là cáichânlý của nhânsinh, còn "tritúc" tiệntúc
là cáitriếtlý của đờisống.
Dùrằng mình đã biết "thế", thế nhưng sao mình không lại được "thế"? Mình có
baogiờ bằnglòng với hiệntại đâu? "Ðứng núinầy trông núinọ." Mình vẫnchưa "tritúc."
Mình vẫncòn những hoàimong, những đòihỏi, vẫncòn sống trong giấcmộngvàng. "Vàng"
đâylà những mơước sống vượt rangoài những ràngbuộc, những lềlối, những tụcluỵ,
và những địnhước kềmchế của xãhội, nó bắtbuộcmình phải thếnầy thếnọ, nó làm mình
bựcmình, nó làm mình thấtvọng, nó làm mình khắckhoải, không làmđược những điều
mình muốn, không sốngđược hếtmình... Những phiềnluỵ của cuộcđời dườngnhư đeođẵng
mãi trênngười. Mình chêbai ngườita sao họ sống khổ thế, rồi nghĩlại mình thựcra
cũng chẳng hơn ai.
Và, áichà! Khi bướcđến cáituổi trithiênmệnh nầy, mình cũng bắtđầu suynghĩ đến
cáichết. Ðôikhi tựhỏi với chính lòngmình là có sợchết haykhông? Ai trênđời nầy
mà chẳng chết? Ngoãnhmặtlại nhớđến những khuônmặt mộtvài bạnbè thânquen cũ nay
đã rađivĩnhviễn và rồi nghĩnhớlại những giâyphút đốimặt với thầnbiển và thầnchết
khi vượtbiển -- mình cảmnhậnđược sựhưvô và nỗiphùphiếm của cuộcđời. Thếmà như ta
đã thấy conngườita hằngngày bươngbất bonchen nhau tấtbật để vượthơn kẻnầy kẻnọ,
nhàcửa, xehơi, dốpdiếc... cuốicùng rồi cũng sẽ chết... Củacải sinhrađời không
mang tới, chết cũng chẳng mangtheo được, nhưng conngườita baogiờ cũng xem chúng
như bảovật.
Mình cholà sựsống và cáichết giốngnhư giấcnamkha, ngủ và mơ, mơ thấy mình
trảiqua hết một đờingười, mơ rồi tỉnh, tỉnh rồi ngủ.... Chắcchắn là cáichết là
giốngnhư giấcngủvùi khôngbaogiờ tỉnhdậy lầnnữa. Nhưvậy cógì đángsợ khôngnhỉ?
Nếu quảthực có linhhồn thì khi conngườita khi chếtđi linhhồn chắc sẽ tiếptục cho
ta những giấcmơ -- có giấcmơtiên và cũng sẽ có những giấcmơ quáiđản. Cólẽ
linhhồn conngườita vàolúcấy khómà ýthứcđược đâulà hư và đâulà thực. Tómlại là
linhhồn sẽ không phânbiệt ranổi là nó đang ởtrong cõisống hay sựchết, và cứynhư
trong giấcmơ.
Viết tớiđây, mình chợt nhậnra mình vừa triếtlý. Ðây cũnglà một trong những
đặcđiểm mà chỉcó tuổigià mớilàm ngườita ưa lýsự về cuộcđời. Chỉcó tuổigià mới
làm mình ưa nhắcnhở đến quákhứ và kỷniệm. Và chỉcó tuổigià mới buộc conngườita "trithiênmệnh",
cónghĩalà, đủrồi, đầuhàngđi, ráng chinữa, chấpnhận đithôi... có ráng mấy đinữa
rồi nhàngươi cũng sẽ chết, cóthể ngàymai, cóthể tháng sau, năm sau... cứ nhìn
những ngườiquen đã chết thì nhàngươi thấyđó -- sựsống và cáichết nó giốngnhư
haimặt của một đồngtiền và cáiđồngtiền đó chínhlà cáiýthức về chính nó, về
sựhiệnhữu và hưvô -- je pènse si que j'existe.
Ðờisống là một cuộchànhtrình về cõichết. Ðốivới mình cuộcđời khôngphải là một
trườngtranhđấu như mình thường nghe nhắcnhở, mà đólà một cuộc rongruỗi vuichơi
khôngngừngnghỉ, đihoài đimãi cứnhư khôngbaogiờ tớiđích. Nếukhông cuộcsống chỉlà
một chuỗithờigian dài chờchết hoặc chốngchọilại với sựchết. Ýnghĩa của
cuộchànhtrìnhnầy, haylà sựsống, không baohàm trong sựdàingắn của bướcđường nầy,
mà chínhlà mứcđộ haylà tầmmức của chuyếnduhành trong cõinhângian. Nói
mộtccáchkhác, giốngnhư một chuyến cắmtrại, ta đếnnơi cắmtrại giốngnhư ta bướcvào
cuộcđời, vuichơi cho cạntàuráumáng, khi dẹptrại, chấmdứt lửatrại, cũng tựanhư
cái ýniệm chờchết vào buổixếbóng. Cuộcđời, vìthế, cũng giốngnhư một buổitiệc
rượu được dọnra, lúc nhậpcuộc cũng ynhư lúc vàođời -- có buổitiệc nào khôngtan?
có cuộcđời nào khôngtàn?
Trởlại với kháiniệm mứcđộ, ýnghĩa cuộc cuộchànhtrình trong vũtrụ là cáinhịpđiệu
dungruỗi trên bướcđườngtrần. Nhanhchậm khôngthành vấnđề, mà chính sựsôinổi hồhởi
trong mỗi bướcđi trong cuộchànhtrình nầy mới đángkể và cóýnghĩa.
Trong từng mỗingười chúngta, cóai mà chưahề trảiqua những giâyphút, những
cảnhngộ phải chốngchọi với thầnchết, tranhgiành sựhiệnhữu trong cựli của
đườngtơkẻtóc? Ðúngnhư cóngười đã nói, mỗi mẫuchuyệnđời của từng người trong
chúngta đều chứađựng những mẫuđời riêngbiệt và đadạng, nếu viếtthành tiểuthuyết
thì nó là những kịchbản đang xếphàng chờ quay thànhphim, nếu đuợc viếtthành thơ
thì nó là những bảntrườngca bấthủ ngợica đờisống, là những nhạckhúc "conđường
cáiquan" lãngmạn.
Trong chínhbảnthân của đờisống, có những lúc mình sống như sẽ chẳngbaogiờ chết,
nhưng đaphần thì mình đã sống như ngườichết. Trên bướcđường duhành, nhiều người
trong chúngta đã ngộ cáichết nhưng dườngnhư chưa thấuhiểuđược ýnghĩa của
cuộcsống. "Thà một phút huyhoàng rồi chợt tắt..." Có mấy ai cảmnhận được
thấutriệt câuthơ nầy? Có mấy ai đã mang cáitriếtlý nầy ra làmtiềnđề cho cuộcsống
họ? Nóichung, mọingười trong chúngta đasố cólẽ chỉ đã sống vì sợchết hơnlà
chấpnhận cáchết như mộtphần của đờisống để đượcsống trọnvẹn.
Cứ quayđầu nhìnquanh ta, ta sẽ thấyngay cáiýnghĩa của cái triếtlý cùn trên.
Cáchngôn Trunghoa có câunói đạiý là: thà chịukhó lúctrẻ để già đượcsướng
cáithân... Chắcchắn ngườiViệt cũngcó một câunói nàođó tươngtự. Ðây chínhlà
cáiphảnđề của cáitriếtlý cùn kểtrên. Conngườita, lúctrẻ không hưởng mà saolại
phải đợi chođến lúc già mới chịu? Ðúnglà một đámngười triếtlý nguxuẩn
khôngchịuđược. Nếu quảthật có ôngTrời, và ôngTrời ở trên tầngcao kia, khi
nhìnxuống thếgian, quảđất thì cũng chỉ như cái miệngchén, và conngườita hằngtỷ
sinhlinh thì trông giốngnhư một lũkiến đang bòquanh trong một vòngtròn. Vào một
đêmkhuya khi trời thanhvắng, bạn hãy ngướcnhìnlên bầutrời ngútngàn kia, baogiờ
bạn cũng sẽ thấy ngútngàn hằnghàsasố những vìsao chichít. Trong vũtrụ mênhmông
đó, quảđất mà chúngta đang sống trênđó, sora thì cũng chỉlà một trong muôntỷ
vìsao đó. Hàng tỷtỷ năm trước trướckhi ta rađời và hàng tỷtỷ năm sau saukhi ta
quađời, vũtrụ và vạnvật vẫn cóđó và cònđó. Cuộcđời và sựhiệnhữu của mỗingười
chúngta cũng chỉ giốngnhư là một hạtcát phùdu trong samạc. Mộtkhi ta chếtđi,
ýthức về vấnđề nấy lúcấy sẽ khôngcòn nữa, ta sẽ trởthành hưvô, khônghơnkhôngkém,
vì tựthận ta cũng chỉlà cátbụi.
Cáitriếtlý về đờisống và cõinhânsinh thựcsự đãcó quánhiều người nói và bàncải về
chúng rồi, bỗngdưng sao mình lại mang nó ra chỉ làmrối thêm chuyện? Thế mớicó
chuyệnnói -- cáicâuchuyện xemra xưa như tráiđất kia coivậy chứ chẳng mấyai là
người thấutriệt được nó để sốngchorahồn.
Ðãcó biếtbao nhiêu người đã sống như họ đãcó hằng mấy cuộcđời để sống, mộtcách
lãngphí và vônghĩa. Cóngười thì về mặt tiềnbạc, bủnxỉn và keokiệt, nhưng baogiờ
cũng vungvãi thờigiờ như họ khôngbaogiờ xàihết. Ðiềuđó khôngcónghĩalà những
người ngàyđêm ănchơi không làmnên tíchsự gì là họ đã lãngphí thờigiờ của họ.
Cũng khôngcónghĩalà những người ngàyđêm cắmđầucắmccổ làmviệc là biết tậndụng hết
thờigiờ của cuộcđời họ. Trong bao kẻ chúngta nào có ítỏi gì người ngàyquangày
sáng xáchcặp đi tối váccặp về để nuôi giađình hoặc tự nuôi thân, sống để đi...
làm. Nghĩchocùng, chẳngqua là đasố chúngta đã bánđứt sứclaođộng và thờigiờ của
mình bằng một giáhời, kểcả giá laođộng bên Mỹ. Nếu một người nàođó bằnglòng
trảcho ta một triệu Mỹkim để muađứt một khoảng thờigiandài 20 năm trong cuộcđời
chúngta, liệu ta cóchịu bán không? Tính lạixem, lương trungbình của một kỹsư bên
Mỹ sau 20 năm làmviệc có ai bỏ nổi vào nhàbăng 1 triệu đô không? Thếsao không
nhậnlời bánphứt đi chỉ 20 năm của đờisống và không phải cựcnhọc laođộng gìcả là
cóngay ngày vềhưu sớm? Dĩ nhiên là khôngai chịu bán thờigian sống của cuộcđời
mình hết, vì nó vôgiá... cáithivị của đờisống chínhlà cáiýnghĩa trong sinhhoạt
hằngngày làmđược những chuyện mà ta ưathích. Nhưng khốnnạn thay, có mấyai
ưathích côngviệclàm của mình! Dođó, nhiều người trong chúngta có sống thì của
hoàiphí đờisống của mình. Vì baogiờ chúngta cũng tự nhũlòng là rồiđây ta sẽ làm
chuyệnnầy chuyệnnọ... Nhưng đếnkhi giàđi mấtrồi lúcđó ngoãnhmặt lại nhìn thì
thanôi, tuổithanhxuân khôngcòn nữa. Lúcbấygiờ, cuộchànhtrình trong đờisống ta đã
đi quánửa (nếu cứ cholà ta sẽ còn khoẻmạnh để đinốt quãngđời cònlại.)
Dođó, mình đã khôngngoa khi vívon rằng đờisống là một cuộchànhtrình về cõichết.
Chết là một trạngthái vôthức, tự bảnthân nó là hưvô, cóthể nóilà vôthỉvôchung.
Ta đến trong cuộcđời nầy khôngphải là tìnhcờ, nhưng ta khônghề đượcchọnlựa.
Bỗngnhiên ta hiệnhữu, dĩnhiên là bằng ýthức ta cảmnhậnđược sựhiệnhữu của ta. Lúc
chếtđi, ýthức khôngcòn nữa, ta sẽ đivào giấcngủ nghìnthu ngànđời và khôngbaogiờ
trởdậy nữa. Nhưng dĩnhiên chết khôngphải là một giấcngủ dài miênviễn. Khi ngủ,
ta còn ýthứcđược rằng mình đang ngủ. Thế thì cáichết làgì? Câutrảlời chắc
khôngai cònsống kia cóthể trảlời nổi, nhưng khi đượchỏi "Vậy, sống là gì?"
Mỗingười sẽ có câutrảlời riêng, cóthể chẳngai nói giống ai. Nếukhông, tôngiáo
làmgì còn tồntại. Tôngiáo sỡdĩ còn tồntại bởilẽ là ngườita chưa tìmrađược
câutrảlời thíchđáng về sựsống và cõichết.
Cóthể nói, sựsống là cáitriếtlý của cuộcđời mà ta đeođuổi, là một hànhtrình
khôngngừngnghỉ. Trởlại cái thídụ "bán sứclaođộng" kểtrên, nếu bạn đang làm một
côngviệc nàođó mà mình yêuthích, saymê, sống một ngày là đáng một ngày, thì đấy
chínhlà ýnghĩa của cuộcsống. Nhưng mấyai trênđời đã đạttới lẽsống hay cáiđạođời
đó nhỉ?
Sựhiệnhữu của ta ngàyhômnay khôngđảmbảo nó sẽ còn hiệnhữu vào những ngày sauđó.
Ðem cáicụthể của cảnhsống của Việtnam kểtừ 50 năm trởlại đây, giaiđoạn trong
cảnhchiếntranh dầusôilửabỏng, sốngnaychếtmai là chuyệnthườngtình. 25 năm sau
ngày chiếntranh chấmdứt, khôngphải ai cũng cóthể sống để thấyđược ngàymai. Mình
có mộtvài người bạn đã rađi vàokhoảng lứa tuổi haimươi vì bệnh tật hoặc
vượtbiển. Mình cũng có côem gái và một đứacháu chết chìm trong một chuyện
vượtbiên vào tuổi mườichín và lênbảy. Mình có... mình có...
Cõiđời ngoài cái sinhlãobệnhtử còncó nhiều thứ bấttrắc khác dườngnhư lúcnào cũng
chờchực ngườita. Ðôi khi suynghĩ mình cảmthấy đờisống conngười giốngnhư một
cổxehơi. Xe cònmới thì chạytốt, lúc cũ thì hư chỗnầy chỗnọ. Và trongsuốt cuộcđời
của chiếcxe, đủthứchuyện cóthể xảyra với nó. Thídụ, tainạn là cáikhảnăng cóthể
xảyra nhất, nhưng ta vẫn cứ láixe nhưlà khôngthể có chuyệngì nhưthế sẽ xảyra.
Ðờisống khôngphải là một đườngthẳng từ điểm A đến đểm B 60, 70, hay 80 năm
cuộcđời; kiếpđời giốngnhư ngườiláiđò đơnđộc trên một conđò trong dòngsông,
sơncùngthuỷtận, chảy hoài chảy mãi, qua bao gềnhthác cheoleo, qua bao khúckhuỷ,
mưasabãotáp, và cuốicùng dòngsông hay dòngsống đó chấmdứt khi chảyra tới biển.
Ai mà chẳngbiết có những consông cạn dòng, có những conđò không baogiờ trôira
đến biển?
Suychocùng, cuộcđời tựanhư dòngsôngchảy đó. Dòngnước cứ trôiđi, trôiđi, trôi
mãi, lúc dồndập, lúc cuồngnộ, lúc êmđềm. Và địnhmệnh của một người chínhlà conđò
và ngườiláiđò trên dòngsôngchảy đó. "Trithiênmệnh" là vàolúc ngườiláiđò nhậnra
rằng mình khôngthể cưỡnglại dòngnướctrôi mà chèo ngượcdòng. Cái "tri" và cái
"ngộ" khôngnhấtthiết là xảyra vào đúng cáimốc thờiđiểm "tứthập", nhưng đólà
cáiđiểm nhắcnhở cho conngườita hay là "đãđếnlúc."
dchph
|