Wegwijs in methodescholen

Op 20 november organiseerde de Ouderwerkgroep van Het Trappenhuis een info-avond door en voor de methodescholen. Het was in feite een historische avond, want voor het eerst zat het complete gamma aan Gentse methodescholen er broederlijk verenigd aan de sprekerstafel. Vertegenwoordigers van Steiner, Montessori, Jenaplan, Freinet, De Oogappel en De Buurt kregen onder het toezicht van moderator Gilbert Van den Abbeele (lerarenopleiding van de Hogeschool Gent uit de Ledeganckstraat) in eerste instantie elk een kwartier spreektijd om de fundamenten uiteen te zetten waarop hun pedagogie berust.

Een zware opgave natuurlijk, volgens sommigen een onmogelijke opgave. Maar toch net voldoende tijd om een tipje van de sluier te lichten, en ja, enkele sprekers wisten er een opmerkelijk levendig en boeiend betoog van te maken. Nadien werd een reeks vragen behandeld en begon zich een debat te ontwikkelen onder de aanwezigen. Ziet de aandachtige toehoorder van nu af aan de verschillende methodescholen superduidelijk gestructureerd en netjes gescheiden? Twijfelt hij aan niets meer en is hij voortaan expert? Foei, want indien hij voortaan in vakjes zou gaan denken ware de avond compleet mislukt. Wel kwam een vloedgolf aan informatie op de toehoorder af, bijwijlen hoorde hij frappante gelijkenissen en dan weer even frappante verschillen. Wat op het eerste gezicht duidelijk en vanzelfsprekend leek, bleek het even later helemaal niet meer. Tot een synthese kan men pas later komen, maar de belangstelling is gewekt om het terrein verder te verkennen. Bij wijze van hulpmiddel vroegen wij aan elke spreker ons een neerslag van zijn uiteenzetting te bezorgen. Een neerslag die u hier kan lezen.

Jenaplan

Jenaplanschool 'Het Regenboogje'

Wij willen de kinderen zo goed mogelijk begeleiden op hun weg naar volwassenheid en gaan daarbij uit van de volgende punten:
1. Wij willen bouwen aan een samenleving waarin mensen als gelijken in rechten en in waardigheid worden beschouwd.
2. Wij erkennen dat ieder kind een uniek wezen is dat recht heeft om een eigen identiteit op te bouwen. De begeleiders hebben de plicht om de eigen mogelijkheden van elk kind te zoeken en te stimuleren, om hen zo goed mogelijk te helpen bij het vormen van hun persoonlijkheid.
Het vormen van een persoonlijkheid kan alleen binnen een gemeenschap. Eén van de gemeenschappen waarbinnen een kind opgroeit, is de schoolgemeenschap. Op onze school wil men de kinderen leren een volledig functionerend lid van die gemeenschap te zijn. Dienstbaar aan die gemeenschap, maar ook weerbaar, kritisch, opkomend voor zichzelf en voor anderen.
Regenboogje

Wij willen het kind leren zijn vrijheid goed te gebruiken; leren dat vrijheid met verantwoordelijkheid te maken heeft. Het zal ook de vrijheid van andere leden van de gemeenschap moeten aanvaarden, mogelijk maken en stimuleren. Op de school worden de verschillen tussen de kinderen positief benaderd. Deze verschillen maken het zelfs mogelijk elkaar meer tot dienst te zijn.

Geen klassen, maar stamgroepen

In een stamgroep zitten kinderen van verschillende leeftijden en met een verschillende vordering in de leerstof. Tijdens hun hele basisschool zitten de kinderen over het algemeen in drie verschillende stamgroepen: de bovenbouw (9, 10 en 11 jaar); de middenbouw (6, 7 en 8 jaar); de onderbouw in 2 groepen (een van 2,5 tot 4 jaar en een van 4 tot 6 jaar).
Ze ervaren dus achtereenvolgens om in een groep telkens de jongste, de middelste en de oudste te zijn. Een pienter kind is dus niet zijn hele schooltijd het sterretje van de klas en een langzaam lerend kind zal niet steeds ervan dat anderen hem of haar steeds voor zijn. In zo'n stamgroep zitten dus kinderen van verschillende leeftijden bij elkaar. Dit betekent dat er op zeer verschillend niveau gewerkt wordt. uiteraard vraagt dit van de onderwijsgevende groepsleider pedagogische, didactische en organisatorische vaardigheden.

Binnenin de stamgroep: niveaugroepen

Een niveaugroep bestaat meestal uit een aantal kinderen die even ver zijn in een bepaald leerstofonderdeel. Deze kinderen gaan zoveel mogelijk door in hun eigen tempo. De niveaugroepen kunnen wat de samenstelling betreft regelmatig wisselen. Bij niveaugroepen is het noodzakelijk dat regelmatig wordt bekeken of kinderen nog in de juiste niveaugroep zitten.

Een ritmisch weekplan

In Het Regenboogje werken de kinderen dus in eigen tempo. Vanzelfsprekend kennen die kinderen ook de volledige leerstof van de basisschool. Eigen tempo betekent niet dat luiheid aanvaard wordt.
De begeleider heeft de omstandigheden waarin de kinderen verkeren op een dusdanige wijze georganiseerd en doordacht dat er voor de kinderen een uitdagende werking van uitgaat, zodat elk kind daarmee aan de slag wil. Het is dus niet zo dat iedereen maar zijn of haar gang gaat: op school wordt gewerkt met een ritmisch weekplan waarin allerlei activiteiten zijn vastgelegd. De activiteiten die elkaar afwisselen zijn gesprek, spel, werk en viering.
1. Gesprek
Elke dag wordt begonnen met een kring: ochtendkring, verjaardagskring, lees- of boekenkring, verslagkring, probleemkring, muziekkring. Bedoeling van deze kringgesprekken is om de kinderen de kans te geven hun eigen emoties, vragen of problemen naar voor te brengen. Door deze gesprekken worden de kinderen heel wat mondiger en leren ze ook veel gerichter luisteren.
Spel

2. Spel
Het kind staat spelend in de wereld. Al spelend leert het een heleboel: het leert hoe sterk het is, hoe het moet springen, duwen, trekken, wiebelen. Het leert vriendschap sluiten, het leert samen iets doen, het leert ruzies oplossen. Het speelt na wat het zopas heeft meegemaakt. Zo wordt er spelend heel wat geleerd. Onder spel wordt ook verstaan: turnen, expressie, vrij spel en het speelse element dat in heel wat leerstofonderdelen kan vervat zijn. De expressielessen worden ook wel georganiseerd in keuzecursussen. Dan kunnen de kinderen in kleine groepen onder leiding van ouders en begeleiders werken rond zelfgekozen thema's.
3. Werk
In werk onderscheiden we de volgende aspecten:
- De cursus. Hiermee worden de groepsinstructies en de daarmee verbonden verwerkingsopdrachten aangeduid.
- Het stil-werkuur. De kinderen zijn individueel bezig met het verwerken van de opdrachten die voortkomen uit de instructiemomenten. De kinderen werken met weekopdrachten. Zij bepalen het tempo en leren samen met de begeleider hun werk te plannen. Die weektaak wordt zoveel mogelijk aangepast aan elk kind.
- De blokperiode. Tijdens de blokperiode komen de activiteiten aan bod waarbij samengewerkt wordt. Wereldoriëntatie staat hier centraal. Het documentatiecentrum wordt ijverig bezocht en hier groeien de thema's en projecten.

Infrastructuur

Een zeer belangrijk kenmerk van een Jenaplanschool is de huishoudelijke sfeer en inrichting van de lokalen. In Het Regenboogje beschikken wij over heel grote lokalen waarin we diverse werkhoeken aantreffen. Elke leefgroep heeft ook een zithoek en een keuken. De inrichting van het lokaal probeert zoveel mogelijk het schoolse te bannen.

Evaluatie

In Het Regenboogje is het puntenrapport afgeschaft. In plaats ervan komt een uitgebreid verslag over de vorderingen van het kind. Dit zowel op leergebied als op het vlak van het sociaal-emotionele. Een dergelijke evaluatie geeft aan het kind en aan de ouders een zeer precies beeld over het kind.