[<< GLOSARIO] [INTRODUCCIÓN]
[BIBLIOGRAFIA]
[A] [B] [C] [D] [E] [F] [G] [H] [I] [J] [K] [L] [M] [N] [O] [P] [Q] [R] [S] [T] [U] [V] [W] [X] [Y] [Z] [A-Z]
[<< HOME] [E-MAIL]


DADO. Wayru. Sami pujjllayta pujllanapajj wayru

cantayujj pujllana kullapi.

DATAR. Mayk’ayuj kay. Ima qillqapas mayk’an

chikusqayuj kay

DATO. Llachhina qillqa. Imata llanchhinapajj

DEBAJO. Urampi, uraynimpi

DECA. Chunkaka (kastillanupiqa) Decágono: chunkakachiru (chun-

kachiru)

DÉCADA. Chunkawata; chunka watapi chaykuj

DECAEDRO. Chunka uya; chunka uyayuj p'unlu.

DECALITRO. Chunka p'uylu, chunka ttuma yaukuj chhika.

DECÁMETRO. Chunkaka metro; chunka metro jatuyniyuj ima.

DECENA. Chunka juña.

DECENAL. Chunka watajj; chunka watamanta chunka wata jajj,

chaykuj

DECENIO. Chunka watata unajj.

DECIGRAMO. Chunka ch'ejjta k'isura; k'isurajjpa chunca patman.

DECILITRO. Chunka ch'ejjta p'uylu, chunka patma tutuma.

DÉCIMA. Chunkach'ejjta, chunkaman ch'ejjtasqamanta sapa jujnin

kajj.

DECIMAL. Chunkach'ejjtajj. || Sistema... Chunkaman chunka miraj

chairi patmakuj. (10, 100, 1000, 10000; .1, .01, .001, .0001.

DECÍMETRO. Chunka ch'ejjta metro.

DÉCIMO, A. Chunkaqe, chunkañeqe. (10º)

DEDUCIR. Jamuypallay, unanchay.

DEDUCTIVO. Jamupallachi.

DEFINICIÓN. Ch'uyantaku, sut'inchaku.

DEFINIDO. Ch'uyantasqa, sut'ichasqa, kikinchasqa.

DEFINIR. Ch'uyantay, kikinchay, sut'inchay.

DELANTE. Ñaupapachapi; mit’api aswan ñawpajjpi kajj. Ñawpipi.

DELIMITAR. Saywachay, suyuchay, , t’aqay

DELINEACIÓN. Suyuncha, t’ijtuncha, sijwij ajna

DERLIMEAR. T’ictuy, rijwiy, suyunchay

DEMARCACIÓN.Saywan; kitija, suyujpa.

DEMARCAR. Saywachay, kitij tukuyninta, jallkajj tukukuyninta.

DEMOSTRABLE. Khajnajjchakuj, anchaynikuj, khaynach’aj atikuj.

DEMOSTRACIÓN. Khajnachaku, rikuchiku, khaynachaku.

DEMOSTRAR. Khajnajjchay, rikuchiy.

DENOMINADOR. Riwuij urampi qillqakuj juchha (3/8). Kaypi

patmamaqa 8; 3-tajjri yupama kan.

DENTRO. Ukhupi, ukhumpi.

DEPRECIAR. Qasiyay; qhatuyrakunajjpa chanin ancha ashk kas

qanrayku chayrimana oqharikujtimpas, uraykuy.

DERECHO, A. Cheqan, siwj; mana maynijjman qhewisqa,

DERIVACIÓN. P’allqaku, k’allmaku, kachiyuj.

DERIVADO, A. P’allqasqa, k’llman. || Ch’aullidqa; wajj simimanta

llojjsij simi.

DERIVAR. P’allqay, k’llmanchay

DESARROLLO. Mayt’una, jatunya, aysariy ajna.

DESCENDENTE. Uraykuj, uraqajj.

DESCENDER. Jurayk’uj, uraqay. Patanijmanta uranijman riy.

DESCENTRADO, A. Chawpinnasqa. Ima tupunapis mana kikimpi,

mana maypi kanampi kajj

DESCENTRAR. Chawpinnay. Kuskannay.

DESCIFRAR. Phaskay qajchanay, qapchata phaskay; qapchapi

qillqaskata watuy, imatachus ñisqanta ñiy. || Mana rejjsisqa simijpa ñisqanta phasqkay, ch’uwanchay. DESCOMPOSICIÓN. Thullkiku, rawiku.

DESCONTINUAR. T’ipiy, allqay; jujlla kajjta mut’uchiy, t’ipiy.

DESCRIBIR. T’ijtuqay; imayna kayninta t’ijtuwan willay "jina, kay

ujina, khayna" ñispa rijch’aymanariy.

DESCRIPCIÓN. Willapa, t’ijtuqa, t’ijtuta.

DESCUBRIR. Qhasti, tariqay, sut'inchay. || Q’alalay. || Tariy, mana

rejjsisqata, mana yachasqata qhastiman jurquy.

DESCUENTO. Jiwiqa, qechupa; ima manuj llalliyanmantapas

payllkapu. || Llalliya. || Yupanna, yupara.

DESFIGURAR. Ujinachiy, sujyachiy, p’arqachay; rich’aynita, sijlla

kayninta, ajnu kayninta qhechuy, millachay.

DESHACER. Ruwannay, ruwaray, junaray, t’ujtispa qhechuy.

DESIGUAL. Ch'ulla, mana kikin.

DESIGUALAR. Ch’ullayachiy, ch’ullaychay, pillachay.

DESIGUALDAD. Ch’ulla kay, pilla kay, turu kay.

DESMONETIZAR. Suyañanyay; ima qijllaypa jap’qaynintapas

suñayakunata suñanapajj q’ollwachay.

DESNIVEL. Riwna, ch’ulla, lluk’anna, urapata.

DESNIVELAR. Riwnachay, ch’ullachay, lluk’annay, ima pampata-

Pas wijsuchay.

DESPLAZAR. Suchuchiy, ithichiy, kuyuchiy; kasqannijmanta su-

chuchiy, anchhuchiy.

DESPLEGAR. Llaphay, phanlliy, llamphay, mast’ay.

DESUNIR. T’aqachiy, t’aqay, karunchachiy.

DESVIACIÓN. Karuncha; ñanmanta ithiriy ajna. P’ajjchiku,

wejjruku, wist’uku.

DESVIAR. Karunchachiy; ñanta patachiy, ñanmanta t’aqay.

DESVIO. Cheqanchana, cheqan chana ñan.

DEUDA. Manu. Ayni; ima mañarikusqamantapas payllana.

DIAGONAL. Ch'eqalluwajj; ch'eqalluwa rijwiman ñinakuj. || Ch'e-

qalluwa; patamanta uraman, pañamanta lloq'eman sillwispa

thakij sijwi.

DIAGRAMA. Supancha, supaqillqa, supat’ictu.

DIAMAETRAL. Rajthajjpa; rajtaman ñinakuj.

DIAMETRALMENTE. Manyanmanta manyanman; rajthanta

rajjrispa; jujnin patmanninmanta wajjninkama.

DIÁMETRO. Tajtha. Muyuta kuskanmanta patmaspa, iruj jawampi

tukukuj kimraj sijwi.

DIBUJAR. T'ijtuy, lantiy, reqhey.

DIBUJO. T’ijtuku, t’ijtuy allwiya.

DICCIONARIO. Rimayqillqa.

DIDÁCTICA. Yachachiy allwika, thaykay allwiya.

DIECINUEVE. Chunka isqunniyuj. (19).

DIECINUEVEAVO. Chunka jisq'un ch'ejjta (1/19).

DIECIOCHOAVO. Chunkapusajj ch'ejta (1/18).

DIECISEISAVO. Chunkasojjta ch'ejjta (1/16).

DICISIETEAVO. Chunkaqanchis ch'ejta (1/17).

DIEZ. Chunka.

DIEZMILÉSIMO. Chunka waranqa ch'ejjta (1/1000) chayri (0.0001).

DIEZMILMILLONÉSIMO. Chunkawaranqa junu ch'ejjta

(1/10000000000) chayri (0.0000000001). DIEZMILLONÉSIMO. Chunka junu ch'ejjta (1/1000000) chayri (0.000001) DIFERENCIA. Wajjna kay. Iskay imapipas, kikinkama masikunapi,

wajjina kay.

DIGITAL. Ruk'ajjta, ruk'anajjpa.

DÍGITO. Ruk'achi juchha. Mayqen kajj yupana sanampallapas,

chuncamanta mana aswanchu.

DILATAR. Pahnllichiy, junyaschiy, jatunyachiy.

DÍNAMO. Kuyukallpa qallwa.

DINERO. Qullky, rantina qullky.

DINTEL. Punkukirma.

DISCIPLINA. Allikayaku; alliyachaykunapi yachayta kuy ajna.

DISCÍPULO. Yachaqajj, yachakujj; yacxhachiqejjpa yachayninta

yachajj.

DISEÑADOR, A. Rjwij, seq’ejj. t’ijtuj

DISEÑAR. Seq’ey, rijwiy, t’ijtutay.

DISEÑO. Seq’e, rijwi, t’ijtuta.

DISMINUCIÓN. Pisiya, waywa, jipiya, chhikaya.

DISMINUIR. Yauyachiy, pisichay waywachiy, juch’uyyay.

DISTANCIA.Karuynin, karu kaynin; jujninmanta wajjniman

mashka karuchus, chaynin.

DISTANCIAR. Karunchay, t’aqay; juj imata wajjmanta karunijjman

churay

DISTANTE. Karu, karu unay

DISTAR. Karu kay; karu wajna kay. Maska wajna kay.

DIVIDENDO. Patmana.

DIVIDIR. Patmay, p'itiy, t'ipiy, k'utuy.

DIVISIÓN. Patmaku, rak’iku, k’utu, ch’ejjta, t’ipi.

DIVISOR. Patmachij.

DIVISORIO,A. Patmachina, patmachinapajj llallij. Yajllin t’aqan

DOBLADURA. Q'empin, taparan. Pataran.

DOBLAR. Jujnay, iskaychay.

DOBLE. Tara, t'ata, iskay kuti.

DOCE. Chunka iskayniyojj (12)

DOCENA. Chunka iskay juña

DODECAEDRO. Chunka iskayniyuj uya; chunka isakyniyuj uyayuj

p’unlu.

DOS. Iskay, juj jujwan ima.

DOSCIENTOS. Iskaypachajj.

DUAL. Purajjka; purajj rikuchij suti, rimayñi. Qhisweapi tiyanchus

manachus, manaraj yachaqanchijchu.Griego qallupi tiyan ñinku.

DUALIDAD. Purajjta kay

DUODECIMAL. Chunka iskayñeqen. Chunka iskayman patmasqa-

manta ch’ulli qhepajj kajj.

DUODÉCIMO, A. Chunka iskayñeqe. Chunka chunkajujniyojñe-

qeta qhatij.

DUPLICACIÓN. Iskaycha; ima chhikalltapas iskayman mirachispa

kay ajna.

DUPLICADO. Iskaychasqa; iskayasqa.

DUPLICAR. Iskaychay; iskaymit’achay; imatapas iskay kutita ru-

way mirachispa

DUPLO. Iskaychasqa, iskay mit'asqa.