DADO. Wayru. Sami pujjllayta pujllanapajj wayru
cantayujj pujllana kullapi.
DATAR. Mayk’ayuj kay. Ima qillqapas mayk’an
chikusqayuj kay
DATO. Llachhina qillqa. Imata llanchhinapajj
DEBAJO. Urampi, uraynimpi
DECA. Chunkaka (kastillanupiqa) Decágono: chunkakachiru (chun-
kachiru)
DÉCADA. Chunkawata; chunka watapi chaykuj
DECAEDRO. Chunka uya; chunka uyayuj p'unlu.
DECALITRO. Chunka p'uylu, chunka ttuma yaukuj chhika.
DECÁMETRO. Chunkaka metro; chunka metro jatuyniyuj ima.
DECENA. Chunka juña.
DECENAL. Chunka watajj; chunka watamanta chunka wata jajj,
chaykuj
DECENIO. Chunka watata unajj.
DECIGRAMO. Chunka ch'ejjta k'isura; k'isurajjpa chunca patman.
DECILITRO. Chunka ch'ejjta p'uylu, chunka patma tutuma.
DÉCIMA. Chunkach'ejjta, chunkaman ch'ejjtasqamanta sapa jujnin
kajj.
DECIMAL. Chunkach'ejjtajj. || Sistema... Chunkaman chunka miraj
chairi patmakuj. (10, 100, 1000, 10000; .1, .01, .001, .0001.
DECÍMETRO. Chunka ch'ejjta metro.
DÉCIMO, A. Chunkaqe, chunkañeqe. (10º)
DEDUCIR. Jamuypallay, unanchay.
DEDUCTIVO. Jamupallachi.
DEFINICIÓN. Ch'uyantaku, sut'inchaku.
DEFINIDO. Ch'uyantasqa, sut'ichasqa, kikinchasqa.
DEFINIR. Ch'uyantay, kikinchay, sut'inchay.
DELANTE. Ñaupapachapi; mit’api aswan ñawpajjpi kajj. Ñawpipi.
DELIMITAR. Saywachay, suyuchay, , t’aqay
DELINEACIÓN. Suyuncha, t’ijtuncha, sijwij ajna
DERLIMEAR. T’ictuy, rijwiy, suyunchay
DEMARCACIÓN.Saywan; kitija, suyujpa.
DEMARCAR. Saywachay, kitij tukuyninta, jallkajj tukukuyninta.
DEMOSTRABLE. Khajnajjchakuj, anchaynikuj, khaynach’aj atikuj.
DEMOSTRACIÓN. Khajnachaku, rikuchiku, khaynachaku.
DEMOSTRAR. Khajnajjchay, rikuchiy.
DENOMINADOR. Riwuij urampi qillqakuj juchha (3/8). Kaypi
patmamaqa 8; 3-tajjri yupama kan.
DENTRO. Ukhupi, ukhumpi.
DEPRECIAR. Qasiyay; qhatuyrakunajjpa chanin ancha ashk kas
qanrayku chayrimana oqharikujtimpas, uraykuy.
DERECHO, A. Cheqan, siwj; mana maynijjman qhewisqa,
DERIVACIÓN. P’allqaku, k’allmaku, kachiyuj.
DERIVADO, A. P’allqasqa, k’llman. || Ch’aullidqa; wajj simimanta
llojjsij simi.
DERIVAR. P’allqay, k’llmanchay
DESARROLLO. Mayt’una, jatunya, aysariy ajna.
DESCENDENTE. Uraykuj, uraqajj.
DESCENDER. Jurayk’uj, uraqay. Patanijmanta uranijman riy.
DESCENTRADO, A. Chawpinnasqa. Ima tupunapis mana kikimpi,
mana maypi kanampi kajj
DESCENTRAR. Chawpinnay. Kuskannay.
DESCIFRAR. Phaskay qajchanay, qapchata phaskay; qapchapi
DESCONTINUAR. T’ipiy, allqay; jujlla kajjta mut’uchiy, t’ipiy.
DESCRIBIR. T’ijtuqay; imayna kayninta t’ijtuwan willay "jina, kay
ujina, khayna" ñispa rijch’aymanariy.
DESCRIPCIÓN. Willapa, t’ijtuqa, t’ijtuta.
DESCUBRIR. Qhasti, tariqay, sut'inchay. || Q’alalay. || Tariy, mana
rejjsisqata, mana yachasqata qhastiman jurquy.
DESCUENTO. Jiwiqa, qechupa; ima manuj llalliyanmantapas
payllkapu. || Llalliya. || Yupanna, yupara.
DESFIGURAR. Ujinachiy, sujyachiy, p’arqachay; rich’aynita, sijlla
kayninta, ajnu kayninta qhechuy, millachay.
DESHACER. Ruwannay, ruwaray, junaray, t’ujtispa qhechuy.
DESIGUAL. Ch'ulla, mana kikin.
DESIGUALAR. Ch’ullayachiy, ch’ullaychay, pillachay.
DESIGUALDAD. Ch’ulla kay, pilla kay, turu kay.
DESMONETIZAR. Suyañanyay; ima qijllaypa jap’qaynintapas
suñayakunata suñanapajj q’ollwachay.
DESNIVEL. Riwna, ch’ulla, lluk’anna, urapata.
DESNIVELAR. Riwnachay, ch’ullachay, lluk’annay, ima pampata-
Pas wijsuchay.
DESPLAZAR. Suchuchiy, ithichiy, kuyuchiy; kasqannijmanta su-
chuchiy, anchhuchiy.
DESPLEGAR. Llaphay, phanlliy, llamphay, mast’ay.
DESUNIR. T’aqachiy, t’aqay, karunchachiy.
DESVIACIÓN. Karuncha; ñanmanta ithiriy ajna. P’ajjchiku,
wejjruku, wist’uku.
DESVIAR. Karunchachiy; ñanta patachiy, ñanmanta t’aqay.
DESVIO. Cheqanchana, cheqan chana ñan.
DEUDA. Manu. Ayni; ima mañarikusqamantapas payllana.
DIAGONAL. Ch'eqalluwajj; ch'eqalluwa rijwiman ñinakuj. || Ch'e-
qalluwa; patamanta uraman, pañamanta lloq'eman sillwispa
thakij sijwi.
DIAGRAMA. Supancha, supaqillqa, supat’ictu.
DIAMAETRAL. Rajthajjpa; rajtaman ñinakuj.
DIAMETRALMENTE. Manyanmanta manyanman; rajthanta
rajjrispa; jujnin patmanninmanta wajjninkama.
DIÁMETRO. Tajtha. Muyuta kuskanmanta patmaspa, iruj jawampi
tukukuj kimraj sijwi.
DIBUJAR. T'ijtuy, lantiy, reqhey.
DIBUJO. T’ijtuku, t’ijtuy allwiya.
DICCIONARIO. Rimayqillqa.
DIDÁCTICA. Yachachiy allwika, thaykay allwiya.
DIECINUEVE. Chunka isqunniyuj. (19).
DIECINUEVEAVO. Chunka jisq'un ch'ejjta (1/19).
DIECIOCHOAVO. Chunkapusajj ch'ejta (1/18).
DIECISEISAVO. Chunkasojjta ch'ejjta (1/16).
DICISIETEAVO. Chunkaqanchis ch'ejta (1/17).
DIEZ. Chunka.
DIEZMILÉSIMO. Chunka waranqa ch'ejjta (1/1000) chayri (0.0001).
DIEZMILMILLONÉSIMO. Chunkawaranqa junu ch'ejjta
wajjina kay.
DIGITAL. Ruk'ajjta, ruk'anajjpa.
DÍGITO. Ruk'achi juchha. Mayqen kajj yupana sanampallapas,
chuncamanta mana aswanchu.
DILATAR. Pahnllichiy, junyaschiy, jatunyachiy.
DÍNAMO. Kuyukallpa qallwa.
DINERO. Qullky, rantina qullky.
DINTEL. Punkukirma.
DISCIPLINA. Allikayaku; alliyachaykunapi yachayta kuy ajna.
DISCÍPULO. Yachaqajj, yachakujj; yacxhachiqejjpa yachayninta
yachajj.
DISEÑADOR, A. Rjwij, seq’ejj. t’ijtuj
DISEÑAR. Seq’ey, rijwiy, t’ijtutay.
DISEÑO. Seq’e, rijwi, t’ijtuta.
DISMINUCIÓN. Pisiya, waywa, jipiya, chhikaya.
DISMINUIR. Yauyachiy, pisichay waywachiy, juch’uyyay.
DISTANCIA.Karuynin, karu kaynin; jujninmanta wajjniman
mashka karuchus, chaynin.
DISTANCIAR. Karunchay, t’aqay; juj imata wajjmanta karunijjman
churay
DISTANTE. Karu, karu unay
DISTAR. Karu kay; karu wajna kay. Maska wajna kay.
DIVIDENDO. Patmana.
DIVIDIR. Patmay, p'itiy, t'ipiy, k'utuy.
DIVISIÓN. Patmaku, rak’iku, k’utu, ch’ejjta, t’ipi.
DIVISOR. Patmachij.
DIVISORIO,A. Patmachina, patmachinapajj llallij. Yajllin t’aqan
DOBLADURA. Q'empin, taparan. Pataran.
DOBLAR. Jujnay, iskaychay.
DOBLE. Tara, t'ata, iskay kuti.
DOCE. Chunka iskayniyojj (12)
DOCENA. Chunka iskay juña
DODECAEDRO. Chunka iskayniyuj uya; chunka isakyniyuj uyayuj
p’unlu.
DOS. Iskay, juj jujwan ima.
DOSCIENTOS. Iskaypachajj.
DUAL. Purajjka; purajj rikuchij suti, rimayñi. Qhisweapi tiyanchus
manachus, manaraj yachaqanchijchu.Griego qallupi tiyan ñinku.
DUALIDAD. Purajjta kay
DUODECIMAL. Chunka iskayñeqen. Chunka iskayman patmasqa-
manta ch’ulli qhepajj kajj.
DUODÉCIMO, A. Chunka iskayñeqe. Chunka chunkajujniyojñe-
qeta qhatij.
DUPLICACIÓN. Iskaycha; ima chhikalltapas iskayman mirachispa
kay ajna.
DUPLICADO. Iskaychasqa; iskayasqa.
DUPLICAR. Iskaychay; iskaymit’achay; imatapas iskay kutita ru-
way mirachispa
DUPLO. Iskaychasqa, iskay mit'asqa.