Verkiezingen van 4 november
Nieuws:
Het straatbeeld voor de verkiezingen
De PLC schilderde alles rood; geen paal, boom, gevel was nog veilig. De Sandinisten (traditioneel rood-zwart) hadden maar overal een zwarte streep bij te zetten. Maar neen, al tijdens de gemeenteraadsverkiezingen van 2000 besliste men een andere kleur te gebruiken, die minder doet terugdenken aan de jaren '80, toen geel. Voor de presidentsverkiezingen van 2001 kozen ze roos, jawel ROOS.
De verkiezingen voor president en
parlement zijn in een daverende overwinning geëindigd voor de liberale
regeringspartij PLC. Groter dan verwacht en door sommigen zelfs helemaal
niet verwacht. Wat is uiteindelijk in de hoofden van de mensen het meest
blijven hangen na een campagne die draaide om symbolen en vertrouwen? Een
commentaar.
1. De winnaar en de angst
Als uit het niets verschenen plotseling advertenties van 'Vrienden van
Taiwan'. Nog nooit over gehoord of gelezen. Aanleiding: een bezoek van Tomás
Borge, een van de leiders van de FSLN, aan de Volksrepubliek China. In
diezelfde tijd vond overigens een bezoek plaats van George Bush aan
datzelfde China. De FSLN zou de Zonas Francas op het spel zetten, want het
merendeel daarvan is in handen van Taiwanese ondernemers. Slogan: 'Nee tegen
Chinese communisten'. De Taiwanese ondernemers, ondernemers als ze zijn,
meldden dat het hun om het even was wie er in Nicaragua ging regeren. De
groep 'Vrienden' toonde economisch gezien een kortzichtige blik, maar de
angst was gezaaid. De FSLN heulde met terroristen, met communisten, wilde de
dienstplicht opnieuw invoeren, zou de investeerders het land uitjagen.
De PLC had twee pijlers tijdens zijn campagne. Ten eerste: meer werk, een
logische slogan gezien de enorme werkloosheid. Ten tweede: vertrouw de
sandinisten niet, ze zijn niet veranderd sinds de jaren tachtig. Maar wat
gebeurde? De campagne werkte niet, zo bleek uit alle peilingen tot midden
september. De FSLN bleef aan kop totdat de elfde september te hulp kwam.
Ortega werd onmiddelijk in verband gebracht met het internationaal
terrorisme. Vanaf dat moment kroop Bolaños dichterbij.
Mijn buurvrouw, volgens eigen zeggen altijd al liberaal geweest, was blij
met de winst door Bolaños: 'In de jaren tachtig stuurden ze je zoon de
oorlog in en zag je hem niet meer terug'. Hoewel mijn buurvrouw alleen
dochters heeft die bovendien nog op school zaten, hebben voor haar de
slogans en de symbolen toch gewerkt.
De PLC en al haar plotseling opgedoken 'vriendengroepen' zaaiden haat en
angst. De ambassade van de VS wakkerde het vuurtje regelmatig aan en de
minister van buitenlandse zaken reisde af en toe naar de VS om 'oude'
vrienden op te zoeken. Ook zij deden dan een duit in het zakje. De PLC
oogstte de overwinning met een heel sluwe campagne die het corrupte heden en
verleden van de huidige regering waarin Bolaños vier jaar vicepresident was,
deskundig uit de schijnwerpers wist te houden.
2. De liefde en de eenheid
De katholieke kardinaal Obando y Bravo hield vier dagen vóór de verkiezingen
een met veel spanning tegemoet geziene misviering. Obando's uitspraken
tijdens een soortgelijke mis bij de verkiezingen in 1996 waren overduidelijk
gericht tegen de FSLN. Deze keer zat op de eerste rij Daniel Ortega met zijn
gezin en zijn medestanders. De sluwe vos Obando ronkte dat de kiezers goed
moesten kijken naar het verleden van de kandidaten, naadloos aansluitend op
de campagne van de PLC. Dat was niet wat Daniel had gehoord, nee, 'mooie
woorden van de kardinaal'. En daarmee bleef hij consequent de campagnelijn
volgen. Slogan: 'Liefde is sterker dan haat'.
De FSLN had ook twee pijlers, even afgezien van de programmatische punten.
Ten eerste: de liefde en de vrede, dat is wat Nicaragua nodig heeft. Ten
tweede: de eenheid van de Nicaraguanen. Daarom reageerde de FSLN bijna nooit
op de 'smerige' aanvallen van de PLC. Daarom ook vormde de FSLN een
'Convergencia' van groepen en personen met heel verschillende politieke en
professionele achtergrond. Een prachtig idee, maar misschien te laat
ingezet.
De kandidatuur van Ortega (al twee keer eerder verloren en een echte
caudillo) is regelmatig ter discussie gesteld zowel binnen zijn partij als
daarbuiten bij de dissidenten. Hij zou te belast zijn door de
kwestie-Zoilamérica, zijn stiefdochter die hem in 1998 aanklaagde wegens
seksueel misbruik. Maar ook zou Ortega te veel een vertegenwoordiger zijn
van diegenen die zich na de nederlaag in 1990 hebben verrijkt. Het was koren
op de molen van de PLC die daarmee hun eigen door en door corrupte president
uit de wind konden houden zoals ze dat al jaren onder aanvoering van Bolaños
hadden gedaan.
Waarschijnlijk heeft Ortega oprecht gekozen voor verandering. Dat zou kunnen
blijken uit zijn keus voor voormalig tegenstander Jarquin als vicepresident,
maar ook uit zijn reacties na de verkiezingen. Na de nederlaag is hij samen
met Jarquin het hol van de leeuw binnengestapt, het hoofdkwartier van de
PLC, om zijn tegenstander geluk te wensen. Bovendien deelde hij mee dat de
'Convergencia' onder leiding van de FSLN zal blijven voortbestaan.
Niettemin, de campagnestaf moet zich toch gerealiseerd hebben dat de haat
niet zomaar verdwijnt door de liefde en, minstens tijdelijk, sterker is.
Zeker als die haat op deskundige manier angst heeft gezaaid. Ze had zich ook
kunnen realiseren dat het vragen van vergiffenis voor je fouten, zoals
Ortega publiekelijk heeft gedaan, één ding is, maar dat daarmee niet alles
uit het verleden weggeveegd kan worden naar de vuilnisbak. De jonge jongens
en meisjes die in in 1979 Somoza en zijn dictatuur om zeep hielpen, hadden
hun idealen. Dat die niet gerealiseerd werden, is niet alleen te wijten aan
hun eigen falen. Ze hadden ook te maken met wereldmacht nummer één die zijn
'achtertuin' wilde behouden.
3. De grote verliezer
Nicaragua zou een moderne rechtsstaat moeten worden, waar staat en partij
twee aparte grootheden zijn en de ministers en ambtenaren benoemd worden op
basis van professionaliteit. Prachtig en hard nodig, maar de Conservatieve
Partij (PCN) raakte daarmee niet de harten van de mensen.
De conservatieven zijn de grote verliezers, niet alleen omdat ze verloren
hebben, maar omdat ze de liberalen in de kaart gespeeld hebben en het
politieke landschap versmald is tot één almachtige staatspartij die kan doen
wat ze wil en één oppositiepartij. Alberto Saborío en zijn vrouwelijke
kandidaat-vicepresident verschenen half augustus als twee onbekenden op het
politieke toneel nadat de aanvankelijke tandem Vidaurre en Tünnermann het
voor gezien had gehouden. Vidaurre was degene die opteerde voor een 'derde
weg' met partijen van verschillend pluimage. Hij kon op dat moment voor de
PCN nog rekenen op 11 procent in de peilingen. Het project 'derde weg'
strandde en niet in het minst door het gekonkel van de liberalen met
bepaalde kopstukken in de PCN. Opnieuw een uitgekiende strategie van de
liberalen. Een groot deel van de stemmen die de conservatieven normaal
gesproken zouden hebben binnengehaald, verdween naar de liberalen. De
conservatieven zullen als kleine en schrale troost nog kunnen beschikken
over enkele parlementsleden.
4. De boodschappers
Een fanatiek priester meent overblijfselen ontdekt te hebben van een
gevangenis uit de tijd van de sandinistische regering. Het scenario is
duidelijk: ten onrechte gevangen gezet, gemarteld door de afschuwelijke
beulen van de binnenlandse veiligheidsdienst van de dictatuur. Punt één, er
mocht niet zomaar opgegraven worden op het terrein van de Zonas Francas in
Managua. Maar allez, Gilberto Wong, namens de staat directeur van de
Corporatie van Zonas Francas, had er eigenlijk niks kwaads in gezien. Punt
twee, als er al gegraven moet worden, dan moet de melding eerst naar de
politie. Punt drie: de medewerker van de geestelijke heeft banden met de PLC
en is meermalen veroordeeld, zo blijkt, voor allerlei soorten delicten en is
op zijn minst een twijfelachtige handlanger.
Zo niet voor dagblad La Prensa. Het is verkiezingstijd en de krant lapt de
journalistieke normen aan zijn laars. De broodheren van de journalisten zijn
zó blind anti-sandinistisch dat deze opgraving mooi gebruikt kan worden om
de FSLN aan de schandpaal te nagelen. Twee wetenschappers van naam en faam,
waarvan één zelfs toegeeft liberaal te zijn, melden dat het om een fossiel
van eeuwen geleden gaat. La Prensa laat het er schoorvoetend bij zitten,
maar heeft nooit toegegeven hoezeer ze in de fout is gegaan.
De krant heeft een kwalijke rol gespeeld en is duidelijk boodschapper
geweest voor de belangen van de PLC. Dat de eigenaren bijna dagelijks in hun
hoofdredactioneel de FSLN hebben aangevallen, is nog tot daaraan toe,
daarvoor zijn het eigenaren. Dat de journalisten maanden lang alleen in het
verleden doken van de jaren tachtig met een eenzijdige weergave van de
feiten, is veel erger. Nooit is de kwalijke rol van de VS aan de orde
gekomen, zelfs niet de veroordeling door het internationaal gerechtshof in
Den Haag. Ook heeft de krant geen aandacht besteed aan het optreden van
Bolaños toen hij nog vice-president was in de regering-Alemán en tevens
voorzitter van de commissie die de corruptie moest bestrijden. Die commissie
heeft in vier jaar tijd niets gedaan. Ook is er niet geschreven over de
installatie van straatverlichting op wegen die langs bezittingen van Bolaños
gaan in de tijd dat hij vice-president was. Zó brandschoon was de nieuwe
president nou ook weer niet.
Jammer voor een krant die, hoewel politiek rechts, buiten verkiezingstijd
vaak behoorlijke journalistiek aflevert.
De liberalen hebben kunnen beschikken over vele boodschappers waaronder ook
een president die bijna dagelijks zijn gif heeft kunnen spuien 'in het
belang van Nicaragua', zoals hij dat zo graag rondzingt. Dat is misschien de
grote zegen van deze verkiezingen, de komende president zal in ieder geval
fatsoenlijker zijn dan zijn voorganger.
5. 'Contract gesloten'
Misschien wijst een toekomstig onderzoek uit dat de kiezers helemaal niet
door angst werden gedreven. Misschien blijkt dat de liberalen geweldige
meesterstrategen zijn geweest en dat de sandinisten totaal misgegokt hebben.
Of misschien telt geen enkele strategie en beslissen de Nicaraguanen op het
moment dat ze het potlood in de hand hebben. De deelname aan de campagne
waar dan ook in het land was bij beide grote partijen massaal en daaruit
valt met geen mogelijkheid de grote overwinning van de liberalen af te
leiden.
De nieuw gekozen president zag als belangrijke sleutels tot zijn succes:
planning en de slogans 'Laten we een contract sluiten' en 'Contract
gesloten', slogans die gericht waren op steeds verschillende groepen
Nicaraguanen. Of die analyse klopt? Misschien valt de conclusie van Bolaños
goed te rijmen met datgene wat hij al lang van te voren gepland had,
namelijk de overwinning met een grote meerderheid. Het is afwachten geblazen
wat Bolaños gaat doen na zijn aantreden op 10 januari. Gaat de corruptie
worden bestreden? Geven de liberalen die het minst aan zijn kant staan hem
de kans om zijn beloften waar te maken? Hoe zal hij omgaan met de
politisering van de instituten? De toespraak van Bolaños de dag na de
verkiezingen was tolerant ook in de richting van de FSLN. Misschien is dat
een teken van hoop na de 'smerige' campagne van zijn partij. Of was ook dat
weer een verkiezingspraatje, gemakkelijk uit te spreken als je gewonnen
hebt?
bron : website over de
stedenbanden Nederland-Nicaragua