| Enciklopedio Kalblanda > religio > kristanismo > albiganismo |
albiganismoalbiganismo (1000-1400) estis
kristana herezo kiu floris en suda Francio
dum la jarcentoj XII kaj XIII, en la lando kaj epoko de la trobadoroj. Gxi instruis
ke estas du dioj: unu bona dio, kiu kreis la spiritan mondon kaj unu
malbona dio, kiu kreis la materian mondon. Tial iu ajn karna estas malbona:
nasko, edzigxo, ecx la sakramentoj. Gxi instruis ke la tero estas la
infero, ke Jesuo ne estis Dio, ke sinmortigo estas bona, militio kaj
edzigxo malbonaj. Anoj praktikis fastegadon kaj volontan malricxecon. Gxi
preskaux pereigis katolikismon, kiu fondis
la Inkvizicion, la ordon de la dominikanoj kaj la rozarion por batali kontraux
gxi. Albiganismo estis la plej furora brancxo de pli largxa herezo,
katarismo (de la greka, katharos, "pura").
Albiganismo estis herezo dualisma. La universo estas lukto inter
du dioj:
Ni estas animoj kreitaj de Dio, logxinte en la cxielo, en
paradizo, sed Satano trompis kaj kaptis nin, malliberiginte niajn
animojn en korpojn karnajn, metinte nin en lian mondon, la tero, kiu
en realo estas la infero. La materia mondo kreita de Satano estas
nature korupta, tial homo, en korpo karna, estas nature pekema. Sed por
liberigi nin el cxi tiu infero, Dio sendis al ni Jesuon Kriston.
Jesuo Kristo ne estis Dio mem, sed kreito de Dio. Cxar li estis
perfekta, lia korpo ne estis karna sed de cxiela esenco, per kiu li eniris
en la orelon de Maria. Lia naskigxo kaj
suferado estis sxajna kaj ne efektiva. Li savas nin ne per lia sango kaj
suferado sur la kruco (kiu estis falsaj), sed sole per lia ekzemplo kaj
instruo.
Nur la cxielo (paradizo) kaj la tero (infero) ekzistas -- ne estas
purgatorio. Se vi mortas en peko, vi vivas denove en alia korpo per la
transmigrado de la animo; se vi mortas pura kaj sen peko, via animo
reiros al la cxielo, sed via korpo ne relevigxos. Cxiu animo estos savita
antaux la fino de la mondo.
Laux katolika doktrino, por komparo, Dio kreis la teron kaj la
cxielon, la materian kaj la spiritan. La materia mondo, por si mem,
estas bona cxar gxi estis kreita de Dio. Peko eniris la mondon ne per
la naturo de la mondo, sed per la originalo peko de Adamo, la unua
homo, kiu ruinigis nian naturon. Satano ne estas dio, sed ribelanta
angxelo. La peko de Adamo kaj Satano ne estis de siaj naturoj, sed de ago
de la volo, de ilia fiereco, kiuj turnis sin kontraux Dio. Jesuo ne estas
kreito sed Dio mem kaj lia korpo estas karna, lia suferado tre reala. Kiam
vi mortas, via animo iras al la infero, la purgatorio aux la paradizo, laux
via peko, kaj, je la fina tago de la mondo, Jesuo revenos por jugxi la
mortintojn kaj la vivantojn, relevinte cxiujn en karno.
Por forlavi la pekon de animo kaj certigi cxielan postmorton, la
albiganistoj praktikis ne la
katolikajn sakramentojn (kiuj estas koruptaj cxar ili uzas materiajxojn
-- pano, vino, akvo, oleo, ktp) sed la nova sakramento de konsoleco
(latine, consolamentum) kaj, laux neceso, rekonsoleco
(reconsolatio). La esenca rito estis la surmetado de manoj. Gxi ofte
estis ricevita sur la mortolito kaj, se oni resanigxas, sinmortigo per
veneno aux malsato estas lauxdinda. La preparado por la sakramento
estis tempo de studo kaj pentofarado. Infanoj ne povis ricevi la
sakramenton.
Inter la albiganistoj, estis du klasoj:
La albiganistoj estis regata religie de episkopoj kaj diakonoj,
kaj eble papo. Nur la perfektuloj povis esti
episkopoj aux diakonoj.
La deveno de albiganismo estas nekonata -- gxi subite aperis en suda
Francio en la jarcento XI -- sed la rito kaj doktrino estas strange similaj
al iuj antikvaj herezoj de la Eklezio, ekzemple
gnostikismo.
Albiganismo aperis antaux 1022 en suda Francio cxirkaux
Toulouse, la epicentro de la herezo. Suda Francio tiam estis la
ekonomia mastro de la okcidenta Mediteraneo, kaj estis la plej ricxa,
altkultura kaj avangarda regiono de la tiama Okcidento. Feuxdalismo ekis
malaperi. Religie, la popolo estis tre tolerema kaj la katolika pastraro
dibocxa. La cxefepiskopo de Narbonne, diris la papo, havis monujon por
koro.
La disvastigado de albiganismo estis grada kaj paca: la anoj simple
cxesis iri al pregxejo kaj anstataux sekvis unu el la centoj de
perfektuloj. Gxi ne estis herezo brua kaj ribelema, kiel protestantismo en la jarcento XVI, sed kvieta
kaj paca, kio trompis la Eklezion.
Unue la katolika eklezio batalis kontraux la herezo per norma eklezia
disciplino kaj predikado. Sed la herezo floris tiel ke dum 1150-1200
gxi estis organizita kiel kontrauxeklezio kiu estis subtenita de la
eta nobelaro. Laux Sankta Dominiko, la predikantoj estis tro pompaj
por influi homojn kontraux la bonaj homoj, kiuj vivis simple kaj
malricxe. Tial Dominiko kaj aliaj monahxoj vivis kiel la perfektuloj,
predikinte kaj almozinte. Sed ecx tio ne turnis la koron de la plimulto de
la herezuloj. Dominiko, forirante el Francio, avertis, "Nun ni instigos
princojn kontraux vi kaj multegoj pereos." Bedauxrinde, li pravis. La
herezo nun estis herezo de mil urboj kaj unu triono de la logxantaro de
suda Francio.
En 1194 la grafo de Toulouse, Rajmondo VI, decidis subteni
la herezon. Vidinte laman perfektulon kusxanta en la strato, li diris, "Mi
preferas esti cxi tiu homo ol regxo aux imperiestro." La papo, Inocento
III, ekskomunikigi lin, sed vane cxar suda Francio estis tro tolerema.
Rajmondo mortigis la sendinton de la papo, ago rara antaux la Renesanco.
Inocento farigxinte konvinkita ke milito estis neevitebla, petis la
regxon de Francio krucmiliti kontraux la herezaj princoj de la sudo. La
batalo kontraux islamo nun turnis kontraux kristanaj herezuloj. La
krucmilito dauxris dum 1209-29 kaj fargixis milito de
politikaj ambicio, grandaj masakroj, brulantaj perfektuloj kaj brulantaj
vilagxoj. En Beziers, la tuta logxantaro, albiganistoj kaj
katolikaj, estis mortigita de la glavo, ecx tiuj, kiuj estis en la
katedralo. "Mortigu cxiujn. Dio konos siajn" estis la devizo.
En 1213 la milito turnis al la favoro de la katolikaj
armeoj. La milito estis batalita kastelo post kastelo (ekzemple, la
kastelo de Foix, kies bildo staras cxe la kapo
de la artikolo). En 1229 la regxo fine venkis la sudon,
savinte Francion kiel nacio kaj katolikismon kiel eklezio, kaj
detruinte Provencion kiel nacio kaj albiganismon kiel religio. Se la
regxo kaj papo malvenkis, la Okcidento estus sxangxita profunde.
Kvankam la katolika eklezio apenaux venkis, gxi ja venkis. En la
jarcento XVI, gxi ne povos venki kontraux protestantismo (kaj
inverse), tial protestantismo travivas gxis nia tempo, albiganismo
ne.
Post la milito, la katolika eklezio fondis la Inkvizicion por
tute elradikigi la herezon. La inkvizicio kontraux la albiganistoj,
kondukite de la dominikanoj, la ordo de fratoj fondita de Sankta Dominiko,
ne uzis torturon (kiel en la Renesanco), sed la legxa procedo ne suficxe
gardi la senkulpajn. La perfektulo estis brulita, kaj la kredanto perdis
siajn posedajxojn kaj devis porti flavan krucon sur sia vesto, dum
la resto de sia vivo.
Post tempo albiganismo grade velkis, malaperinte je la fino de la
jarcento XIV.
doktrino
sakramento
moralo
organizo
historio
1000
1100
1200
1300
Ligiloj:
Originale verkita de Stefano KALB
je junio 1999.
