enciklopedio

En la jarcento III, la unua cxina enciklopedio aperis, Spegulo de Imperiestro. Enciklopedioj en Cxinio plejparte estis formo de antologio kaj helpis studentojn studi por sxtataj ekzamenoj. Iuj enciklopedioj dauxras dum jarcentoj. Ekzemple, la Ampleksaj Statutoj estis originale verkita de Du Yu en 801 kaj estis redaktis kaj verkita gxis la jarcento XX.

En la jarcento IX, la unua araba enciklopedio aperis, La Plej Bonaj Tradicioj de Ibn Qutayba. Li traktas temojn per proverbo, poemo, kaj okazoj en historio. La enciklopedio enhavas dek librojn pri cxi tiuj temoj: potenco, nobeleco, karaktero, klero kaj retoriko, asketismo, amikeco, pregxoj, nutrajxo, virinoj.

En la jarcento XVIII aperis en Euxropo la moderna enciklopedio, kiu celas kapti tutan scion per multe da artikoloj ordigitaj alfabete. El cxi tiuj, la plej fama estis la Encyclopédie de Dideroto. Voltero, Rousseau, d'Alembert kaj Monteskuo verkis artikolojn por la enciklopedio; eklezio kaj kortego staris kontraux gxia nova kaj ribelanta spirito. Tiam ankaux naskigxis en Germanio la enciklopedio de Brockhaus kaj en Edinburgo Encyclopedia Britannica, kiu ecx hodiaux restas la plej auxtoritata en la anglalingvana mondo.

En la jarcento XX, la TTT naskigxis kaj farigxis iaspece virtuala enciklopedio. Sed gxia enhavo estas treege hxaosa, malkompleta kaj malfidinda. Iuj surretigas enciklopediojn, sed gxis nun ili estas aux tro malgranda aux tro imagomanka.

Kompreneble, la redaktoro de cxi tiu enciklopedio havas siajn mem ideojn pri kiel fari bonan surretan enciklopedion.

• Vidu ankaux: denaro Enciklopedio Kalblanda Esperanto Asimovo Stefano Kalb Darvino galerio de geniuloj

• TTT

• Enciklopedioj Surretaj:

  • Enciklopedio Kalblanda (1996-) - La unua surreta enciklopedio en Esperanto. Gxi estas senkosta, bone uzas ligilojn, bildojn, kaj estas ofte aktualigita, sed gxi havas malmulte da artikoloj kaj estas malgranda.

  • Encylopedia Britannica (angle) - Gxi restas la plej auxtoritata enciklopedio inter angleparolantoj. Tute malsimila al 1996, gxi nun estas senkosta kaj retsagxa.

  • Global Encyclopedia (angle, 1996) - Senkosta, anglelingvana surreta enciklopedio. Bona: la artikoloj estas verkitaj de siaj legantoj tra la mondo kaj ja estas tre leginda. Malbona: gxi estas malgranda kaj enhavas malmulte da ligilojn (aux internaj aux eksteraj).

  • La Notolibroj de Cosma Shalizi (angle) - parte inspiris cxi tiun enciklopedio

  • Yahoo (angle) - naskigxis kiel la pagxo de ligiloj de Jerry YANG, sed nun estas unu el la cxefaj sercxiloj.

  • TTT Virtuala Biblioteko (angle, 1994-)

  • Virtuala Esperanto-Biblioteko (1996-) - Ili ne estas veraj enciklopedioj, sed estas la plej proksimaj al la TTT kiel virtuala enciklopedio.

  • Wikipedia (multelingva, 2001-) - tute surreta enciklopedio kiu estas verkita, korektita kaj rafinita tute per siaj legantoj. La angla eldono estas la plej granda (pli ol 16 000 artikoloj), sed estas eldonoj en multaj aliaj lingvoj, ecx en Esperanto. La artikoloj estas kopirajtitaj sub la GNU Gxenerala Publika Permesilo (GPL) -- same kiel la programoj de Linukso.

  • E2 (angle, 1998?-) - tute surreta enciklopedio kiu estas verkita, korektita kaj rafinita tute per siaj legantoj. Sed, se Wikipedia estas demokratio, E2 estas aristokratio: artikolo devas travivi vocxdonadon de la plej spertitaj kaj fruktodonaj verkistoj de la enciklopedio. La artikoloj de E2 estas multe pli trafaj, amuzaj kaj spritaj ol la de Wikipedia, sed la vidpunktoj estas multe pli mallargxaj -- plejparte la vidpunkto de nuntempa usona universitato. La artikoloj estas la proprajxoj de la Everything Development Company.

  • Aliaj surretaj enciklopedioj:
    • angle: Columbia Desk Encarta Encyclopedia.com Lycos Nupedia
    • france: Yahoo! Encyclopedie
    • germane: xipolis.net

~stefano@pobox.com/11.481 B 37 20:49:59 T