Ëma

dIdI ka pnnaa
sampadkIya
p`qama AnauBaUit ³p`qama rcanaa´

kamaroDÀ kmalaoSvar
saaxaa%kar
idnaoSanaindnaI Dalaimayaa sao cand`kanta
khanaI
[sa baar : ]Yaa mahajana
maui> : maIra saIkrI
laGau kqaaeM
har ga[- SaornaI : sauQaa Baaga-va 'dRYTa'
dao laGaukqaaeM : maMjau gauPta1
kivataeM 
yaadoM : ramadrSa imaEa
kuC nahIM haota jaba : baladova vaMSaI
]sanao kha qaa : saunaIta jaOna
phcaana : [ndu jaOna
ilaKnaa tao tumhoM qaa : rajaI saoz
]lTo pOr laaOT Aa[- : rakoSanaindnaI gauPta
Acaanak vasant [sa baar , , , : maMjau gauPta
baoiTyaaM : Saamaa
AEau : saunaIit ravat
ihssaa : inaSaa Baaga-va
jaIt iksakI : rxaa Sau@laa
rNabaaMkuraoM : ËaMit va%sa
ek haonaa : Da^• vaod 'vyaiqat'
kusaI-¸ maoja¸ iktabaoM AaOr syaahI : Alaka saao[- À sa%yaaqaI-
kuisa-yaaM : SaorjaMga gaga-
gaj,ala : pM sauroSa naIrva
]pnyaasa–AMSa
rotgaar : santaoYa gaaoyala
caaOqaa caOnala : isammaI hiYa-ta
ivarasat
maorI ivarasat : maRdulaa gaga-
vyaMgya
daMt jaanao kI pID,a : p`dIp pMt
sahBaaigata
dovaIpIz ka r> : [indra gaaosvaamaI
man~–laya
vaOidk man~aoM kI Aaraogyaa%mak laya : Da^• naIlama vamaa-
laoK
tsvaIr ka dUsara $K : maRdulaa BaTnaagar
maorI rcanaa : maorI naj,ar maoM
'Aapka baMTI' ]pnyaasa ka ]poixat pa~ – 'Sakuna' : mannau BaMDarI
pustk samaIxaa
doh sao }pr ]znao kI caotnaa ka 'AavaaM' : balarama

?caa:laoiKkaAaoM ka saaihi%yak maMca

?caa:AiKla BaartIya laoiKka maMca

sadsya saUcaI

p`vaoSaaMk
janavarI–jaUna 2003
maUlya 20 Épyao


vaOidk man~aoM kI Aaraogyaa%mak laya
Da^• naIlama vamaa-
Da^• naIlama vamaa- jaao )dyaraoga ivaSaoYa& hOM¸ nao vaOidk man~aoM ko layaa%mak paz Wara Anaok raoigayaaoM kao svasqa haoto doKa hO. man~aoM ka gaayana dvaa sao BaI AiQak p`BaavaSaalaI isaw haota hO. hmaara yah stmBa man~aoM kI laya Wara vyai> ko tna¸ mana¸ Aa%maa kao inaraogaI krnao ko vaOiSaYT\ya kao ]jaagar krta hO. man~ Aqaa-t\ 'mana ka yan~'. [sa baar Da^• vamaa- saMskRt BaaYaa kI p`kRit ka saMixaPt pircaya p`stut kr rhI hO.  – sampadk

vaodvaaNaI man~ Sai> kI SaaSvat JaMkar hO jaao saRiYT saRjana trMgaaoM ko saaqa hI ]%pnna hu[-. vaOidk saMskRit [sa icarntna Sai> kI d`YTa va saU~QaairNaI hO.

man~ Aqaa-t\ mana ka yan~¸ vah ivaQaana hO jaao manauYya kI maanaisak p`vaRi%t kao inayaimat krta hO. man~ maoM man~ rcaiyata kiva kI svaanauBaUt Aasqaa BaI Antina-iht rhtI hO AaOr pirp@va Eaaota maoM ]saka punaraBaasa BaI kratI hO. man~ ka svar Qvainamaa~ nahIM hO. ]sako ]ccaarNa maoM vaaNaI kI ivakINa- tojaisvata samaavaoiSat hO jaao hmaaro sampUNa- Aist%va kao gaMujaayamaana krtI hO. man~¸ saRjanaSaIlata ka jaIvant p`tIk hO. [saka inayamaanausaar ]d\GaaoYa kavya va saMgaIt ko saUxatma saai%vak $p ka AaivaBaa-va krta hO. yahI vah $p hO¸ ijasanao [sako rcanaakar ?iYa–mauinayaaoM kI maaOilak klpnaa kao p`oirt va p`vaaiht ikyaa. man~aoM kI yah Anaupma p`itBaa vaOidk saMskRit kI Axaya sampda hO. [sao ivaKiNDt krnao kI saamaqya- tao kala ko BaIYaNa p`haraoM maoM BaI nahIM hO. [saI karNa man~ Sai> kI ]nmau> Qaara sada sava-da maanava kI )dyasqalaI kao isaMicat va Plaaivat krtI rhI hO.

maanava Wara BaaYaa inamaa-Na maoM saMskRt kI Civa ivaiSaYT svaraoM va EauityaaoM pr AaQaairt hO¸ jaao ek iSalpkRit kI trh QaOya-pUva-k gaZ,I va saMvaarI gayaI hO. gaiNat ko ATla inayamaaoM kI trh yah BaaYaa svaBaavat: isqar va sqaa[- haoto hue BaI¸ p`yaaoga maoM kaomala klaa%makta ka AaBaasa dotI hO. BaaYaa kI yah maRdulata [sako p`Baava kao baaOiwk str sao pro Baavanaa%mak va AQyaai%mak gahra[yaaoM tk phMucaatI hO AaOr hmaaro sampUNa- vyai>%va va svaBaava kao inayain~t krnao kI xamata rKtI hO. [sakI yahI AntrMga saundrta [sao maanava ricat savaa-iQak kRi~ma BaaYaa haoto hue BaI¸ savaa-iQak p`akRitk BaaYaa banaatI hO – maanaaoM yah p`kRit kI ApnaI BaaYaa hao. [sa vaOidk BaaYaa kI yah p`akRitk kuSalata¸ man~aoM kI Aaraogya%mak laya ka AaQaar hO.

 

 

'Apnao hI Gar maoM maOM : laD,kI kI najar sao'

ivavaah sao pUva- laD,kI Apnao Gar maoM hao¸ jaao ]saka haota hI nahIM hO¸ tqaa ivavaah ko pScaat\ Apnao pit ko Gar maoM¸ jaao ]saka haota hO yaa nahIM¸ [sa pr Aaja BaI p`Snaica*na hO – [na daonaaoM Apnao khlaae jaanaovaalao GaraoM maoM rhto hue Aap @yaa mahsaUsa krtI hOMÆ ApnaI isqait ko baaro maoM @yaa saaocatI hOMÆ [tnao vaYaao-M Aist%va AaOr AajaadI kI laD,a[- laD, laonao ko pScaat Aaja laD,kI banakr janma laonao pr Aaja ka AnauBava krtI hOM. Apnao ivacaar ilaK Baoijae. – sampadk

tn~ maoM fMsaa saaih%ya

'tn~' maoM fMsao saaih%ya ka BaivaYya @yaa haogaaÆ Aba tao [sa Aaor Qyaana idyaa jaanaa caaihe. vaastva maoM 'tn~' rajanaIit ka Sabd hO AaOr rajanaIit maoM 'saama¸ dama¸ dND¸ Baod' saBaI naIityaoM ko p`yaaoga kI CUT haotI hO. saba jaanato hOM ik jaba jaba saaih%ya koa rajanaIit sao jauD,nao kao ivavaSa ikyaa gayaa¸ jaao p`yaasa jaba–tba haota hI rha hO [ithasa gavaah hO ik tba tba saaih%ya nahIM¸ iva$davailayaaM rcaI ga[- hOM. Aaja saaih%ya @yaa rajanaIitk caalaaoM ka maaohra banata jaa rha hOÆ [sa sambanQa maoM Aapko ivacaar Aamain~t hOM., – sampadk