| Enciklopedio Kalblanda > religio > kristanismo > sanktuloj > Sankta Tomaso |
Festotago: la 3-a de julio
Sankta Tomaso (jc I), juda masonisto kaj kristana martiro, estis unu el la Dekdu Apostoloj de Jesuo Kristo. Li ankaux estas nomita Tomaso Dubanta, cxar li dubis pri la relevigxo de Jesuo gxis li povis tusxi liajn vundojn. Kaj alia nomo estas Tomaso Didimo cxar li estis gxemelo (laux unu fonto, la gxemelo de Jesuo mem!). Tomaso en la siria kaj Didimo en la greka signifas "gxemelo". Laux legendo, Tomaso predikis la evangelion al Persio kaj Hindio.
La du cxefaj fontoj pri Tomaso estas la Biblio, precipe la evangelio de Johano, kaj la Agoj
de Tomaso, libro antikva kaj ne tute malvera, kiun rekonis
manikeismo, sed ne katolikismo.
Ekster la Evangelio de
Johano, Tomaso estas menciita nur kiel unu el la Dekdu
Apostoloj. Tamen en la libro de Johano estas kvar mencioj:
la versoj
11.16,
14.5,
20.24-29 kaj
21.2.
La tria kaj plej longa mencio estas la fama renkontigxo inter la
dubanta Tomaso kaj la relevigita Jesuo:
Sed li diris al ili: "Se mi ne vidos en liaj manoj la truon de la
najloj, kaj se mi ne metos mian fingron en la lokon de la najloj, kaj ne
metos mian manon en lian flankon, mi tute ne kredos".
Kaj post ok tagoj la discxiploj denove estis interne, kaj Tomaso kun
ili. Kaj Jesuo venis, kiam la pordoj estis fermitaj, kaj staris en la mezo,
kaj diris: "Paco al vi". Tiam li diris al Tomaso: "Etendu cxi tien vian
fingron kaj vidu miajn manojn; kaj etendu vian manon kaj enmetu gxin en
mian flankon; kaj ne estu nekredema, sed estu kredanta".
Tomaso respondis al li kaj diris: "Mia Sinjoro kaj mia Dio".
Jesuo diris al li: "Cxar vi vidis min, vi kredas; felicxaj estas tiuj,
kiuj ne vidis, kaj tamen kredas".
Post sia Relevigxo, Jesuo aperis al Tomaso kaj ordonis lin iri al
Hindio por konstrui palacon por la regxo, Gundoforo. La regxo
donis al li la monon pro konstruado kaj foriris al la provincoj. Dum la
foresto de la regxo, Tomaso predikis la evangelion kaj fordonis la monon al
la malricxuloj. Kiam la regxo revenis kaj vidis nek palacon nek monon, li
jxetis Tomason en karceron kaj katenis lin. Tiam la frato de la regxo, Gad,
mortis kaj, post kelkaj tagoj, revenis el la mortintoj. Gad diris, ke la
palaco konstruita de Tomaso estas en la cxielo, palaco farita de oro,
argxento kaj juveloj. Tomaso mem klarigis: "En la cxielo estas multaj
palacoj, pretitaj de la komenco de tempo kaj ili estas gajnitaj per
pregxado kaj donado de almozoj. Via ricxo povas iri tien antaux vi, sed ne
sekvi vin poste."
La 12 gradoj de virto laux Tomaso:
Tomaso vojagxis tra Hindion, farinte miraklojn kaj predikinte la
evangelion. Li konvertigis la noblajn kaj la malnoblajn. Unu noblinon,
Migdomian, fratino de la regxino, li konvertigis kaj sxi rifuzis
kusxi kun sia edzo. Sxi, lauxvice, konvertigis la regxinon, kiu tiam ankaux
ne kusxis kun sia edzo, la regxo mem. La regxo kolerigxis kaj katenis
Tomason, sed torturo kaj fajro estis senutilaj kontraux li. Tiam la regxo
ordonis Tomason pregxi al la dio, la Suno. Tomaso konsentis nur se la
regxo konvertigxus se la idolo detruigxis per la adoradon de Tomaso. Tomaso
tiam adoris kaj la idolo ja detruigxis, sed jxus tiam la cxefpastro
mortigis lin per glavo. La kristanoj forportis la korpon kaj enterigis gxin
honore.
Poste, cxirkaux 230, la korpo estis transdonita al Sirio, al la
urbo Edeso, pro la peto de la imperiestro Aleksandro.Tie Abgaro,
regxo de la urbo, ricevis leteron skribitan de la mano de Jesuo. Poste,
kiam ajn malamiko atakis la urbon, infano baptita staras sur la pordegoj de
la urbo kaj legas la leteron. Per tio, kaj la merito de Tomaso, la malamiko
aux foriras aux traktas por paco.
Cxu la Agoj de Tomaso pravas, gxi almenaux havas semojn de
la vero: en Hindio en la jarcento I, ja estis regxo, kies greka nomo estis
Gondofero; en Hindio estas lokaj legendoj pri Tomaso; kaj la kristanismo de
la Malabara marbordo de Hindio ja devenis de Sirio iafoje antaux la
jarcento VIII.
Auxgusteno, kvankam li estis unufoje
manikeano, kredis, ke la Agoj estas fabela.
Laux Isidoro, Tomaso predikis la evangelion al la persoj,
medoj, hirkanianoj kaj la baktrianoj kaj martiris en la Oriento.
Laux Krizostomo, Tomaso vojagxis al la lando de la tri sagxuloj
(kiuj vizitis Jesuon je lia naskigxo) kaj tie predikis la evangelion --
t.e, al Persio.
En la Biblio nur estas kvar evangelioj -- la de Mateo, Marko, Luko kaj
Johano -- sed multaj aliaj ekzistis. La katolika eklezio malakceptis tiujn
aliajn evangeliojn kiel herezaj aux falsaj. Unu tia estas la evangelio de
Tomaso. Partoj de la greka tekstoj estis eltrovitaj antaux cent jaroj, sed
la tuta teksto en la
kopta estis eltrovita en 1945 de la la
biblioteko de Nag-Hamado. En la biblioteko estas multaj verkoj de gnostikismo, ne-katolika speco de kristanismo
kiu floris dum la jarcentoj II kaj III, precipe en Egipto. Sed la
evangelio de Tomaso mem ne estas gnostika sed pra-gnostika.
La evangelio sxajne estis verkita en Sirio en la greka en la jarcento I
aux II. La kopta teksto estas traduko. Citajxoj el la evangelio aperas en
la verkoj de la katolika pensinto, Klemento de Aleksandrio (mortis
cx. 215), la cxefa peranto de gnostikaj penso al katolikismo. Klemento
citis dirojn 1-7 kaj 26-39. En la jarcento XIX, la diroj 26-30, 77, 31-33,
1-7 kaj 36-40 estis eltrovitaj sur tri pagxoj de papiruso skribita en la
greka.
La evangelio nur havas unu okazon pri Tomaso: kiam Jesuo sekrete diris
al li tri dirojn, kiujn li ne diris al la aliaj apostoloj, pro timo de
sxtonmortigo.
La evangelio estas kolekto de 114 diroj de Jesuo, simile al la evangelio Q. El gxiaj diroj, 90 ankaux ekzistas en la
bibliaj evangelioj, ekzemple, la paraboloj de la semisto, la perlo, la
sinapa semeto, la tributa monero, ktp. Aliaj diroj estas novaj sed sxajne
devenas de Jesuo, ekzemple:
Aliaj diroj sxajnas kristanaj sed ne speciale jesuaj:
Sed aliaj diroj estas misteraj, strangaj aux ecx kontrauxdiras la
bibliajn evangeliojn:
Malsimile al la Jesuo de la Biblio, la tomasa Jesuo ne parolas pri la
fino de al mondo sed diras ke la regno de la cxielo jam nun estas sur la
tero. La tomasa Jesuo ankaux parolas pri cirkumcido: en la Biblio, la
silento de Jesuo pri cirkumcido kauxzis disputon pri gxi en la frua
eklezio.
La koro de la biblia Jesuo estas lia Pasiono sur la Kruco. Gxi ekzistas
en cxiu el la kvar bibliaj evangelioj, sed ne ecx unu aludeto pri gxi
ekzistas en la evangelio de Tomaso. Kaj precize pro tio, la evangelio de
Tomaso estis eltrovita en la kaverno de la gnostikoj, sed ne la tradiciaj
evangelioj.
La tuta evangelio estis tradukita en Esperanton de Gerrit BERVELING je
1994.
Tomaso laux la Biblio
Sed Tomaso, unu el la dek du, nomata Didimo, ne cxeestis kun ili, kiam
Jesuo venis. La aliaj discxiploj do diris al li: "Ni vidis la
Sinjoron".
La Agoj de Tomaso
La Evangelio de Tomaso
Cxefaj fontoj: La Biblio, La
legendo ora de Voragxino, Catholic
Encyclopedia,
The Gospel of Thomas
Homepage
Ligiloj:
Originale verkita de Stefano KALB
je aprilo 2001.
~stefano@pobox.com/11.481 B 37 20:50:04