"Sîûsê gule" û sê helbestên din

AHMED ARÎF

EVÎNA TE Evîna te ez cîh nehîştim, Birçî mam, tî mam, Şev xayîn, şev tarî bû, Can xerîv, can bêdeng, Can wesle wesle… Û destê min di kelemçê da Bê titûn, bê xew mam, Evîna te ez cîh nehîştim… LI HUNDIR Haya te jê heyê dîwarê kevir? Deriyê hesin, pencira kor, Belîfa min, razeka min, zincîra min, Wêneya xemgîn a ku li zula min Ku ez rê ya wê da diçûm mirinan Û ji mirinan dihatim Haya te jê heye? Dîtevanê min, pîvaza hişîn şandiye, Cixara min qurnefîl bêhndidi Bihar hatiye çiyaye welatê min… SÎÛSÊ GULE 1 Ev çiya çiyayê Mengenê ye Dema şefeq li Wan ê diavêjê Ev çiya çêlike Nemrûdê ye Dema şefeq li himber Nemrûdê diavêjê. Aliyek te aşît digri, asoye Qefqas e Aliyek te sijde milkê Ecem e. Li bilindayiyan bîsmilikên cemedê, Li ser avan kevokên fîrarî, Keriyên xezalan, Û refên kewan… Mêrxasî nayê inkarkirin Ji hezaran salan vir da, kurên vê dere Şerê yeko-yek da têkneçûn Were, em ji ku xiberê bidin Refê qulinga nînin ev Di ezmanan da koma stêrkan nîne Dilê bi sî û sê gule Sî û sê kaniyên xwîne Naheriki, Bûye gol li vî çiya ye. 2 Ji bin kaş kêrgû kî rabû Pişt belek, Zik çîl-spî Kergûyek belengaz, ducan û çiyayî Dil di dev da, wisa reben Mirov tînê tobê Tenha, tenha bûn dem Berbangek bê qisûr û tezî-rût bû. Nihêrî; ji sî û sêsiyan yekî Di zik da valahiya giran a birçîtiye Por û rîh bihustek, Di pêsîrê da sipî, Nihêrî mêrxasek dest girêdayî, Dil dojeh, Geh li kêrgûya belengaz, Geh li pişt xwe. Hate bîra wî filînta wî ya delal, A ku di bin belîfa wî da xeyîdiye, Hate bîra wî caniya ku ji deşta Herranê anî bû Bijû bi morî(ye hişîn), Enî bêş Sê penî spî, Beza wî tolaz, reqsok, Mehîna kumêt û seklawî. Çawa firiyabûn li ber Xozatê! Niha, aha bêçar û girêdayî, Aha, li paş wî lûlêyek sar nebûya Dikarîbû xwe bi sparta bilindayiyan… Ev çiyan, çiyayên bira, qedirzan bûn, Ewel ellah van destan mirov nedida fedîkirin, Van destên hoste ên ku, Ariya cixara dişêwiti, Zimanê margîskê Ên kul i ber tavê wek çetel diçûriskî Bi gula yekemîn di firand… Van çavan, tu car neket dafikan Van çavên wî yên ku, Qiyameta geliyên li benda aşîtan, Xayîntiya nermok û bi berf A hendefan, Berê da dizanîbû … Bêçare Ew ê bihata kuştin Ferman bi biryar bu, Êdi bila çavên wi marûmorên kor, Dilê wi, teyrên berata bixwara... 3 Hatime kuştin Li geliyek xipûxalî yên çiyan Di dema nimêja sibekî da Vedizelim Di nava xwîne da û dipûdirêj... Hatime kuştin Xewnen min, ji şevan tarîtir Keseki ji xêrê ra şirove ki dernakeve Canê min distînin , bê ecel Nikarim di pirtûkanda bi cîh bikim Paşaki şîfre daye Hatime kuştin bê dad û bê pirs. Kirîvo, eynî wiha binivisîne rewşa min Dibê ku qilûlik werê zanîn Çiçikên gul nînê Gulleyên domdomê ye Ên ku wesle-wesle di devê min da... 4 Fermana kuştinê bi cih anîn, Mija hêşin ya çiya Û bayê sibê ên tevlixew Di xwînê da lewitandin. Dû ra li wir tifing daçikandin Hêdî-hêdî li paşilên me Sekirin, Serûbinkirin. Şutika min a sor ji qumaşe kîrmanşah ê, Tizbî û qutiya* min girtin û çûn Hemû jî diyarî bûn ji warên Ecem... Kirîvê hevin , birayên hevin em, em bi xwîne hev ra girêdayîne Bi gund û êlên himber va Bi sedan sala me qîz danên hev û qîz ji hev girtine, Ciranên hevin em rû bi rû Tev li hev dibin mirîşkên me Ji nezaniyê nîne, Ji xizaniyê Em dilsar bune ji pasportê Ewe cirma sebeba qetla me Êdi navê me derdikeve bi keleşiyê, Mişextvaniye, Rêbiriye, Xayîniyê... Kirîvo, eynî wiha binivisîne rewşa min Dibê ku qilûlik werê zanîn Çiçikên gul nînê Guleyên domdomê ye Ên ku wesle-wesle di devê min da... 5 Lêxin lawo, Lêxin , Ez bi hêsanî namirim. Di kuçik da bûyê arî tirafa min, Di hundirê min da gotinên min heye Ji rewşzana ra. Bavê min çavên xwe dan li ber Ruhayê Û sê birayên xwe Sê serwiyên nazenîn, Sê perçên çiya ku hîn ji emrê xwe têrnebuyi. Ji bircan, ji qûçan, ji minaran Kirîv, meriv û zaroyên çiyan Dema ku li hember dorpêçkirina Fransiz şer dikirin. Xalê min ê piçûk Nezif Ku hîn simêla wî nû derketî, Cindî, Sivik Siwarekî baş bû Gotiye lêxin birano Roja namûsê ye Û hespa xwe rakiriye ser piyan. Kirîvo, eynî wiha binivisîne rewşa min Dibê ku qilûlik werê zanîn Çiçikên gul nînê Guleyên domdomê ye Ên ku wesle-wesle di devê min da... GIRTÎ Cîda, Hiş dibe, wek gulle xwariye Li himber rondikên çavên te, Hiş dibi Û rê didi hemû bajêr Tenê di radyoyan da newayek bixem “Xarpêt sûkek dirêj…” Di fîrariyeda çavê min tunê Bênamûs bim tunê Tunê halekî min ên poşmantiye Dixwazim paldim Û cixareyek vêxim Cixareyek dûye wî hêjayî gewher Têkçûyîn bijêm an jî şermoktî Le her du jî nîne Ez xerîv tu bedew, Dinya bi hêvî Ber bi vê êvarê wisa ecêvim Dergîstiya min. Wek cinawir bibin Li du hêlê min Du singû Wergerandin: Jiyan ALPÎRANÎ: jiyanalpirani@yahoo.de