Ëma

dIdI ka pnnaa
sampadkIya
p`qama AnauBaUit ³p`qama rcanaa´

kamaroDÀ kmalaoSvar
saaxaa%kar
idnaoSanaindnaI Dalaimayaa sao cand`kanta
khanaI
[sa baar : ]Yaa mahajana
maui> : maIra saIkrI
laGau kqaaeM
har ga[- SaornaI : sauQaa Baaga-va 'dRYTa'
dao laGaukqaaeM : maMjau gauPta1
kivataeM 
yaadoM : ramadrSa imaEa
kuC nahIM haota jaba : baladova vaMSaI
]sanao kha qaa : saunaIta jaOna
phcaana : [ndu jaOna
ilaKnaa tao tumhoM qaa : rajaI saoz
]lTo pOr laaOT Aa[- : rakoSanaindnaI gauPta
Acaanak vasant [sa baar , , , : maMjau gauPta
baoiTyaaM : Saamaa
AEau : saunaIit ravat
ihssaa : inaSaa Baaga-va
jaIt iksakI : rxaa Sau@laa
rNabaaMkuraoM : ËaMit va%sa
ek haonaa : Da^• vaod 'vyaiqat'
kusaI-¸ maoja¸ iktabaoM AaOr syaahI : Alaka saao[- À sa%yaaqaI-
kuisa-yaaM : SaorjaMga gaga-
gaj,ala : pM sauroSa naIrva
]pnyaasa–AMSa
rotgaar : santaoYa gaaoyala
caaOqaa caOnala : isammaI hiYa-ta
ivarasat
maorI ivarasat : maRdulaa gaga-
vyaMgya
daMt jaanao kI pID,a : p`dIp pMt
sahBaaigata
dovaIpIz ka r> : [indra gaaosvaamaI
man~–laya
vaOidk man~aoM kI Aaraogyaa%mak laya : Da^• naIlama vamaa-
laoK
tsvaIr ka dUsara $K : maRdulaa BaTnaagar
maorI rcanaa : maorI naj,ar maoM
'Aapka baMTI' ]pnyaasa ka ]poixat pa~ – 'Sakuna' : mannau BaMDarI
pustk samaIxaa
doh sao }pr ]znao kI caotnaa ka 'AavaaM' : balarama

?caa:laoiKkaAaoM ka saaihi%yak maMca

?caa:AiKla BaartIya laoiKka maMca

sadsya saUcaI

p`vaoSaaMk
janavarI–jaUna 2003
maUlya 20 Épyao


daMt jaanao kI pID,a
p`dIp pMt

maora dRZ, mat hO ik daMtaoM ko Da^@Tr kao dMt–baiQak khnaa caaihe. daMt eosaI inama-mata sao inakalato hOM maanaao iksaI ka vaQa kr rho haoM. ABaI hala maoM dMt–baiQak nao maora ek daMt inakala idyaa. kBaI Aapka daMt BaI inakalaa gayaa haogaa. ]sakI jagah Aba nayaa daMt laga gayaa hO. Aapnao BaI nayaa daMt lagavaayaa haogaa. daMt inakalao jaato samaya mauJao pID,a mahsaUsa hu[-. Aapkao BaI mahsaUsa hu[- haogaI. laoikna maorI pID,a nayaa daMt laga jaanao ko baad AaOr BaI baZ, ga[- hOM. Aapko saaqa eosaa nahIM huAa haogaa¸ @yaaoMik maorI pID,a jara iBanna hO.

maMuh maoM¸ daMtaoM kI }pr vaalaI pMi> maoM¸ baIcaaoM–baIca jaao daMt qaa¸ vah Aba smaRit–SaoYa hao gayaa hO. hala tk vah qaa¸ Aba AtIt kI baat hao gayaa hO. kuC barsa phlao vah ihlaa qaa pr maOMnao ]sao nahIM inakalavaayaa ifr samaya baItnao ko saaqa vah laTknaa Sau$ huAa. maOMnao ifr BaI ]sao nahIM inaklavaayaa. vah AaOr jyaada laTka. p%naI sao laokr yaar–daostaoM tk nao kha¸ "yah maaotI nahIM hO. [sao inaklavaa kr dUsara daMt lagavaa laao." maOMnao ]sakI baat nahIM saunaI. laTka huAa daMt maoro vyai>%va ka AMga bana gayaa. mauJao ]sa pr naaj,a qaa. maorI ek sahyaaogaI jaba Apnao baccaaoM sao maora naama laokr ijaË krtI tao ]nhoM smarNa na hao pata¸ laoikna jaba vah ]nhoM batatI ik 'Aro¸ nahIM lambao daMt vaalao AMkla'¸ tao ]nako samaxa maora caohra–mauhra t%kala saakar hao ]zta. [sa maihlaa sahyaaogaI ko baccao kayaa-laya ko iksaI vyai> kao nahIM phcaanato qao –saundr maihlaaAaoM sao laokr saundr pu$YaaoM tk kao BaI nahIM. laoikna maorI phcaana phlaI maulaakat maoM hI ]nako mana maoM kOd hao ga[-. maOM ApnaI maihlaa sahyaaogaI kao mana sao gaZ,–gaZ, ko eosao ikssao saunaata maanaao vao saccao haoM. vah Gar jaakr baccaaoM kao saunaatI. ijasa idna nahIM saunaatI¸ ]sasao baccao pUCto¸ "@yaaoM mammaI¸ Aaja lambao daMt vaalao AMkla nao kao[- ikssaa–khanaI nahIM saunaayaaÆ" garja yah ik maora naama hI pD, gayaa – lambao daMt vaalao AMkla. Afsaaosa ik Aba yah ikssaa K%ma hao gayaa hO.

Gar pr maorI ek saala kI paotI mauJasao kma¸ maoro lambao¸ ihlato–Dulato daMt sao AiQak KolatI. maOM plaMga pr laoTta tao vah maoro poT pr baOz ]Cla–]Cla kr maoro lambao daMt kao ApnaI nanhIM–kaomala ]MgailayaaoM sao sahlaatI¸ ihlaatI–DulaatI AaOr iKlaiKlaatI. Afsaaosa ik Aba yah ikssaa BaI K%ma hao gayaa hO.

dUrdSa-na ko saaihi%yak kaya-Ëma vaalao kBaI–kBaar iksaI saaihi%yak cacaa-–pircacaa- maoM baulaa laoto hOM. vao [sa maugaalato maoM rhto hOM ik maOM ihndI ka AcCa–Kasaa laoKk hMU. kaya-Ëma jahaM p`stut haota tao maOM ]sako baad saaih%yakar ima~aoM sao pUCta hMU¸ "@yaaoM¸ kOsaa lagaaÆ" vao hMsato hue khto hOM¸ "tumanao cacaa-–pircacaa- maoM @yaa ivacaar p`kT ike¸ saao tao hmaoM smarNa nahIM¸ laoikna tuma jaba haoMz Kaolato qao tao tumhara laTka huAa daMt baD,a Bavya lagata qaa." matlaba ik ]nhoM maoro Sabd yaad nahIM rho¸ yaad rha tao kovala maora daMt–laTka huAa daMt¸ ijasao vao Bavya maanato hOM. vao Aagao frmaato hOM¸ p~–pi~kaAaoM maoM tumharo laoK–khainayaaoM vagaOrh ko saaqa tumhara jaao faoTao Cpta hO¸ ]samaoM tuma ibalkula nahIM phcaanao jaato¸ @yaaoMik tuma hMsato hue nahIM bailk gamBaIr maud`a maoM. haoMz ekdma band krko faoTao iKMcaato hao¸ ijasamaoM tumhara daMt naj,ar nahIM Aata. tuma p~–pi~kaAaoM kao Cpnao ko ilae eosaa faoTao idyaa krao ijasamaoM tumhara laTka huAa daMt najar Aae¸ taik hma tumhoM phcaana sakoM." laoikna dMtbaiQak nao Aba tao yah Bavya laTka huAa lambaa daMt hI barhmaI sao inakala idyaa hO AaOr nayaa daMt lagaa idyaa hO ijasako laTknao ka savaala hI nahIM.

[sa lambao daMt ko karNa maOM BaID, maoM BaI phcaanaa jaata qaa. jaao mauJao ek baar doK laota¸ vah mauJao BaUlata nahIM qaa. naama Balao hI BaUla jaae¸ pr mauJao kBaI nahIM BaUlata qaa. [sakI vajah sao maora Apnaa vajaUd qaa¸ vyai>%va qaa. [saI lambao daMt ko karNa maOMnao ApnaI BaUtpUva- p`oimaka ko caohro pr iKlaiKlaahT doKI. SaadI sao kuC idna pUva- ]sanao mauJasao kha qaa ik 'hma dao SarIr Balao hI hOM¸ pr hOM ek p`aNa¸ hmaara yao sambanQa sada–sada banaa rhogaa.' [sako baad vah dUsaro kI hao ga[-. phlao kuC idna imalatI rhI¸ ifr QaIro–QaIro imalanaa band hao gayaa AaOr vah ek–ek kr C: baccaaoM kI maaM bana ga[-. C: baccaaoM yaanaI C: barsa. [na C: barsaaoM maoM maOMnao ]sao kBaI nahIM doKa. [nhIM C: barsaaoM maoM maora }pr ka¸ baIcaaoM–baIca ka daMt phlao ihlaa ifr laTka AaOr laTkta calaa gayaa. tBaI ek idna vah basa–sTa^p pr imala ga[-. ]sanao mauJao mauiSkla sao phcaanaa. baaolaI¸ "yah @yaa tuma tao ekdma badla gaeÑ" pr maOMnao jaOsao hI ]sao ]%tr donao ko ilae maMuh Kaolaa¸ vah basa–sTa^p pr hI iKlaiKlaa pD,I ]sanao vahIM ApnaI ]MgailayaaoM sao¸ jaao Aba kaomala nahIM rh ga[- qaIM¸ maoro lambao laTko hue daMt kao CuAa AaOr ihlaayaa Dulaayaa. vah ifr iKlaiKlaa[- AaOr lagaatar iKlaiKlaatI rhI. mauJao AcCa lagaa. maoro daMt nao ]sakI ]dasaI dUr kr dI qaI. maOMnao ]sasao pUCa¸ "barsaaoM baad imalaI hao. khIM Zabao maoM baOz kr caaya ipeMÆ" iksaI YaaoD,saI kI BaaMit [zlaatI hu[- vah baaolaI¸ "Qa%tÑ maOM Aba C: baccaaoM kI maaM hMU AaOr pitva`ta hMU. tba kI baat AaOr qaI." AaOr vah saamanao Aa KD,I hu[- basa kI Aaor lapk laI. payadana pr caZ,kr jaato–jaato kh ga[-¸ "tumharo caohro pr ]ma` tao Aa ga[- hO¸ laoikna tumhara yao laTka huAa lambaa daMt tuma pr iKla rha hO." basa cala dI qaI¸ laoikna maOM dor tk ]sakI iKlaiKlaahT mahsaUsa krta rha. Afsaaosa ik vah Aba kBaI imalaogaI tao Saayad mauJao phcaana BaI nahIM paegaI¸ @yaaoMik jaao daMt mauJa pr iKla rha qaa¸ ]sao dMt–baiQak nao inakala foMka hO AaOr ]sako sqaana pr nayaa daMt lagaa kr maoro vyai>%va kao maar idyaa hO. maOM Aba jana–saamaanya hao gayaa hMU. maora vajaUd K%ma hao gayaa hO. saaocata hMU ik Aba BaUtpUva- p`oimaka Acaanak imala jaaegaI AaOr ]sasao khMUgaa ik 'iksaI AcCo sao rostraM maoM baOzkr kafI ipeM AaOr baga-r KaeM' tao BaI vah rajaI nahIM haogaI AaOr kaosaogaI ik pit kI trh tumanao BaI maorI hMsaI CIna laI. yaad krao¸ jaba C: saala baad tuma imalao qao tao tumharo ]sa daMt nao maoro haozaoM pr kOsaI iKlaiKlaahT ibaKor dI qaIÑ mauJao Afsaaosa hO ik maOM ApnaI BaUtpUva- p`oimaka kI KuSaI ko ilae Apnaa ek Add laTkta huAa Pyaara–saa daMt BaI saurixat na rK saka.

AaOr [sa sabako pICo YaD\yaM~ hO maorI p%naI AaOr dMt–baiQak ka. ]saI nao kha ik tumharo laTko hue daMt pr kao[- caaho ijatnaa maugQa haota hao¸ [sanao tumhoM caaho ijatnaa ek Alaga AnaaoKa vyai>%va p`dana kr rKa hao¸ pr mauJao [sakI vajah sao tumharo saaqa khIM jaanao maoM Sama- mahsaUsa haotI hO. vahIM mauJao dMt–baiQak ko pasa lao ga[-. jaao faOrna hrkt maoM Aa gayaa. daMt inakala kr ]sanao maorI hqaolaI maoM rKto hue kha¸ "yao laIijae AaOr vaao saamanao kUD,o kI TaokrI hO¸ ]samaoM foMk dIijae." maOMnao baD,I du:KI maud`a maoM daMt foMka. ifr tIna idna baad ]sanao nayaa daMt lagaa kr jana saamaanya ka AMga banaa idyaa. Gar Aayaa tao laoTto hI paotI poT pr baOzI AaOr ]sanao ApnaI nanhIM kaomala ]MgailayaaM maoro haozaoM kI trf baZ,a[-. maOMnao t%kala ba%tIsaI Kaola kr zhaka lagaayaa. laoikna vah nahIM hMsaI. vah mauJao doK kr htp`Ba qaI. ifr ]dasa hao ga[-. maOMnao p%naI sao kha¸ "doK rhI hao¸ maoro ]sa saMudr sao daMt ko jaanao ka pirNaama. paotI ko haozaoM kI hMsaI– iKlaiKlaahT gaayaba hao ga[-." badlao maoM svayaM p%naI iKlaiKlaa pD,I¸ maanaao mauJao icaZ,a rhI hao. lagao haqaaoM ]sanao kayaa-laya kI maorI sahyaaogaI kao BaI faona pr saUcanaa do dI ik maora lambaa daMt gayaa AaOr nayaa daMt laga gayaa. sahyaaogaI nao mauJasao baat krnao kI [cCa p`kT kI AaOr jaba maOMnao faona ilayaa tao vah du:KI svar maoM baaolaI¸ "yah @yaaÑ Aap tao khto qao ik [sa daMt kao kBaI inaklaavaa}Mgaa hI nahIM¸ @yaaoMik [sanao mauJao Alaga vyai>%va p`dana ikyaa hO AaOr haM¸ maoro baccao Aapkao Aba @yaa kh kr sambaaoiQat kroMgaoÆ hao sakta hO¸ imalanao pr vao Aapkao phcaanaoM BaI nahIM." AaOr maorI baat saunao ibanaa hI ]sanao faona rK idyaa. maOM saaoca rha hMU ik kBaI–kBaar CaoTo pdo- pr p`kT haonao vaalaI maorI p`itBaa kao BaI AaGaat lagaogaa. faona pr
dUrdSa-na vaalao kBaI baulaaeMgao BaI tao samBava hO ik laaOTa doM ik 'hma tumhoM nahIM jaanato. hmaaro kaya-Ëma maoM jaao Aata qaa ]saka }pr ka baIcaaoMbaIca vaalaa daMt laTka huAa qaa. tuma vah nahIM hao.' samBava hO ik imannat krnao AaOr samaJaanao–bauJaanao pr vao cacaa-–pircacaa- maoM Baaga laonao doM¸ laoikna jaba ima~aoM sao pUCMUgaa ik tumanao doKa mauJao dUrdSa-na ko kaya-Ëma maoM tao vao khoMgao hma tumhoM dUrdSa-na maoM doKoM yaa na doKoM¸ laoikna phlao yah tao bataAao ik tuma hao kaOnaÆ maOM ]nhoM bata}Mgaa ik vahIM hMU¸ lambao laTko hue daMt vaalaa tao vao ivaSvaasa nahIM kroMgao. sacamauca [sa dMt–baiQak nao maorI phcaana hI naYT kr dI hO¸ maora vyai>%va samaaPt hao gayaa hO¸ maora vajaUd K%ma hao gayaa hO. maOM jana–saamaanya haokr rh gayaa hMU. jaOsaa maoro saaqa huAa hO¸ Bagavaana kro iksaI ko saaqa na hao. daMt–jaanao kI yah pID,a sacamauca ~asad hO¸ iksaI ga`Ik T/OijaDI kI trh.

p`dIp pMt
saI2À31¸ [-sT Aa^f kOlaaSa¸ idllaI–65