10. Chương Phổ Giác:  

Khi ấy, ngài Phổ Giác Bồ Tát ở trong đại chúng đứng dậy, đi quanh bên hữu của Phật ba vòng, kính cẩn lạy Phật, và quỳ thẳng mà chắp tay bạch rằng:

Bạch Đức Đại Bi Thế Tôn, ngài đã vì chúng sanh nói các bịnh của người tu thiền, khiến cho đại chúng gội sạch các mê lầm nơi tâm và được an ổn.  Đây là việc lợi ích lớn chưa từng có.

Bạch Đức Thế Tôn, chúng sanh đời sau cách Phật lần xa, các vị Thánh Hiền lại ẩn, tà sư ngoại đạo rất thạnh hành, vậy trên đường tu hành:

Phải cầu bực nào để dạy bảo?

Phải y phương pháp nào mà tu hành?

Phải làm theo hạnh nào?

Phải trừ những bịnh gì?

Phải phát tâm như thế nào?

Xin Phật từ bi chỉ dạy, khiến cho những chúng sanh còn mê muội, khỏi bị đọa tà kiến.

Ngài Phổ Giác Bồ Tát thưa thỉnh như vậy ba lần, cúi đầu kính lạy, rồi trở về chỗ cũ.

Khi ấy, Đức Thế Tôn khen ngài Phổ Giác Bồ Tát và dạy rằng:

Nầy thiện nam, hay lắm, quý lắm.  Ông vì chúng sanh đời sau, thưa hỏi Như Lai đường lối tu hành như thế.  Đó là ông bố thí cho chúng sanh đời sau con mắt đạo vô úy, khiến cho chúng sanh đặng thành Thánh đạo.  Vậy các ông hãy chăm chú nghe, ta sẽ vì các ông chỉ giáo.

Khi ấy, ngài Phổ Giác Bồ Tát và đại chúng đều hoan hỷ và lẳng lặng vâng nghe lời Phật chỉ giáo.

Nầy thiện nam, chúng sanh đời sau, muốn phát tâm đại thừa thì phải cầu Thiện Tri Thức, tức là những ngưi hiểu biết chơn chánh.  Những vị ấy, tâm chẳng trụ ở nơi tướng phàm phu, và cũng không dính mắc nơi cảnh của Thinh Văn, Duyên Giác.  Tuy hiện ở nơi cảnh trần lao mà tâm vẫn thường thanh tịnh.  Có khi các vị ấy thị hiện đồng ở với người tội lỗi, mà thường khen ngợi hạnh thanh tịnh, không để cho chúng sanh làm việc tội lỗi.

Hành giả phải cầu những người như vậy, dạy bảo tu hành, để thành tựu quả Phật.

Nầy thiện nam, chúng sanh đời sau, nếu gặp Thiện Hữu Trí Thức như thế, phải hết lòng cúng dường, không tiếc thân mạng.  Vị Thiện Trí thức nầy khi giữ bốn oai nghi thanh tịnh, hành giả cung kính đã đành, mà khi thị hiện lẫn lộn với chúng sanh làm các tội lỗi, để giáo hóa chúng sanh, hành giả cũng chớ nên sanh tâm khi dể.

Nầy thiện nam, đối với Thiện Hữu Trí Thức nầy mà hành giả không khởi một niệm khinh thường, thì hoa lòng sẽ được rộng nở, chiếu sáng khắp cả mưi phương thế giới và thành tựu quả Phật.

Nầy thiện nam, vị Thiện Trí Thức kia, đã chứng được diệu pháp và rời cả bốn bịnh sau nầy:

Như có người chấp như thế nầy: “Bản tâm của tôi, vì muốn cầu Viên Giác, nên làm tất cả các hạnh” .  Song, tánh Viên Giác kia, không phải do làm mà được.  Bởi hành giả lấy cái làm để cầu Viên Giác, nên gọi là bịnh tác.

Nầy thiện nam, như có người chấp như thế nầy:  “Tôi nay không cầu đoạn sanh tử và cũng không cầu Niết Bàn.  Người muốn cầu Viên Giác, chớ nên móng niệm diệt sanh tử hay khởi Niết Bàn, mặc tình cho sanh tử hay Niết Bàn, tùy pháp tánh mà sanh hay diệt”.

Hành giả chấp như thế gọi là bịnh nhặm;  Vì tánh Viên Giác kia đâu có phải để mặc kệ như vậy mà nhập được.

Nầy thiện nam, như có người chấp như thế nầy: “Tôi nay muốn cầu Viên Giác, nên phải diết hết các vọng niệm, đặng tất cả pháp bình đẳng vắng lặng”.

Chấp như thế là bị bịnh chỉ; Vì tánh Viên Giác kia, đâu có phải do dừng chỉ các vọng mà nhập được.

Nầy thiện nam, như có người chấp như thế nầy: “Tôi nay muốn cầu Viên Giác, nên vĩnh viễn đoạn các phiền não, nào thân tâm, nào cảnh vật, tất cả đều hư vọng không thật có, rốt ráo vắng lặng”.  Dùng cái diệt mà cầu Viên Giác như thế là mắc bịnh diệt; Vì tánh Viên Giác đâu có phải chỉ vắng lặng.

Tóm lại, ngưi cầu đạo phải rời bốn bịnh trên, mới được nhập Viên Giác thanh tịnh.  Người quán sát để trừ bốn bịnh như trên là chánh quán; Nếu làm trái lại là tà quán.

Nầy thiện nam, nếu chúng sanh đời sau muốn tu hành, suốt đời phải kỉnh trọng cúng dường Thiện Hữu Trí Thức.  Khi Thiện Hữu Trí Thức ở gần gũi, hành giả chớ sanh tâm khi lờn; Khi Thiện Hữu Trí Thức đi xa, hành giả chớ sanh tâm hờn giận.

Khi Thiện Hữu Trí Thức hiện ra cảnh thuận hay nghịch, tâm hành giả phải như hư không, chớ nên thay đổi.  Hành giả phải rõ biết: “Thân tâm mình cùng thầy bạn và các chúng sanh, đồng một bản thể bình đẳng, rốt ráo không khác”.  Hành giả phải tu hành như thế, mới nhập được Viên Giác.

Nầy thiện nam, chúng sanh đời sau không được thành đạo, đều do tất cả hạt giống thương ghét, nhơn ngã từ vô thỉ đến giờ.  Vì thế nên chẳng được giải thoát.

Nếu người xem oan gia cùng cha mẹ không khác (nghĩa là đồng cung kỉnh tôn trọng thương kính cũng như là cha mẹ của mình), đối với các pháp, tâm cũng không thương ghét, phân biệt tự tha, thì người ấy sẽ trừ được các bịnh.

Nầy thiện nam, chúng sanh đời sau muốn cầu Viên Giác, thì phải phát tâm như thế nầy: “ Tôi nguyện độ tất cả chúng sanh khắp cả hư không đều được rốt ráo vào Viên Giác;  Người vào được Viên Giác, không chấp ở nơi Viên Giác; Trừ hết các tướng nhơn và ngã, v.v... “ Phải phát tâm như vậy, mới khỏi đọa vào tà kiến.

Khi ấy Đức Thế Tôn muốn tóm lại nghĩa trên, nên nói bài kệ rằng:

Phổ Giác, ông nên biết

Các chúng sanh đời sau

Muốn cầu Thiện Trí Thức

Phải cầu người chánh kiến

Tâm xa lìa nhị thừa

Và trừ bốn món bịnh

Làm, dừng, mặc kệ, diệt

Gần thầy chớ khinh lờn

Cách thầy chớ sầu hận

Thấy những cảnh giới lạ

Tâm phải sanh hi hữu

Xem như Phật ra đời

Chẳng phạm các tội lỗi

Giới căn hằng thanh tịnh

Độ tất cả chúng sanh

Rốt ráo vào Viên Giác

Không còn tướng ngã nhơn

Phải y chánh trí huệ

Mới được khỏi tà kiến

Chứng giác vào Niết Bàn.