11. Chương Viên Giác:

Khi ấy, ngài Viên Giác Bồ Tát ở trong đại chúng đứng dậy, đi quanh bên hữu của Phật ba vòng, rồi lạy Phật và quỳ thẳng và chắp tay bạch rằng:

Bạch Đức Đại Bi Thế Tôn, ngài đã vì chúng con rộng nói các phương tiện để nhập Viên Giác thanh tịnh, khiến cho chúng sanh đời sau đặng lợi ích lớn.

Bạch Đức Thế Tôn, chúng con ngày nay đã được khai ngộ rồi.  Nếu sau khi Phật nhập diệt rồi, chúng sanh đời sau chưa được khai ngộ, thì làm sao an cư để tu tập cảnh giới Viên Giác thanh tịnh nầy?  Và ba pháp quán thanh tịnh Viên Giác đây, phải tu pháp nào trước?

Cúi xin Đại Bi Thế Tôn vì đại chúng và chúng sanh đời sau, bố thí cho chúng con được lợi ích lớn.

Ngài Viên Giác Bồ Tát thưa thỉnh như vậy ba lần, kính lạy dưới chân Phật rồi trở lui.

Khi ấy, Đức Thế Tôn khen ngài Viên Giác Bồ Tát và bảo rằng:

Nầy thiện nam, hay lắm, quý lắm.  Ông thưa hỏi Như Lai những phương tiện tu hành, thế là ông bố thí cho chúng sanh lợi ích rất lớn.  Vậy các ông nên lóng nghe, ta sẽ vì các ông mà chỉ giáo.

Nầy thiện nam, khi Phật còn tại thế, hoặc nhập diệt rồi, hay đời mạt pháp, nếu có chúng sanh nào có đủ căn tính đại thừa, tin cái tâm Viên Giác của Phật, phát tâm tu hành.  Như ở Già Lam thì phải lo xếp đặt chúng tăng, hoặc có những duyên sự khác không thể chuyên tu tập được, thì tùy phận của hành giả, tư duy và quán sát các pháp môn mà ta đã dạy trước.

Nếu không có nhơn duyên khác, thì hành giả phải lập đạo tràng và định thời kỳ tu tập.  Nếu thời gian dài thì 120 ngày, vừa thì 100 ngày, ngắn thì 80 ngày.

Cách bày trí trong tịnh thất, phải treo tràng phan và đủ cả hương hoa.  Như Phật còn tại thế thì nên chánh suy nghĩ.  Nếu Phật nhập diệt rồi thì nên an trí hình tượng Phật, mắt nhìn, tâm tưởng nhớ, kính đồng như Phật còn hiện tại.

Trải qua 21 ngày đầu, hành giả kính lạy danh hiệu của các Đức Phật trong mười phương và chí thành sám hối.  Nếu gặp cảnh giới tốt,  thì hành giả tâm được nhẹ nhàng thơ thới.  Qua 21 ngày rồi, hành giả phải chuyên nhiếp vọng niệm.

Nầy thiện nam, nếu gặp đầu mùa hạ ba tháng an cư, thì hành giả phải an trụ nơi hạnh thanh tịnh của Bồ Tát, tâm lìa tư tưởng của Thinh Văn, không nhờ đồ chúng.

Đến ngày an cư, hành giả phải đối trước Phật phát nguyện như vầy: Con là Tỳ-khưu (hoặc Tỳ-khưu-ni, Ưu-bà-tắc, Ưu-bà-di) nguyện tu theo hạnh tịch diệt của Bồ Tát thừa, trụ trí nơi thật tướng, lấy Đại Viên Giác làm Già Lam.  Thân tâm con an cư nơi bình đẳng tánh trí hay tự tánh Niết Bàn, không có hệ thuộc xứ sở.

Con nay chẳng y theo Thinh Văn, con kính thỉnh mười phương chư Phật và các vị Bồ Tát, cùng với con đồng làm pháp an cư ba tháng.

Con vì một nhân duyên lớn mà tu Bồ Tát hạnh, cầu chứng quả vô thượng Diệu Giác, nên không hệ phược đồ chúng.

Tu như thế mãn ba thời kỳ rồi, tùy ý hành giả ra vào vô ngại.  Đây gọi là Bồ Tát thị hiện an cư.

Nầy thiện nam,  như có chúng sanh đời mạt pháp muốn tu hành cầu đạo Bồ Tát, trong khi tu ba thời kỳ nầy, nếu thấy có các thắng cảnh hiện ra, mà không đúng như hành giả đã nghe thấy, thì quyết không nên chấp thủ

Nầy thiện nam, như có các chúng sanh tu pháp Chỉ, trước giữ chỗ chí tịnh, không khởi vọng niệm nhớ nghĩ, do yên lặng tột bực, nên trí giác hiện ra.  Như vậy, từ khi mới bắt đầu tịnh và ở một thân, cho đến cả một thế giới đều tịnh cũng thế, trí giác bắt đầu hiện ra ở một thân, cho đến khắp cả một thế giới đều giác.

Nầy thiện nam, khi trí giác đã hiện khắp một thế giới, thì trong thế giới ấy, nếu có một chúng sanh nào, mống lên một niệm, lúc bấy giờ hành giả đều biết cả.  Cho đến trăm ngàn thế giới cũng thế.

Các cảnh giới ấy, nếu không phải đúng như sự nghe thấy của hành giả, thì quyết chẳng nên chấp thủ.

Nầy thiện nam, nếu có chúng sanh tu pháp Quán, thì trước phải nhớ tưởng mười phương các Đức Phật và các vị Bồ Tát, rồi y theo các pháp môn của Phật dạy đó mà siêng năng cần khổ, tuần tự tu hành, đặng thành tam muội và phát nguyện rộng lớn, tự huân tập thành chủng tử.  Trong lúc tu, nếu có hiện ra những cảnh giới gì mà không đúng như chỗ thấy nghe của hành giả, thì chớ nên chấp thủ.

Nầy thiện nam, nếu có chúng sanh muốn tu Thiền na, thì trước phải tu hành pháp môn sổ tức:  Trong tâm, hành giả biết rõ được mỗi niệm khi sanh, trụ, dị, biệt; Phân biệt được ranh giới và số mục của các niệm.  Cho đến khắp cả bốn oai nghi, hành giả cũng đều hiểu biết phân biệt được rõ ràng số mục các niệm.  Lần lượt tăng tiến cho đến trăm ngàn thế giới, dầu vật nhỏ như một hạt mưa, hành giả cũng đều biết hết, cũng như con mắt thấy các vật dụng.  Trong khi tu, nếu như có thấy hiện ra các cảnh giới gì không đúng như sự thấy nghe của hành giả, thì không nên chấp thủ.

Đây là phương tiện đầu tiên tu hành của hành giả, tức là ba pháp quán.  Nếu các chúng sanh tinh tấn siêng tu ba pháp quán nầy được hoàn toàn, tức là Như Lai xuất hiện ở thế gian.

Nầy thiện nam, nếu chúng sanh đời mạt pháp, tâm muốn cầu đạo, nhưng vì nghiệp chướng đời trước nặng nề, căn tánh ám độn, nên tu hành khó thành tựu, thì phải siêng năng sám hối, thường sanh trong tâm trông mong đoạn trừ các phiền não: Thương, yêu, ghét, tật đố, dối nịnh, v.v...và tìm cầu quả vị cao thượng thù thắng.

Đối với ba pháp quán thanh tịnh nầy, tùy hành giả tu một pháp.  Nếu tu pháp quán nầy không thành tựu, thì tu pháp quán khác, phải lần hồi cầu chứng, chớ nên thối tâm buông bỏ.

Khi ấy Đức Thế Tôn, muốn tóm lại các nghĩa nầy, nên nói bài kệ rằng:

Viên Giác, ông nên biết

Tất cả các chúng sanh

Muốn cầu Đạo Vô Thượng

Phải lập ba thời kỳ

Hai mươi mốt ngày đầu

Sám hối nghiệp vô thỉ

Vậy sau, chánh suy nghĩ

Chẳng đúng cảnh đã nghe

Thì chẳng nên chấp thủ

Pháp Chỉ: rất tịch tịnh

Pháp Quán: Chánh nhớ nghĩ

Thiền Na: rõ đếm hơi

Thế gọi là tịnh quán

Người siêng năng tu tập

Đó là Phật hiện thế

Kẻ độn căn chẳng thành

Thì phải riêng sám hối

Các tội từ vô thỉ

Các tội chướng tiêu rồi

Cảnh Phật liền hiện trước.