ลำไยเป็นผลไม้ที่สันนิษฐานว่ามีถิ่นกำเนิดอยู่ในประเทศจีนตอนใต้ เนื่องจากพบว่ามีการปลูกกันมานานหลายพันปี โดยมีปลูกมากในมณฑลฟูเจี้ยน กวางตุ้ง เสฉวน ไหหลำ ไต้หวัน การแพร่หลายของลำไยจากประเทศจีน ได้แพร่เข้าสู่อินเดีย ลังกา พม่า ฟิลิปปินส์ ยุโรป สหรัฐอเมริกา ( มลรัฐฮาวายและฟลอริดา ) คิวบา หมู่เกาะอินเดียตะวันตกและเกาะมาดากัสกา ส่วนในประเทศไทย สันนิษฐานว่าลำไยมาจากประเทศจีนตอนใต้ นอกจากนี้ยังพบลำไยตามป่าของประเทศไทยด้วย คนไทยเรียกลำไยมาตั้งแต่โบราณ และทราบว่าคนไทยในสิบสองปันนา มณฑลยูนาน ก็เรียกลำไยว่าลำไยเช่นกัน ซึ่งแสดงว่าเป็นพืชดั้งเดิมของชนถิ่นไทยแน่นอน คนจีน เรียกลำไยเป็นภาษาจีนกลางว่าหลงเหยี่ยน เมื่อ 40 - 50 ปีที่ผ่านมา มีการพูดถึงลำไยและลิ้นจี่ที่ปลูกกันที่ตรอกจันทร์ กรุงเทพฯ ซึ่งในยุคนั้นเป็นสวนและเป็นแหล่งที่อยู่ของคนจีนที่อพยพมาจากเมืองจีนตั้งแต่ปลายสมัยอยุธยาต้นกรุงรัตนโกสินทร์ และอยู่กันมากบริเวณตรอกจันทร์ และมีการนำพันธุ์ไม้จากเมืองจีนมาปลูก เช่น ลำไย ลิ้นจี่ และส้มจีน ในช่วงสมัยรัชกาลที่ 5 ก็มีการนำพันธุ์ขยายไปสู่ภาคต่างๆ ของประเทศไทย รวมทั้งในจังหวัดเชียงใหม่และลำพูนด้วย โดยเจ้าดารารัศมี พระชายา ได้รับพระราชทานจากในหลวงรัชกาลที่ 5 ซึ่งชาวจีนตรอกจันทร์ได้ทูลเกล้าถวายและนำไปเพาะเป็นต้นกล้า และนำไปปลูก โดยมอบให้ เจ้าน้อย ตั๋น ณ เชียงใหม่

เมื่อประมาณปี พ.ศ. 2511 คุณเล็ก ชาติเจริญ ซึ่งเป็นผู้เชี่ยวชาญไม้ผลโดยเฉพาะเรื่องลิ้นจี่ ลำไย ในขณะนั้น ได้ออกไปสำรวจศึกษาพันธุ์ลำไยและศัตรูสำคัญของลำไย จุดที่ไปสำรวจความเป็นมาของลำไยพันธุ์ดี ขณะนั้นอยู่ในเขตอำเภอสารภี เชียงใหม่ และหนองช้างคืน ลำพูน ในครั้งนั้น ลำไยที่ได้รับการกล่าวขวัญกันมากที่สุดคือ ลำไยต้นละหมื่นที่หนองช้างคืน สมัยนั้นเงินหนึ่งหมื่นบาท ไม่ใช่จำนวนน้อยๆ ลำไยดังกล่าวให้ผลผลิต 40 - 50 เข่ง ต้นใหญ่โตมาก เป็นลำไยพันธุ์อีดอ คุณเล็ก ชาติเจริญ เป็นผู้สัมภาษณ์เจ้าของสวนถึงประวัติความเป็นมาของลำไยต้นนี้ เจ้าของสวนบอกว่าพ่อเขานำมาปลูกนานแล้วจำไม่ได้ว่า ปลูก ปี พ.ศ. เท่าไหร่ แต่ก็ประมาณร้อยปีขึ้นไปและนำเมล็ดมาปลูกจากสวนเจ้าน้อยตั๋นบ้านสบแม่ข่า อำเภอหางดง และลำไยที่ปลูกแถวหนองช้างคืน และสารภีส่วนใหญ่ก็เป็นลำไยรุ่นลูกรุ่นหลานที่เอาพันธุ์มาจากสวนเจ้าน้อยตั๋นทั้งนั้น ปลูกจากเมล็ดก็มี ตอนจากกิ่งแม่มาก็มี และได้มีการกลายพันธุ์แตกลูกหลานออกมาเป็นพันธุ์ต่างๆ เช่น พันธุ์อีดอ พันธุ์ปู่มาตีนโค้ง พันธุ์สีชมพู พันธุ์แดงกลม เป็นต้น