12.
การแปรรูปลำไย
|
ลำไยจัดเป็นพืชเศรษฐกิจที่สำคัญอีกประเภทหนึ่งของไทยเนื่องจากเป็นที่นิยมรับประทานทั้งชาวไทยและชาวต่างประเทศ
นอกจากนี้ยังเชื่อว่าลำไยมีคุณสมบัติในทางแก้ความเหนื่อยอ่อนเพลีย ช่วยให้หลับสบายและเป็นยาเจริญอาหาร
ตลอดจนเชื่อว่าเป็นผลไม้แห่งโชคลาภและไม้มงคลปัจจุบัน ลำไยเป็นผลไม้ส่งออกสู่ตลาดต่างประเทศประมาณ
5-6 หมื่นตัน มูลค่าการส่งออกถึง 1,800 ล้านบาท นอกจากจะบริโภคลำไยสดแล้วยังสามารถแปรรูปเป็นลำไย
แห้งเพื่อยืดอายุการเก็บให้สามารถเก็บไว้บริโภคได้นานๆ
และยังมีรสชาติอร่อยอีกด้วยลำไยอบอบแห้งเป็นวิธีการแปรรูปผลผลิตลำไยสดเพื่อเป็นการเพิ่มมูลค่าผลผลิตลำไยให้สูงขึ้น
และเป็นการแก้ไขปัญหาด้านราคาผลผลิตลำไยสดตกต่ำ ทั้งนี้เนื่องจากลำไยอบแห้งเป็นที่ต้องการของตลาด
ทั้งในและต่างประเทศ มีความต้องการเพิ่มมากขึ้นเรื่อยๆ ทุกปี โดยสามารถดูได้จากตัวเลขปริมาณการส่งออก
ลำไยอบแห้งในปีที่ผ่านมาจะเห็นว่าปริมาณการส่งออกที่เพิ่มมากขึ้นการส่งออกลำไยอบแห้งในปัจจุบันพบว่า
มีการแข่งขันทางด้านตลาดกันอย่างมาก ดังนั้นในการอบแห้งลำไยจึงได้เน้นการผลิตเพื่อการจำหน่าย
และเกษตรกรจำเป็นต้องมีการพัฒนาคุณภาพลำไยอบแห้ง เพื่อตอบสนองความต้องการของผู้บริโภค
|
การแปรรูปลำไยมีหลายวิธี
เช่น
|
1.
ลำไยแช่แข็ง |
2.
ลำไยกระป๋อง |
3.
ลำไยแห้ง
|
-
อบเปลือก |
-
อบเนื้อ |
ลำไยแช่แข็ง
|
ใช้ลำไยพันธุ์กะโหลกที่มีเนื้อหนาและกรอบ
โดยได้ทดลองกับลำไยพันธุ์อีดอ สามารถทำลำไยแช่แข็งได้ 2 วิธีคือ แช่ในน้ำเชื่อม
และไม่แช่น้ำเชื่อม แต่จากผลการทดลองปรากฏว่าหลังจากเก็บลำไยแช่แข็งไว้นานถึง
4 เดือน ลำไยแช่แข็งโดยวิธีไม่แช่น้ำเชื่อมเจา ยังคงลักษณะทั่วไปและคุณค่าทางอาหารใกล้เคียงกับลำไยสดมากกว่าโดยวิธีแช่ในน้ำเชื่อมวิธีแช่ในน้ำเชื่อม
นำลำไยมาล้างน้ำให้สะอาด ปอกเปลือก คว้านเมล็ดแล้วล้างให้สะอาดอีกครั้ง นำไปบรรจุในน้ำเชื่อมที่มีความเข้มข้น
30 องศาบริกซ์ แล้วนำไปแช่แข็งที่อุณหภูมิ -40 องศาเซลเซียส เมื่อแข็งแล้วนำไปเก็บในตู้แช่แข็งที่อุณหภูมิ
-18 องศาเซลเซียส เพื่อเก็บไว้บริโภคต่อไป |
วิธีไม่แช่น้ำเชื่อม
นำลำไยมาล้างน้ำให้สะอาด ปอกเปลือก คว้านเมล็ดแล้วล้างน้ำให้สะอาดอีกครั้ง
จากนั้นนำไปแช่ในสารละลายที่ประกอบด้วยแคลเซียมคลอไรด์ ร้อยละ 0.1 และกรดแอสคอร์บิก
ร้อยละ 0.05 นานประมาณ 15 นาที จึงนำไปจุ่มในน้ำเชื่อมที่มีความเข้มข้น
34 องศาบริกซ์ แล้วนำไปวางบนตะแกรงให้สะเด็ดน้ำเชื่อม พอหมาดจึงบรรจุในถุงพลาสติกอย่างหนา
ปิดถุงภายใต้สูญญากาศ นำลำไยบรรจุถุงไปแช่แข็งที่อุณหภูมิ -40 องศาเซลเซียส
เมื่อแข็งแล้วนำมาเก็บในตู้แช่แข็งที่อุณหภูมิ -18 องศาเซลเซียส เพื่อรอการบริโภคต่อไป
|
ในการทำลำไยแช่แข็งนั้น
ถ้าใช้ลำไยพันธุ์อีดอจะได้ลำไยแช่แข็งที่มีสีดีกว่าทำจากลำไยพันธุ์แห้ว นอกจากนี้ลำไยแช่แข็งยังมีคุณค่าทางอาหารและลักษณะสี
กลิ่น และรสใกล้เคียงกับ ลำไยสด ดังนั้น ลำไยแช่แข็งจึงสามารถส่งออกไปขายยังต่างประเทศในระดับอุตสาหกรรมได้
เพราะในปัจจุบันอุตสาหกรรมอาหารแช่แข็งเริ่มจะมีบทบาทและเป็นที่เผยแพร่หลายกันมากขึ้น |
ลำไยกระป๋อง
ใช้ลำไยพันธุ์กะโหลกที่มีเนื้อหนาและกรอบ เช่น เบี้ยวเขียว อีดอ แห้ว เป็นต้น
สำหรับลำไยที่มีเนื้อบางไม่นิยมนำมาบรรจุกระป๋อง กรรมวิธีทำลำไยกระป๋องมีดังนี้
|
1.
ลำไยต้องสดและแก่กำลังพอดี คัดขนาดให้ได้เท่ากัน นำไปล้างน้ำให้สะอาดปอกเปลือกคว้าวเอาเมล็ดออก
ล้างน้ำอีกครั้ง แล้วผึ่งให้สะเด็ดน้ำ
|
2.
ทำน้ำเชื่อมที่มีความเข้มข้นระหว่าง 23 - 25 องศาบริกซ์ ( น้ำเชื่อมเข้มข้นมากหรือน้อยขึ้นอยู่กับความหวานของลำไยด้วย)และเติมกรดซิตริกร้อยละ0.2
และแคลเซียมคลอไรด์ ร้อยละ 0.1 |
3.
บรรจุลำไยลงกระป๋องเคลือบดีบุก เติมน้ำเชื่อมร้อนๆ ที่เตรียมไว้
|
4.
นำไปไล่อากาศให้อุณหภูมิตรงกึ่งกลางกระป๋องร้อนประมาณ 85 องศาเซลเซียสแล้ว
ปิดกระป๋อง
|
5.
นำไปต้มฆ่าเชื้อในน้ำเดือดประมาณ 30 นาที แล้วทำให้เย็นโดยการแช่น้ำ อุณหภูมิ
40 - 50 องศาเซลเซียส เอาขึ้นจากน้ำทิ้งไว้สักพักให้กระป๋องแห้งเอง จึงนำไปเก็บไว้ในที่เย็น
มีอากาศถ่ายเทสะดวก
|
ลำไยบรรจุขวดโหลทำได้เช่นเดียวกับลำไยกระป๋องแต่ขวดโหลที่ใช้ต้องเป็นชนิดที่ทนความร้อนได้และมีฝาปิดขวดได้สนิท
อากาศผ่านเข้าออกไม่ได้ ปัจจุบัน สำนักงานมาตรฐานผลิตภัณฑ์อุตสาหกรรม (
สมอ.) ได้กำหนดมาตรฐานลำไยกระป๋องไว้ที่ มอก. 68-2517 โดยจะเป็นผู้ตรวจสอบรับรองคุณภาพผลิตภัณฑ์
และจะให้เครื่องหมายมาตรฐานแก่ผู้ผลิต ที่ผ่านการตรวจรับรองคุณภาพผลิตภัณฑ์และจะให้เครื่องหมายมาตรฐานแก่ผู้ผลิต
ที่ผ่านการตรวจรับรองคุณภาพ
แล้วว่าผลิตภัณฑ์ได้มาตรฐานแก่ผู้ผลิตที่ผ่านการตรวจรับรองคุณภาพแล้วว่าผลิตภัณฑ์ได้มาตรฐานแก่ผู้ผลิตที่ผ่านการตรวจรับรองคุณภาพตรงตามที่กำหนดไว้
|
ต้นทุนการทำลำไยบรรจุกระป๋องเคลือบดีบุกขนาด
83 x 113 มิลลิเมตรปริมาณน้ำหนัก 550 กรัม/กระป๋อง ต้องใช้เนื้อลำไย 250
- 255 กรัม น้ำเชื่อมความเข้มข้นร้อยละ 30 ประมาณ 300 กรัม ( หรือประมาณ
55%ต่อน้ำหนักผลิตภัณฑ์ ) คิดเป็นค่าวัตถุดิบ เช่น ลำไย น้ำตาล สารเคมีประมาณ
12 บาท ค่ากระป๋องเคลือบดีบุกประมาณ 2 บาท รวมแล้วต้นทุนในการบรรจุกระป๋องสำหรับการประกอบเป็นอุตสาหกรรมประมาณ
16 - 20 บาท ( รวมค่าวัตถุดิบ ค่าแรงงาน ค่าสาธารณูปโภคและสาธารณูปการจากโรงงานผลิตแล้ว
) ซึ่งตลาดในประเทศจำหน่ายส่งเป็นหีบๆ ละ 24 กระป๋องเป็นเงิน 520 - 540 ทั้งนี้ขึ้นอยู่กับปริมาณผลผลิตและราคาของลำไยสด |
การแปรรูปลำไยแห้ง
|
ลำไยเป็นไม้ผลกึ่งเมืองร้อน
มีชื่อเรียกทางพฤกษศาสตร์ว่า Euphoria Longana Lamk จัดเป็นพืชใน Family
Spindaceae เป็นผลไม้ที่สามารถปลูกและเจริญเติบโตได้ดีในประเทศไทย ลำไยมีหลายพันธุ์
แต่พันธุ์ที่ดีและนิยมกันมากคือ พันธุ์กะโหลก เพราะให้ผลดก มีรสหวาน เนื้อหนา
และเมล็ดเล็ก ลำไยพันธุ์กะโหลกนี้ยังแตกพันธุ์ได้อีกหลายชนิด แต่พันธุ์ที่นิยมปลูกในจังหวัดเชียงใหม่ได้แก่
สีชมพู, แห้ว, อีดอ, และเบี้ยวเขียว |
การอบลำไยแห้งทั้งเปลือก
|
ลำไยอบแห้งเป็นวิธีการแปรรูปผลผลิตลำไยสดเพื่อเป็นการเพิ่มมูลค่าผลผลิตลำไยให้สูงขึ้นและเป็นการแก้ไขปัญหาด้านราคาผลผลิตลำไยสดตกต่ำทั้งนี้เนื่อง
จากลำไยอบแห้งเป็นที่ต้องการของตลาดทั้งในประเทศและต่างประเทศมีความต้องการผลผลิตลำไยอบแห้งเพิ่มมากขึ้นเรื่อยๆ
ทุกปี โดยสามารถ
ดูได้จากตัวเลขปริมาณการส่งออกที่เพิ่มมากขึ้น การส่งออกลำไยอบแห้งในปัจจุบันพบว่า
มีการแข่งขันทางด้านตลาดกันอย่างมากดังนั้นในการอบแห้งลำไย
จึงได้เน้นการผลิตเพื่อการจำหน่ายและเกษตรกรจำเป็นต้องมีการพัฒนาคุณภาพผลผลิตลำไยอบแห้ง
เพื่อตอบสนองความต้องการของผู้บริโภค
|
เครื่องอบหรือเตาอบที่เกษตรกรนิยมใช้
จะมี 2 ชนิด ด้วยกันคือ
|
1.
เครื่องอบหรือเตาอบแบบใช้น้ำมันโซล่าเป็นเชื้อเพลิง มีขนาดความจุ 2,500
- 2,700 กก.
|
2.
เครื่องอบหรือเตาอบแบบใช้แก๊สเป็นเชื้อเพลิง มีความจุประมาณ 2,500 - 2,700
กก.
|
อุปกรณ์และวิธีการอบแห้งลำไยทั้งเปลือก
|
อุปกรณ์
การอบแห้งลำไยในแต่ละครั้งจำเป็นต้องมีอุปกรณ์ที่ช่วยในการอบแห้งซึ่งประกอบด้วย
|
1.
ผลผลิตลำไยสดที่จะนำมาอบแห้ง
|
2.
เครื่องอบหรือเตาอบ
|
3.
ตาข่ายทนความร้อน
|
4.
รอกยกตาข่าย
|
ขั้นตอนและวิธีการอบแห้งลำไยทั้งเปลือก
|
1.
นำลำไยสดเฉพาะผลที่ต้องการอบเทใส่ลงในกะบะอบ โดยแบ่งออกเป็น 3 ชั้น เท่าๆ
กัน แต่ละชั้นจะขั้นด้วยตาข่ายทนความร้อนและใช้กระสอบป่าน
คลุมด้านบนของกะบะให้มิดชิด |
2.
การอบแห้งลำไยจะแบ่งเวลาออกเป็น 5 ช่วงด้วยกัน โดยแต่ละช่วงอุณหภูมิและระยะเวลาที่ใช้จะแตกต่างกันคือ
|
ข้อมูลศึกษาเปรียบเทียบการอบแห้งลำไยทั้งเปลือก
|
การทดลอง
อบลำไยสดโดยใช้เครื่องอบที่ใช้น้ำมันเป็นเชื้อเพลิงเปรียบเทียบกับเครื่องอบที่ใช้แก๊สเป็นเชื้อเพลิง
ปริมาณลำไยที่อบ 2,700 กก.เท่ากันโดยศึกษา.
ประเด็นต่อไปนี้
|
1.
ประมาณเชื้อเพลิง
|
2.
ระยะเวลาการอบ
|
วิธีการอบ
แบ่งเป็นช่วงๆ ดังนี้
|
|
ช่วงที่
1 อุณหภูมิ
90 ํเซนติเกรด เวลาประมาณ 12 ชั่วโมง |
|
ช่วงที่
2 อุณหภูมิ
80 ํเซนติเกรด เวลาประมาณ 4 ชั่วโมง |
|
ช่วงที่
3 หยุดพักการอบเพื่อพลิกกลับด้าน 3 - 4 ชั่วโมง
|
|
ช่วงที่
4 อุณหภูมิ 80 ํเซนติเกรด เวลาประมาณ 3 ชั่วโมง
|
|
ช่วงที่
5 อุณหภูมิ 90 ํเซนติเกรด จนกระทั่งยุติการอบเวลาประมาณ 10 ชั่วโมง
|
1.
ปริมาณเชื้อเพลิงและเวลาที่ใช้
|
ข้อมูลการอบด้วยเครื่องอบใช้แก๊ส
|
ข้อควรคำนึงในการอบแห้งลำไย
|
1.ลำไยสดที่จะนำมาอบแห้งนั้นควรเป็นลำไยที่สุกแก่เต็มที่แล้วเพราะจะทำให้ลำไยสดที่จะนำมาอบมีขนาดผลที่โตเต็มขนาดใหญ่
และมีปริมาณน้ำในเนื้อของลำไยน้อย
|
2.ปริมาณลำไยสดที่จะนำมาอบแห้งแต่ละครั้งไม่ควรมีปริมาณเกินขนาดความจุของเครื่องอบ
|
3.
ควรจะมีการควบคุมอุณหภูมิให้สม่ำเสมอในการอบ
|
4.
หลังจากการอบไปแล้ว 30 ชั่วโมง ควรจะมีการตรวจสอบความแห้งลำไยที่อบเพื่อให้ได้คุณภาพตามที่ตลาดต้องการ
|
5.
ควรจะมีไฟฟ้าสำรองเพื่อป้องกันไฟฟ้าดับขณะที่อบ เพราะถ้าหากไฟฟ้าดับพัดลมที่เป่าความร้อนเข้าสู่กะบะอบก็ไม่สามารถที่จะทำงานได้
ทำให้ลำไยที่อบแห้งได้รับความร้อนไม่สม่ำเสมอกัน ซึ่งจะเป็นผลให้คุณภาพผลผลิตลำไยอบแห้งออกมาไม่ดีเท่าที่ควร
|
6.
หลังจากการอบแห้งลำไยไปแล้ว 1 อาทิตย์ ควรจะนำลำไยที่อบแห้งแล้วนำมาอบอีกครั้งหนึ่งโดยใช้อุณหภูมิ
60 ํ เซนติเกรด ใช้ระยะเวลาการอบ3 - 4 ชั่วโมง ทั้งนี้เพื่อเป็นการป้องกันเชื้อรา
|
การคัดเกรดลำไยอบแห้ง
|
สำหรับการคัดเกรดลำไยอบแห้งโดยทั่วไปจะมีการคัดเกรดลำไยหลังการอบแห้งแล้วจะแบ่งออกเป็น
4 เกรดด้วยกัน คือ
|
1.
เกรด AA มีขนาดเส้นผ่าศูนย์กลางของผล มากกว่า 2.5 ซม.
|
2.
เกรด A มีขนาดเส้นผ่าศูนย์กลางของผล มากกว่า 2.2 - 2.5 ซม.
|
3.
เกรด B มีขนาดเส้นผ่าศูนย์กลางของผล 2.0 - 2.2 ซม.
|
4.
เกรด C มีขนาดเส้นผ่าศูนย์กลางของผล น้อยกว่า 2.0 ซม.
|
ต้นทุนในการอบลำไยแห้ง
|
ลำไยสดที่นำมาอบแห้งอัตราส่วนของลำไยสด
ต่อลำไยอบแห้งเท่ากับ 3 : 1 กล่าวคือ ถ้าหากนำลำไยสด ปริมาณ 2,000 กก.
มาอบจะได้ลำไยอบแห้งปริมาณ 680 กก. สำหรับราคาซื้อขายลำไยอบแห้งจะขึ้นอยู่กับเกรด
และคุณภาพของลำไยอบแห้ง
|
ราคาซื้อขายลำไยอบแห้งปี
2540
|
1.
เกรด AA ราคาขาย 85 - 90 บาท / กก.
|
2.
เกรด A ราคาขาย 72 - 75 บาท / กก.
|
3.
เกรด B ราคาขาย 40 - 45 บาท / กก.
|
4.
เกรด C ราคาขาย 20 - 25 บาท / กก.
|
หมายเหตุ
: สำหรับราคาลำไยอบแห้งแบบขายคละ ( รวมทุกเกรด ) และคุณภาพดี ราคา กก.ละ
70 บาท
|
การอบลำไยแห้งเนื้อ
|
การอบลำไยแห้งเนื้อ
เป็นวิธีการแปรรูปลำไยสดโดยการนำเฉพาะเนื้อลำไยแกะเปลือกนำเข้าเตาอบเพื่อเพิ่มมูลค่าผลผลิตลำไยซึ่งปัจจุบันเป็นที่นิยมของผู้บริโภค
อย่างแพร่หลายฉะนั้นการอบลำไยแห้งเนื้อ จึงต้องมีเทคนิคในการผลิต เพื่อให้ผลผลิตที่ออกมามีคุณภาพดีและเป็นที่ต้องการของ
ผู้บริโภค |
พันธุ์ลำไยที่ใช้อบแห้งเนื้อ
|
1.
พันธุ์อีดอ |
2.
พันธุ์แห้ว |
3.
พันธุ์เบี้ยวเขียว |
อุปกรณ์
|
1.
เตาอบลำไยแห้งเนื้อขนาด 350 กก./ครั้ง |
2.
ช้อนแกงหรือตุ๊ดตู่สำหรับคว้านเมล็ดลำไย |
3.
สารละลายโปรตัสเซี่ยมเมตาไบซันไฟด์ |
4.
ลำไยสดเกรด A หรือจัมโบ้แกะเปลือกและคว้านเมล็ดออก |
ขั้นตอนการผลิต
|
1.
นำลำไยสดคว้านเมล็ดและแกะเปลือกออกด้วยด้ามช้อนแกงหรือตุ๊ดตู่
|
2.
ล้างน้ำให้สะอาด วางเรียงบนตะแกรงให้สะเด็ดน้ำ
|
3.
นำลำไยที่ทำความสะอาดแล้วจนสะเด็ดน้ำไปแช่ลงในสารละลายโปรตัสเซี่ยมเมตาไบซันไฟด์ขนาดสารละลาย
5 กรัม/น้ำ 1 ลิตร ใช้เนื้อลำไย 1 - 1.5 กก.แช่ไว้นานประมาณ
10 นาที เพื่อกันการเกิดราหลังจากอบแล้ว |
4.
เรียงลำไยบนตะแกรงโปร่ง
|
5.
นำเข้าเตาอบชนิดที่มีพัดลมเป่าอุณหภูมิ 70 ํเซนติเกรด ใช้เวลาอบเนื้อนาน
12 ชม. หากเตาอบขนาดบรรจุ 100 กก.ใช้เวลาอบนาน 15 ชม.ในอุณหภูมิเท่ากัน
หากเตาอบชนิดที่ไม่มี พัดลมเป่า จะต้องอบที่อุณหภูมิ 65 ํเซนติเกรด ใช้เวลา
16 - 20 ชม.ติดต่อกัน |
6.นำออกจากเตาผึ่งให้เย็นเก็บใส่ถุงพลาสติกรัดปากถุงให้แน่นสนิทบรรจุลงในถุงพลาสติกสีดำแล้วนำไปบรรจุในกล่องกระดาษเก็บไว้ในห้องเย็น
ที่อุณหภูมิ4
- 10 ํเซนติเกรด จะเก็บไว้ได้นาน 6 - 9 เดือน โดยที่คุณภาพไม่เปลี่ยนแปลง |
ลักษณะที่ดีของเนื้อลำไยอบแห้ง
|
1.
ขนาดของผลสม่ำเสมอ ไม่บุบแบนหรือฉีกขาด |
2.
มีสีเหลืองทองผิวแห้งสนิท
|
3.
ไม่มีสิ่งอื่นเจือปน
|
4.
มีกลิ่นหอมของลำไย
|
ผลผลิต
|
1.
ลำไยสดทั้งเปลือก 500 กก. แกะเปลือกและเมล็ดออกแล้ว จะได้เนื้อลำไยสด 350
กก.
|
2.
เนื้อลำไยสด 350 กก. อบแห้งแล้วจะได้เนื้อลำไยแห้งจำนวน 150 กก.
|
3.
หากใช้เตาอบขนาดเนื้อลำไยสด 100 กก. อบแห้งแล้วจะเหลือลำไยระหว่าง 16 -
18 กก.
|
4.
ราคาจำหน่าย กก.ละ 400 บาท ( ปี 2540 )
|
การปลูกและการดูแลรักษา
กลยุทธ์การพัฒนาลำไย
พฤษกศาสตร์และนิเวศน์วิทยา
การใช้สาlรโปรแตสเซียมในการเร่งดอก
การผลิตทางการเกษตรที่ถูกต้องและเหมาะสม
การตลาดลำไย ประโยชน์ของลำไย
สถานการณ์ผลิตลำไยจังหวัดเชียงใหม่
เอกสารอ้างอิง
พันธุ์ลำไย
มาตรฐานลำไยของประเทศไทย
ประวัติและถิ่นกำเนินของลำไย
การกำหนดเขตเกษตรเศรษฐกิจสำหรับลำไย
ราคาและต้นทุนการผลิตลำไย |
 |
กลับไปหน้าสารบัญลำไย |
|