ลักษณะทั่วไป
ผื่นแพ้จากการสัมผัส หมายถึง อาการผื่นคัน ที่เกิดจากการสัมผัสถูกสิ่งกระตุ้นจากภายนอกร่างกาย
ซึ่งเป็นสารระคายเคือง หรือสารที่ทำให้เกิดการแพ้ได้ง่าย โดยที่ผู้ป่วยไม่จำเป็นต้องมีความผิดปกติ
ทางกรรมพันธุ์เกี่ยวกับโรคภูมิแพ้ การเกิดผื่นอาจเป็นผลมาจากข้อใดข้อหนึ่ง ดังนี้
1. การระคายเคืองต่อผิวหนัง เนื่องจากการถูกสารระคายเคือง ทำให้ผิวหนังเกิด การอักเสบ เช่น กรด
ด่าง สบู่ ผงซักฟอก ยางไม้ (ยางมะม่วง ต้นรัก) เป็นต้น
2. การแพ้ โดยที่ผู้ป่วยจะต้องเคยสัมผัสถูกสารแพ้มาอย่างน้อยครั้งหนึ่งก่อน แล้วร่างกายถูกกระตุ้น
ให้สร้างภูมิต้านทานขึ้นมา เมื่อสัมผัสซ้ำอีกครั้งหนึ่ง ก็ทำให้เกิดอาการแพ้ การสัมผัสครั้งแรกกับครั้ง
หลัง อาจห่างกันเป็นวัน ๆ เป็นเดือน หรือเป็นปีก็ได้ สารที่ทำให้เกิดการแพ้ได้ง่าย เช่น โลหะ (นิกเกิล
โครเมียม โคบอลด์ เงิน ปรอท) ยาทาเฉพาะที่ (เช่น เพนิซิลลิน ซัลฟา นีโอไมซิน แอนติฮิสตามีน
ยาชา) พลาสเตอร์, เครื่องสำอาง (เช่น ยาย้อมผม น้ำหอม ยาทาเล็บ ลิปสติก), เครื่องแต่งกาย
(รองเท้า ถุงมือ เสื้อผ้า), ปูนซีเมนต์, สี , สารเคมีต่าง ๆ เป็นต้น
โรคนี้จึงพบบ่อยในคนที่ทำงานบ้าน โรงงานอุตสาหกรรม หรือมีอาชีพที่ต้องสัมผัสถูกสารดังกล่าว
เป็นประจำ

อาการ
มีลักษณะเป็นผื่นแดงหรือขึ้นเป็นตุ่มน้ำใสเล็ก ๆ มีอาการคันมาก ซึ่งจะขึ้นเฉพาะบริเวณที่สัมผัสถูก
สิ่งที่แพ้ อาจทำให้เห็นเป็นรอยของสิ่งที่แพ้ เช่น รอยสายนาฬิกา สร้อยคอ ขอบกางเกง สายรองเท้า
เป็นต้น
บางคนอาจเป็นตุ่มน้ำใส อาจติดต่อกันจนเป็นตุ่มพองใหญ่ เมื่อแตกออก จะมีน้ำเหลืองไหล และมี
สะเก็ดเกรอะกรัง เมื่ออาการทุเลา ผิวหนังอาจแห้งเป็นขุย หรือหนาตัวขึ้นชั่วคราว   บางคนผิวหนัง
อาจคล้ำลง หรือเป็นรอยด่างขาวชั่วคราว

อาการแทรกซ้อน
อาจเกาจนมีอาการติดเชื้อแบคทีเรียแทรกซ้อน

การรักษา
1. ควรหาสาเหตุที่แพ้แล้วหลีกเลี่ยง โดยสังเกตจาก
1.1 ตำแหน่งที่เป็น เช่น ที่ศีรษะอาจแพ้ยาย้อมผม แชมพูสระผม น้ำมันใส่ผม, ที่ใบหูอาจแพ้ตุ้มหู,
ที่ใบหน้าอาจแพ้เครื่องสำอาง, ที่คออาจแพ้น้ำหอม สร้อยคอ, ที่ลำตัวอาจแพ้เสื้อผ้า สบู่, ที่ขาและ
เท้า อาจแพ้ถุงเท้า รองเท้า (หนังหรือยาง), ที่มือและเท้าอาจแพ้ผงซักฟอก ปูนซีเมนต์, ที่แขนหรือ
ขา อาจแพ้ยุงแมลง เป็นต้น
1.2 อาชีพ และงานอดิเรก เช่น คนขับรถอาจแพ้เบนซิน น้ำมันเครื่อง, แม่บ้านหรือคนซักผ้าอาจแพ้
ผงซักฟอก, ช่างปูนอาจแพ้ปูนซีเมนต์ เป็นต้น
2. รักษาผื่นแพ้โดย
2.1 ชะแผลด้วยน้ำเกลือ แล้วเช็ดให้แห้ง
2.2 ทาด้วยครีมสเตอรอยด์ เช่น ครีมเพร็ดนิโซโลน หรือครีมบีตาเมทาโซน ถ้าเป็นบริเวณกว้าง ควร
ให้กินยาแก้แพ้  เช่น คลอร์เฟนิรามีน, ไดเฟนไฮดรามีน หรือไดรอกไซซีน ครั้งละ 1/2 - 1 เม็ด วันละ
3-4 ครั้ง
2.3 ถ้ามีหนองหรือน้ำเหลืองไหล ให้ยาปฏิชีวนะ เช่น เพนวี , คล็อกซาซิลลิน  หรือ อีริโทรไมซิน 
3. ในรายที่เป็นรุนแรง ควรส่งโรงพยาบาล อาจต้องให้เพร็ดนิโซโลน   กินนาน 10 วัน
4. ในรายที่เป็นเรื้อรัง ควรแนะนำไปโรงพยาบาลเพื่อทำการทดสอบทางผิวหนัง โดยวิธี Patch test
(ใช้น้ำยาที่มีสารต่าง ๆ ปิดที่หลัง แล้วดูปฏิกิริยาที่เกิดขึ้น) เพื่อหาสาเหตุ ซึ่งจะได้หาทางหลีกเลี่ยง)

ข้อแนะนำ
การรักษาโรคนี้ขึ้นอยู่กับการค้นหาสาเหตุของการแพ้ ซึ่งส่วนมากจะวินิจฉัยได้จากการซักถามประวัติ
และตำแหน่งที่เป็น หรือไม่ก็สามารถบอกจากการทดสอบทางผิวหนัง ถ้าหลีกเลี่ยงสิ่งที่แพ้ได้มักจะหาย
ใน 2-3 สัปดาห์หรือ 2-3 เดือน

ทางกรรมพันธุ์เกี่ยวกับโรคภูมิแพ้ การเกิดผื่นอาจเป็นผลมาจากข้อใดข้อหนึ่ง ดังนี้
1. การระคายเคืองต่อผิวหนัง เนื่องจากการถูกสารระคายเคือง ทำให้ผิวหนังเกิด การอักเสบ เช่น กรด
ด่าง สบู่ ผงซักฟอก ยางไม้ (ยางมะม่วง ต้นรัก) เป็นต้น
2. การแพ้ โดยที่ผู้ป่วยจะต้องเคยสัมผัสถูกสารแพ้มาอย่างน้อยครั้งหนึ่งก่อน แล้วร่างกายถูกกระตุ้น
ให้สร้างภูมิต้านทานขึ้นมา เมื่อสัมผัสซ้ำอีกครั้งหนึ่ง ก็ทำให้เกิดอาการแพ้ การสัมผัสครั้งแรกกับครั้ง
หลัง อาจห่างกันเป็นวัน ๆ เป็นเดือน หรือเป็นปีก็ได้ สารที่ทำให้เกิดการแพ้ได้ง่าย เช่น โลหะ (นิกเกิล
โครเมียม โคบอลด์ เงิน ปรอท) ยาทาเฉพาะที่ (เช่น เพนิซิลลิน ซัลฟา นีโอไมซิน แอนติฮิสตามีน
ยาชา) พลาสเตอร์, เครื่องสำอาง (เช่น ยาย้อมผม น้ำหอม ยาทาเล็บ ลิปสติก), เครื่องแต่งกาย
(รองเท้า ถุงมือ เสื้อผ้า), ปูนซีเมนต์, สี , สารเคมีต่าง ๆ เป็นต้น
โรคนี้จึงพบบ่อยในคนที่ทำงานบ้าน โรงงานอุตสาหกรรม หรือมีอาชีพที่ต้องสัมผัสถูกสารดังกล่าว
เป็นประจำ

อาการ
มีลักษณะเป็นผื่นแดงหรือขึ้นเป็นตุ่มน้ำใสเล็ก ๆ มีอาการคันมาก ซึ่งจะขึ้นเฉพาะบริเวณที่สัมผัสถูก
สิ่งที่แพ้ อาจทำให้เห็นเป็นรอยของสิ่งที่แพ้ เช่น รอยสายนาฬิกา สร้อยคอ ขอบกางเกง สายรองเท้า
เป็นต้น
บางคนอาจเป็นตุ่มน้ำใส อาจติดต่อกันจนเป็นตุ่มพองใหญ่ เมื่อแตกออก จะมีน้ำเหลืองไหล และมี
สะเก็ดเกรอะกรัง เมื่ออาการทุเลา ผิวหนังอาจแห้งเป็นขุย หรือหนาตัวขึ้นชั่วคราว   บางคนผิวหนัง
อาจคล้ำลง หรือเป็นรอยด่างขาวชั่วคราว

อาการแทรกซ้อน
อาจเกาจนมีอาการติดเชื้อแบคทีเรียแทรกซ้อน

การรักษา
1. ควรหาสาเหตุที่แพ้แล้วหลีกเลี่ยง โดยสังเกตจาก
1.1 ตำแหน่งที่เป็น เช่น ที่ศีรษะอาจแพ้ยาย้อมผม แชมพูสระผม น้ำมันใส่ผม, ที่ใบหูอาจแพ้ตุ้มหู,
ที่ใบหน้าอาจแพ้เครื่องสำอาง, ที่คออาจแพ้น้ำหอม สร้อยคอ, ที่ลำตัวอาจแพ้เสื้อผ้า สบู่, ที่ขาและ
เท้า อาจแพ้ถุงเท้า รองเท้า (หนังหรือยาง), ที่มือและเท้าอาจแพ้ผงซักฟอก ปูนซีเมนต์, ที่แขนหรือ
ขา อาจแพ้ยุงแมลง เป็นต้น
1.2 อาชีพ และงานอดิเรก เช่น คนขับรถอาจแพ้เบนซิน น้ำมันเครื่อง, แม่บ้านหรือคนซักผ้าอาจแพ้
ผงซักฟอก, ช่างปูนอาจแพ้ปูนซีเมนต์ เป็นต้น
2. รักษาผื่นแพ้โดย
2.1 ชะแผลด้วยน้ำเกลือ แล้วเช็ดให้แห้ง
2.2 ทาด้วยครีมสเตอรอยด์ เช่น ครีมเพร็ดนิโซโลน หรือครีมบีตาเมทาโซน ถ้าเป็นบริเวณกว้าง ควร
ให้กินยาแก้แพ้  เช่น คลอร์เฟนิรามีน, ไดเฟนไฮดรามีน หรือไดรอกไซซีน ครั้งละ 1/2 - 1 เม็ด วันละ
3-4 ครั้ง
2.3 ถ้ามีหนองหรือน้ำเหลืองไหล ให้ยาปฏิชีวนะ เช่น เพนวี , คล็อกซาซิลลิน  หรือ อีริโทรไมซิน 
3. ในรายที่เป็นรุนแรง ควรส่งโรงพยาบาล อาจต้องให้เพร็ดนิโซโลน   กินนาน 10 วัน
4. ในรายที่เป็นเรื้อรัง ควรแนะนำไปโรงพยาบาลเพื่อทำการทดสอบทางผิวหนัง โดยวิธี Patch test
(ใช้น้ำยาที่มีสารต่าง ๆ ปิดที่หลัง แล้วดูปฏิกิริยาที่เกิดขึ้น) เพื่อหาสาเหตุ ซึ่งจะได้หาทางหลีกเลี่ยง)

ข้อแนะนำ
การรักษาโรคนี้ขึ้นอยู่กับการค้นหาสาเหตุของการแพ้ ซึ่งส่วนมากจะวินิจฉัยได้จากการซักถามประวัติ
และตำแหน่งที่เป็น หรือไม่ก็สามารถบอกจากการทดสอบทางผิวหนัง ถ้าหลีกเลี่ยงสิ่งที่แพ้ได้มักจะหาย
ใน 2-3 สัปดาห์หรือ 2-3 เดือน

ลักษณะทั่วไป
ลมพิษ เป็นโรคที่พบได้บ่อยมากในคนทุกวัย แต่จะพบมากในช่วงอายุ 20-40 ปี พบในผู้หญิง
มากกว่าผู้ชายประมาณ 3 ต่อ 2   ส่วนใหญ่จะเป็นอยู่เพียงไม่กี่วันก็หายได้เอง โดยไม่มีภาวะ
แทรกซ้อนแต่อย่างไร แต่บางคนอาจเป็น ๆ หาย ๆ เรื้อรังได้ ถ้าพบว่าเป็นลมพิษติดต่อกันนาน
เกิน 2 เดือน เรียกว่า ลมพิษชนิดเรื้อรัง ถ้าเป็นไม่เกิน 2 เดือน เรียกว่า ลมพิษชนิดเฉียบพลัน
ผู้ป่วยอาจมีประวัติเคยเป็นโรคภูมิแพ้มาก่อน หรือมีคนในครอบครัวเป็นโรคภูมิแพ้ร่วมด้วย

สาเหตุ
เป็นโรคภูมิแพ้ชนิดหนึ่ง เมื่อร่างกายมีปฏิกิริยาต่อสิ่งที่แพ้ จะสร้างสารแพ้ที่เรียกว่า ฮิสตามีน
(histamine) ออกมาจากเซลล์ในชั้นใต้ผิวหนัง ทำให้หลอดเลือดฝอยขยายตัว มีพลาสมา (น้ำเลือด)
ซึมออกมาในผิวหนัง ทำให้เกิดเป็นผื่นนูนแดง
ลมพิษ มักมีสาเหตุจากการแพ้อาหาร (เช่น อาหารทะเล กุ้ง ปลา ไข่ เนื้อสัตว์ ถั่ว มะเขือเทศ ซีอิ๊ว
เต้าเจี้ยว อาหารใส่สี อาหารกระป๋อง), เหล้า เบียร์, ยา (เช่น แอสไพริน เพนิซิลลิน ซัลฟา ฯลฯ),
เซรุ่ม, วัคซีน, พิษแมลงสัตว์กัดต่อย (เช่น ผึ้ง มด ยุง), ฝุ่น ละอองเกสร, ขนสัตว์, นุ่น (ที่นอน หมอน),
ไหม หรือสารเคมี (เช่น เครื่องสำอาง สเปรย์ ยาฆ่าแมลง)
บางคนที่เป็นโรคติดเชื้อ เช่น ต่อมทอนซิลอักเสบ หูอักเสบ ท้องเดิน ไซนัสอักเสบ ไตอักเสบ โรค
เชื้อรา โรคพยาธิ เป็นต้น ก็อาจมีอาการของลมพิษเกิดขึ้นได้ แต่บางคนก็อาจตรวจไม่พบสาเหตุ
ชัดเจนในรายที่เป็นลมพิษเรื้อรัง (เป็นติดต่อกันนานกว่า 2 เดือน) ส่วนมากจะไม่พบสาเหตุที่แน่ชัด
ส่วนน้อยที่อาจพบว่ามีสาเหตุ ซึ่งนอกจากเกิดจากสาเหตุอย่างใดอย่างหนึ่งดังกล่าวแล้ว ยังอาจมี
สาเหตุจากการแพ้ ความร้อน, ความเย็น (น้ำเย็น น้ำแข็ง อากาศเย็น ห้องปรับอากาศ), แสงแดด,
เหงื่อ (เช่น หลังจากออกกำลังกาย), น้ำ, แรงดัน แรงกด หรือการขีดข่วนที่เกิดกับผิวหนัง, การยก
น้ำหนัก, โรคติดเชื้อเรื้อรัง (เช่น ฟันผุ โรคพยาธิลำไส้ ตัวจี๊ด หูน้ำหนวก)
บางคนอาจเกิดร่วมกับโรคอื่น ๆ เช่น เอสเอลอี มะเร็ง เป็นต้น ซึ่งเป็นสาเหตุที่พบได้เป็นส่วนน้อย
นอกจากนี้ความตึงเครียด ความวิตกกังวล และอารมณ์ของผู้ป่วย ก็อาจเป็นสาเหตุของลมพิษ
เรื้อรังได้ รวมทั้งทำให้อาการกำเริบในรายที่เกิดจากสาเหตุอื่น ๆ

อาการ
มักเกิดขึ้นเฉียบพลัน ด้วยอาการขึ้นเป็นวงนูนแดง มีขนาดและรูปร่างต่าง ๆ กัน เช่น วงกลม วงรี
วงหยัก เนื้อภายในวงจะนูนและสีซีดกว่าขอบเล็กน้อย ทำให้เห็นเป็นขอบแดง ๆ คล้ายเอาลิปสติก
ผู้หญิงมาขีดเป็นวงไว้ ผู้ป่วยจะรู้สึกคันมาก พอเกาตรงไหน ก็จะมีผื่นแดงขึ้นตรงนั้น บางคนอาจมี
ไข้ขึ้นเล็กน้อย หรือรู้สึกร้อนผ่าว ตามผิวกาย ลมพิษอาจเกิดขึ้นที่หน้า แขนขา ลำตัว หรือส่วนอื่น ๆ
ของร่างกายก็ได้ มักขึ้นกระจายตัว ไม่เหมือนกันทั้งสองข้างของร่างกาย วงนูนแดงจะเป็นอยู่ประมาณ
3-4 ชั่วโมง ก็จะยุบหายไปเอง แต่อาจเกิดขึ้นใหม่ในตำแหน่งเดิม หรือตำแหน่งใหม่ได้อีกภายในวัน
เดียวกัน หรือวันต่อมา หรือในเดือนต่อ ๆ มาก็ได้ บางคนอาจขึ้นติดต่อกันเป็นวัน ๆ ก็ได้ แต่ส่วนมาก
มักจะยุบหายได้เองภายใน 1-7 วันในรายที่เป็นลมพิษชนิดรุนแรง ที่เรียกว่า ลมพิษยักษ์ หรือ
แองจิโอเอดิมา (Angioedema) จะมีอาการบวมของเนื้อเยื่อชั้นลึกของผิวหนัง มีขนาดเส้นผ่าศูนย์
กลางประมาณ 1-3 นิ้ว หรือมากกว่า กดไม่บุ๋ม มักขึ้นที่ริมฝีปาก หนังตา หู ลิ้น หน้า มือ แขน หรือ
ส่วนอื่น ๆ มักเป็นอยู่ไม่เกิน 24 ชั่วโมง ก็จะยุบหายไปเอง แต่ถ้ามีอาการบวมของกล่องเสียงร่วมด้วย อาจทำให้หายใจลำบาก ตัวเขียว เป็นอันตรายได้
ในรายที่เป็นเรื้อรัง มักมีลมพิษขึ้นเป็น ๆ หาย ๆ ติดต่อกันแทบทุกวันเป็นเวลานานกว่า 2 เดือน แต่
อาจเป็นอยู่เป็นปี ๆ กว่าจะหายขาดไปได้เอง

สิ่งตรวจพบ
จะตรวจพบลมพิษ ลักษณะเป็นวงนูนแดง มีขนาดและรูปร่างต่าง ๆ บางครั้งอาจพบรอยเการ่วมด้วย

การรักษา
ในรายที่เป็นเฉียบพลัน
1. ประคบด้วยน้ำเย็น น้ำแข็ง หรือทายาแก้ผดผื่นคัน   หรือทาด้วยเหล้า หรือแอลกอฮอล์ (ถ้าไม่แพ้
สารนี้)
2. ให้ยาแก้แพ้ เช่น คลอร์เฟนิรามีน, หรือไดเฟนไฮดรามีน ,หรือ ไฮดรอกไซซีน (Hydroxyzine) ขนาด
10 มก. มีชื่อทางการค้า เช่น อะตาแรกซ์ (Atarax) ให้กินครั้งละ 1-2 เม็ด (เด็กลดลงตามอายุ) ถ้ายังมี
อาการซ้ำได้ทุก 6-8 ชั่วโมง ถ้าเป็นมากหรือกินยาไม่ได้ ควรใช้ยาแก้แพ้ดังกล่าว ชนิดฉีดครั้งละ 1/2 -
1 หลอด หรือฉีดอะดรีนาลิน (ย11) 0.5 มล. (เด็ก 0.2- 0.3 มล.)
ในรายที่มีอาการหายใจลำบาก เนื่องจากเป็นลมพิษยักษ์ ควรฉีดอะดรีนาลินทันที
3. พยายามหาสาเหตุ แล้วกำจัดหรือหลีกเลี่ยงเสีย เช่น ถ้าแพ้ยาหรืออาหาร ก็หยุดยาหรือเลิกกิน
อาหารชนิดนั้น ถ้าเป็นโรคพยาธิลำไส้ ก็ให้ยาถ่ายพยาธิ เป็นต้น
4.ให้ยาแล้วไม่ดีขี้นใน 1 สัปดาห์ หรือเป็น ๆ หาย ๆ (กินยาแก้แพ้แล้วดีขึ้น พอหยุดยาก็กลับกำเริบ
ใหม่) นานเกิน 2 เดือน หรือสงสัยมีโรคอื่นร่วมด้วย ควรส่งตรวจที่โรงพยาบาล
การตรวจหาสาเหตุ นอกจากการซักถามประวัติและการตรวจร่างกาย อย่างละเอียดแล้ว อาจต้อง
ตรวจเลือด ตรวจปัสสาวะ เอกซเรย์ หรือทำการทดสอบผิวหนัง (skin test ) หรือตรวจพิเศษอื่น ๆ
ตามแต่สาเหตุที่สงสัยการรักษา ควรให้การรักษาดังนี้
4.1 ในรายที่เป็นเฉียบพลันโดยไม่มีโรคอื่นร่วมด้วย ถ้าใช้ยาแก้แพ้ไม่ได้ผล อาจให้เพร็ดนิโซโลน วัน
ละครั้ง หลังอาหารเช้า เป็นเวลา 10 วัน โดยวันแรกให้ขนาด 40-60 มก. (เด็ก เริ่มด้วยขนาด 1 มก.
ต่อกิโลกรัมต่อวัน) แล้วค่อย ๆ ลดลงจนวันสุดท้าย เหลือขนาด 5-10 มก.
4.2 ในรายที่เป็นเรื้อรัง ถ้าตรวจพบสาเหตุ ก็ให้การแก้ไขตามสาเหตุ   และให้ยาแก้แพ้ ไฮดรอกไซซีน
(Hydroxyzine) ขนาด 10-20 มก. วันละ 1-3 ครั้ง ซึ่งจะใช้ได้ผลดีในรายที่แพ้เหงื่อ แพ้แดด หรือแพ้รอย
ขีดข่วน ในรายที่แพ้ความเย็น หรือน้ำ อาจให้ยาแก้แพ้ที่มีชื่อว่า ไซโพรเฮปตาดีน (Cyproheptadine)
มีชื่อทางการค้า เช่น เพอริแอกทิน (Periactin) 1 เม็ดวันละ 3 ครั้ง ถ้าเป็นอยู่ประจำ   ควรให้กินก่อนจะ
สัมผัสถูกความเย็นหรือน้ำประมาณ 1/2 - 1 ชั่วโมง เพื่อป้องกันมิให้เกิดอาการ          เมื่อกินยาแก้แพ้
แล้วอาการทุเลา อาจลดยาเหลือเพียงวันละครั้ง ในขนาดต่ำสุด (1/2-1 เม็ด) ก่อนนอน ทุกวัน  สัก 2-3
เดือน แล้วลองหยุดยา ถ้ากำเริบใหม่ ก็กินยาใหม่ บางคนอาจต้องกินยานานเป็นแรมปี กว่าจะหายขาด
(หยุดยาได้)
4.3 ถ้าตรวจพบโรคที่เป็นร่วมด้วย เช่น เอสแอลอี โรคติดชื้อ โรคพยาธิ มะเร็ง เป็นต้น ก็ให้การรักษา
โรคเหล่านี้ร่วมกับการรักษาอาการลมพิษ

ข้อแนะนำ
1. ผู้ป่วยควรสังเกตสาเหตุที่ทำให้เกิดลมพิษ อาจเป็นอาหาร ยา สิ่งแวดล้อมต่าง ๆ แล้วหาทาง
หลีกเลี่ยงเสีย จะช่วยให้หายขาดได้
2. ควรพยายามหลีกเลี่ยงภาวะเครียดทั้งทางร่างกายและจิตใจ และทำใจให้สบาย อย่าวิตกกังวล
อาจช่วยให้อาการบรรเทาได้
3. ลมพิษเรื้อรังส่วนมากจะไม่ทราบสาเหตุ และไม่มีอันตรายร้ายแรง อาจเป็นอยู่เป็นปี ๆ แล้วหาย
ไปได้เอง ผู้ป่วยควรกินยาแก้แพ้เป็นประจำ จนกว่าจะหาย ส่วนน้อยเท่านั้นที่อาจมีโรคร้ายแรงร่วม
ด้วย แต่อย่างไรก็ตาม ควรให้แพทย์ตรวจหาสาเหตุให้แน่นอนเสียก่อน

ลักษณะทั่วไป
สิว   เป็นโรคที่พบได้บ่อยมากในวัยรุ่น มักจะเริ่มเป็นหลังจากเข้าสู่วัยสาว (มีประจำเดือน
มาครั้งแรก) หรือวัยแตกเนื้อหนุ่ม และจะเป็นมากในช่วงอายุ 17-18 ปี (สำหรับผู้หญิง) และ
19 ปี (สำหรับผู้ชาย)แล้วค่อย ๆ   ทุเลาลงจนกระทั่งอายุมากกว่า 25 ปีขึ้นไป ก็จะหายได้เอง
เป็นส่วนใหญ่ แต่บางคนอาจเป็นเรื้อรังจนถึงอายุ 40-50 ปีก็ได้ ผู้ชายและผู้หญิงมีโอกาสเป็น
สิวเท่า ๆ กัน แต่ผู้ชายมักจะเป็นรุนแรงกว่า

สาเหตุ
เมื่อเข้าสู่วัยรุ่น ร่างกายจะมีการสร้างฮอร์โมนเพศที่สำคัญ ได้แก่ ฮอร์โมนเพศชายที่มีชื่อว่า
เทสโตสเตอโรน(testosterone) ซึ่งสร้างโดยอัณฑะ (ในผู้ชาย) และต่อมหมวกไต (ในผู้หญิง)
ฮอร์โมนชนิดนี้จะกระตุ้นให้ต่อมไขมัน (sebaceous gland) ที่บริเวณผิวหนังสร้างไขมัน (sebum)
ออกมามาก ซึ่งจะระบายออกมาตามรูขุมขน ถ้าหากรูขุมขนเกิดการอุดตัน เนื่องจากหนังกำพร้า
ชั้นนอกตรงบริเวณนั้น มีการหนาตัว (ซึ่งเกิดจากการระคายเคือง ของไขมันจากต่อมไขมัน) ก็จะ
ทำให้เกิดการคั่งของน้ำมันในขุมขน เกิดเป็นหัวสิวหรือโคมีโดม (Comedome) เรียกว่า "สิวเสี้ยน" ซึ่งจะมีลักษณะเป็นสิวหัวดำและสิวหัวขาว เมื่อมีการอุดตันมากขึ้น ไขมันจะสะสมในท่อมากขึ้น
จนพองโตและแตก สารที่อยู่ภายในต่อมไขมันกระจายไปยังหนังกำพร้าและหนังแท้บริเวณใกล้
เคียง ทำให้เกิดการอักเสบของสิวขึ้น นอกจากนี้การอักเสบก็ยังเกิดจากเชื้อแบคทีเรียที่อยู่ในต่อม
ไขมันชนิดหนึ่ง มีชื่อว่า พีแอกเนส์ (P. acnes/Propionibacterium acnes) ซึ่งจะย่อยไขมันเป็นกรด
ไขมันอิสระ (free fatty acid) ทำให้เกิดการอักเสบของหัวสิว ร่วมกับสารต่าง ๆ ที่เชื้อแบคทีเรียชนิด
นี้หลั่งออกมา สิวที่อักเสบ จะมีลักษณะเป็นสิวหัวแดง หรือตุ่มหนอง ถ้าอักเสบรุนแรง หัวสิวอาจปูด
โปนเป็นตุ่มใหญ่ เรียกว่า สิวหัวช้างเชื่อว่ากรรมพันธุ์อาจมีความสัมพันธ์กับการ เกิดสิว มักพบว่า
ถ้ามีพ่อแม่เป็นสิว ลูกก็มีโอกาสเป็นสิวมากขึ้น
นอกจากนี้ยังพบว่ามีสาเหตุอีกหลายอย่างที่กระตุ้นให้สิวกำเริบ เช่น ความวิตกกังวล หรืออารมณ์
เครียด (เช่น เวลาใกล้สอบ), พักผ่อนไม่เพียงพอ, ระยะก่อนมีประจำเดือน, การใช้ยา (เช่น ยาคุม
กำเนิดทั้งชนิดกินและฉีด ที่เข้าฮอร์โมนโพรเจสเตอโรน, ยาสเตอรอยด์ทั้งกินและทา, ไอเอ็นเอช,
ไรแฟมพิซิน, ฟีโนบาร์บิทาล, เฟนิโทอิน, ไทโอยูราซิล, วิตามินบี 12 ฯลฯ), การระคายผิว (เช่น การ
นวดหน้า, การขัดหน้า, การใช้ผ้าถูหน้าแรง ๆ), การใช้เครื่องสำอาง (ที่มีส่วนผสมของน้ำมันมะกอก,
ลาโนลิน หรือขี้ผึ้งขาว), สบู่ (ที่มีส่วนผสมของทาร์หรือ กำมะถัน), น้ำมันใส่ผม (ชนิดเหนียวเหนอะหนะ
หรือ พอมเมด) หรือ ครีมทาฝ้าลอกฝ้า, การทำงานอยู่ในที่ที่มีอากาศร้อนชื้น เหงื่อออกมาก เป็นต้น

อาการ
ในระยะเริ่มเป็น จะพบสิวหัวดำหรือสิวหัวขาวขนาดเท่าหัวเข็มหมุดขึ้นที่บริเวณหน้าผากและแก้ม
บางคนอาจขึ้นที่หน้าอกและหลังด้วย ต่อมาเมื่อมีการอักเสบจะกลายเป็นตุ่มแดง (สิวหัวแดง) และ
ตุ่มหนอง บางคนเมื่อหัวสิวยุบแล้ว  อาจเป็นรอยสีน้ำตาลดำ   อยู่นานหลายเดือนกว่าจะจางลงไป    พบได้บ่อยในคนผิวคล้ำถ้าเป็นมากจะปูดโปน (เรียกว่า สิวหัวช้าง) หรือ เป็นถุงซิสต์ใหญ่ขนาด
0.5-1 ซม. เมื่อหายแล้วจะกลายเป็นหลุม หรือเป็นแผลเป็น (บางคนอาจกลายเป็น คีลอยด์ หรือ
แผลปูด) ถ้าเป็นไม่มาก หัวสิวที่เกิดขึ้น อาจไม่มีการอักเสบ และยุบหายไปได้เอง แต่ก็อาจทิ้งรอย
แผลเป็นเล็ก ๆ

อาการแทรกซ้อน
มักไม่มีภาวะแทรกซ้อนร้ายแรง บางคนอาจมีการอักเสบรุนแรง และกลายเป็นแผลเป็น หรือแผล
คีลอยด์ หรือ ผิวหน้าขุรขระ อาจทำให้ขาดความเชื่อมั่น และเสียบุคลิกภาพ

การรักษา
1. แนะนำข้อปฏิบัติตัวสำหรับผู้ที่เป็นสิว ดังนี้
1.1 ล้างหน้าด้วยสบู่เด็ก หรือสบู่อ่อน (ที่ใช้สารเคมีที่ผ่านการทดสอบแล้วว่า ไม่ก่อให้เกิดสิว) กับ
น้ำสะอาด (น้ำก๊อก ธรรมดา) วันละไม่เกิน 2 ครั้ง ห้ามล้างหน้านาน ๆ หรือถูแรง ๆ การใช้สบู่มาก
เกินไปอาจทำให้เกิดสิวได้
1.2 อย่าบีบ เค้น กด หรือแกะสิวเอง อาจทำให้ติดเชื้อลุกลามได้
1.3 หลีกเลี่ยงการใช้เครื่องสำอางที่มีผลต่อผิวหนัง และต่อมไขมัน เช่น ครีมบำรุงผม ครีมนวดหน้า ครีมแก้รอยเหี่ยวย่นที่มีสเตอรอยด์ผสม ถ้าจำเป็นต้องใช้ ควรเลือกครีมที่มีความชุ่มชื้น ซึ่งมีสารเคมี
ที่ไม่ก่อให้เกิดสิว (โดยทั่วไป ชุดแต่งหน้า เช่น ลิปสติก แป้ง ชุดรองพื้น บรัชออน มาสคารา อายแชโดว์ จะไม่ก่อให้เกิดสิว)
1.4 หลีกเลี่ยงจากอารมณ์เครียด และความวิตกกังวลต่าง ๆ เพราะอาจทำให้สิวเห่อได้
1.5 ออกกำลังกายเป็นประจำ

2. ถ้าเป็นเพียงสิวเสี้ยน (สิวหัวดำ หรือหัวขาว) ยังไม่มีการอักเสบเป็นตุ่มแดง หรือตุ่มหนอง ควรให้
การรักษาดังนี้
2.1 ใช้ยาทารักษาสิว ชนิดใดชนิดหนึ่ง ดังต่อไปนี้
- เทรติโนอิน (Tretinoin) ชนิดเจลหรือครีม ขนาด 0.025%, 0.05% และ 0.1% มีชื่อทางการค้า
เช่น แอรอล (Airol), ยูไดนา (Eudyna), เรติน-เอ (Retin-A) ยานี้อยู่ในกลุ่มกรดเรติโนอิก
(Retinoic acid) มีฤทธิ์ละลายขุย ทำให้หัวสิวหลุดลอก และป้องกันมิให้เกิดสิวใหม่ ใช้ทาทั่ว
ใบหน้า ยกเว้นรอบตา และซอกจมูก วันละ 1 ครั้ง ก่อนนอน (ถ้าใช้ขนาดเข้มข้นสูง หรือใช้ร่วม
กับยารักษาสิวตัวอื่น ควรใช้ทาวันเว้นวัน) จะเริ่มเห็นผลเมื่อใช้นาน 3-4 เดือน ยานี้อาจทำให้
เกิดการระคายเคือง หน้าแดง แสบ แห้ง ลอก และเกิดการแพ้แดดได้ ในบางคนอาจทำให้เป็น
สิวมากขึ้นในช่วง 3-4 สัปดาห์แรกของการใช้ยา
- ไอโซเทรติโนอิน (Isotretinoin) ชนิดเจล ขนาด 0.05% ยานี้อยู่ในกลุ่มกรดเรติโนอิกเช่นกัน มีฤทธิ์ทำให้การสร้างเคอราตินกลับสู่สภาพปกติ และลดการอักเสบ ใช้ทาวันละ 1 ครั้ง ก่อนนอน
มีผลข้างเคียงน้อยกว่าเทรติโนอิน
- เบนโซอิลเพอร์ออกไซด์ (Benzoyl peroxide/BP) ชนิดเจลหรือครีม ขนาด 2.5%, 5% และ 10%
มีชื่อทางการค้า เช่น แอกเนโรซิด (Akneroxid), เบนแซก (Benzac), พาโนซิล (Panoxyl) ยานี้
ออกฤทธิ์ฆ่าเชื้อพีแอกเนส์ ลดการอักเสบ และลดปริมาณไขมันที่ผิวหนัง แต่อาจทำให้หน้าแดง
แสบ แห้งเป็นขุย เริ่มต้นควรใช้ขนาดความเข้มข้นต่ำก่อน ทาทิ้งไว้ 5-10 นาที แล้วล้างออกด้วย
น้ำสะอาด วันละ 2 ครั้ง ตอนเช้าและก่อนนอน เมื่อเริ่มคุ้นกับยา จึงเพิ่มเวลาให้นานขึ้น และเพิ่ม
ขนาดของยาได้ ทุก ๆ 1-2 เดือน
ถ้าใช้ชนิดใดชนิดหนึ่งเพียงอย่างเดียวไม่ได้ผล ก็อาจให้ 2 ชนิดร่วมกัน โดยใช้ เบนโซอิลเพอร์ออกไซด์
ทาตอนเช้า และใช้กรดเรติโนอิกชนิดใดชนิดหนึ่งข้างต้น ทาตอนก่อนนอน เริ่มต้นควรให้สลับวันก่อน เมื่อเริ่มคุ้นกับยา จึงปรับมาใช้ในวันเดียวกันต่อไป
2.2 ทำการกดสิว โดยใช้เครื่องมือกดสิว ในรายที่รูเปิดเล็กมาก อาจจำเป็นต้องใช้เข็มเบอร์ 25 หรือ
26 ขยายรูเปิด ช่วยให้การกดสิวเป็นไปได้ง่ายขึ้น การกดสิวควรทำให้ถูกหลักวิธีและสะอาด

3. ถ้าเป็นสิวหัวแดง หรือตุ่มหนอง นอกจากใช้ยาทาดังกล่าวในข้อ 2.1 แล้ว ควรให้ยาปฏิชีวนะร่วม
ด้วย ถ้าอักเสบไม่มาก ให้ใช้ยาปฏิชีวนะชนิดทา เช่น คลินดาไมซิน (Clindamycin) ชนิดน้ำ 1%
หรืออีริโทรไมซิน ชนิดน้ำ 1% ทาวันละ 2 ครั้ง เช้าและเย็น นาน 8-12 สัปดาห์ ยานี้อาจมีผลข้าง
เคียง ทำให้เกิดการระคายเคือง ผิวหนังแดง แห้ง ลอก และคันได้ (จากตัวยาที่ใช้ผสม)
ถ้าไม่ได้ผล หรือมีการอักเสบมาก ให้กินยาปฏิชีวนะ เช่น เตตราไซคลีน หรือ อีริโทรไมซิน ครั้งละ
2 แคปซูล วันละ 2 ครั้ง นาน 1 เดือน, เดือนที่ 2 ลดเหลือครั้งละ 1 แคปซูล วันละ 3 ครั้ง, เดือนที่
3 ครั้งละ 1 แคปซูล วันละ 2 ครั้ง, เดือนที่ 4 ครั้งละ 1 แคปซูล วันละครั้ง (ห้ามใช้เตตราไซคลีน
ในหญิงตั้งครรภ์ และเด็กอายุต่ำกว่า 8 ปี) ยาปฏิชีวนะ จะช่วยฆ่าเชื้อพีแอกเนส์ และลดปริมาณ
ของกรดไขมันอิสระ ที่เป็นต้นเหตุของการอักเสบของสิว

4. การรักษาด้วยวิธีดังกล่าวไม่ได้ผล หรือมีการอักเสบรุนแรง (เช่น มีสิวหัวช้างขึ้นหลายแห่ง)
หรือมีแผลเป็น หรือแผลปูด (คีลอยด์) หรือผิวหน้าขรุขระมาก ควรปรึกษาแพทย์ทางโรคผิวหนัง ซึ่งอาจใช้วิธีปรับยารักษาใหม่ ในผู้หญิง อาจให้กินยาเม็ดคุมกำเนิดที่มีตัวยา ไซโพรเทโรน
อะเซเทต (Cyproterone acetate) เช่น ไดแอน-35 (Diane-35) นาน 6-12 เดือน (เริ่มเห็นผลหลัง
ใช้ยา 3-4 เดือน) ยานี้จะลดขนาดของต่อมไขมัน และปริมาณของไขมัน

ในรายที่เป็นรุนแรง ขึ้นเป็นถุงซิสต์ อาจรักษาโดยการฉีดสเตอรอยด์ ได้แก่ ไตรแอมซิโนโลน
อะเซโทไนด์ เข้าที่หัวสิว หรือให้กินไอโซเทรติโนอิน (กรดเรติโนอิก) ชนิดเม็ด ยากินชนิดนี้
มีฤทธิ์ในการทำให้ต่อมไขมันมีขนาดเล็กลง ลดปริมาณไขมันในต่อมไขมัน ลดจำนวนเชื้อ
แบคทีเรีย และลดการอักเสบ กินในขนาดวันละ 20-30 มก. แบ่งกินวันละ 1-2 ครั้ง นาน
16-20 สัปดาห์ จะเริ่มเห็นผลใน 3-4 สัปดาห์ (บางราย สิวอาจจะเห่อมากขึ้น ใน 2-4 สัปดาห์
แรก) ใช้ได้ผลดี โดยเฉพาะอย่างยิ่ง ผู้ที่ดื้อต่อการรักษาด้วยยาอื่น ๆ แต่ยานี้มีผลข้างเคียง
เช่น ริมฝีปากอักเสบ ตาอักเสบ ตาแห้ง สู้แสงไม่ได้ ปากแห้ง จมูกแห้ง ปวดกล้ามเนื้อ ปวด
ศีรษะ ภาวะไขมันในเลือดสูง การทดสอบการทำงานของตับผิดปกติ ไม่ควรใช้ร่วมกับ
เตตราไซคลีน อาจทำให้เกิดภาวะความดันของน้ำในสมองสูงได้ และข้อสำคัญหญิง
ตั้งครรภ์ที่กินยานี้ อาจทำให้ทารกพิการได้ (ควรระวังการใช้ในหญิงวัยเจริญพันธุ์ ก่อนใช้
ต้องตรวจสอบให้แน่ใจว่า ไม่ได้ตั้งครรภ์ และระหว่างที่ใช้ ก็ต้องหาวิธีคุมกำเนิด และควร
หยุดกินยา ก่อนตั้งครรภ์อย่างน้อย 2 เดือน) ดังนั้น ยาชนิดนี้จึงควรสั่งใช้โดยแพทย์ผู้เชี่ยว
ชาญเท่านั้นในรายที่เป็นถุงซิสต์ อาจใช้ไนโตรเจนเหลว (liquid nitrogen) แตะที่สิวที่เป็น
ถุงซิสต์ เพื่อช่วยลดการอักเสบ และใช้ความเย็นจากสารชนิดนี้ ทำลายผนังของถุงซิสต์
ในรายที่เป็นแผลเป็น ผิวหน้าขรุขระมาก อาจต้องแก้ไขด้วยการใช้เครื่องมือขัดผิวหน้า
(dermabrasion) หรือใช้สารเคมีกัดส่วนที่เป็นริ้วรอยแผลเป็นออกไป (chemosurgery) ซึ่งต้องทำโดยแพทย์ผู้เชี่ยวชาญเท่านั้น

ข้อแนะนำ
1. สิวเป็นสิ่งที่เกิดขึ้นเป็นธรรมชาติในคนที่ย่างเข้าสู่วัยรุ่นแทบทุกคน เนื่องจากการเปลี่ยน
แปลงของฮอร์โมนเพศในวัยนี้ แต่อาจมีความรุนแรงแตกต่างกันไป ขึ้นกับปัจจัยทาง
กรรมพันธุ์และอื่น ๆ
2. ยาและเครื่องสำอาง อาจเป็นสาเหตุของการเกิดสิว ควรซักถามประวัติทางด้านนี้ ถ้า
พบว่าเกิดจากยาหรือเครื่องสำอาง ควรงดการใช้ยา หรือเครื่องสำอางนั้น ๆ เสียอาจช่วย
ให้อาการดีขึ้น
3. การเกิดสิวไม่ได้มีความสัมพันธ์กับความรู้สึกทางเพศ หรือกิจกรรมทางเพศ รวมทั้ง
อาหารก็ไม่มีผลต่อการเกิดสิวแต่อย่างไร จึงไม่มีข้อห้ามในเรื่องนี้ ยกเว้นสำหรับบางราย
ถ้ากินอาหารบางอย่าง (เช่น ช็อกโกแลต, นม, อาหารทะเล)แล้วสิวเห่อ ก็ควรจะงดอาหาร
นั้น ๆ เสีย
4. การรักษาสิว จะเริ่มเห็นผล ต้องใช้เวลา 3-6 สัปดาห์ และกว่าจะได้ผลจริงจัง ก็อาจเป็น
เวลาหลายเดือน และมักเป็น ๆ หาย ๆ เรื้อรัง ผู้ป่วยจึงควรติดตามรักษากับแพทย์อย่าง
ต่อเนื่อง และรู้จักดูแลตนเองอย่างจริงจัง
5. ในรายที่จำเป็นต้องกินยาปฏิชีวนะเป็น เวลานาน ๆ อาจทำให้มีอาการตกขาวจากเชื้อรา
ได้ ถ้าพบควรหยุดยาแล้วกลับไปปรึกษาแพทย์ที่รักษาอยู่เดิม

ลักษณะทั่วไป
หูด เป็นเนื้องอกชนิดธรรมดาของผิวหนัง เป็นโรคที่พบได้บ่อยมากในเด็กวัยเรียน ในผู้ใหญ่ก็เป็นได้ แต่จะพบได้น้อยในคนอายุมากกว่า 45 ปีขึ้นไป
หูดมีหลายชนิด อาจมีขนาดแตกต่างกันไป ขึ้นกับตำแหน่งที่เป็น อาจขึ้นเดี่ยว ๆ หรือหลายอันก็ได้
มักขึ้นที่มือ เท้า ข้อศอก ข้อเข่า ใบหน้า ฝ่ามือฝ่าเท้า อาจขึ้นตามผิวหนังส่วนอื่น ๆ รวมทั้งที่อวัยวะ
เพศ   หูดเป็นโรคที่ไม่มีอันตรายแต่อย่างไร นอกจากทำให้แลดูน่าเกลียดน่ารำคาญ หรืออาจมีอาการ
ปวดได้เป็นบางครั้ง ส่วนมากจะยุบหายได้เองตามธรรมชาติ (แม้จะไม่ได้รับการรักษา) ภายหลังที่เป็น
อยู่หลายเดือน บางคนอาจเป็นอยู่เป็นปี ๆ กว่าจะยุบหาย เมื่อหายแล้วอาจกลับเป็นใหม่ได้อีก

สาเหตุ
เกิดจากการติดเชื้อไวรัสที่มีชื่อว่า เอชพีวี (HPV/Human papilloma virus) ซึ่งมีประมาณ 70 ชนิด เมื่อเชื้อไวรัสแทรกซึมเข้าไปในเซลล์ผิวหนัง ก็จะเกิดการแบ่งตัวอย่างรวดเร็ว    จนกลายเป็นหูด
งอกออกจากผิวหนังส่วนที่ปกติ
หูดสามารถติดต่อโดยการสัมผัสถูกคนที่เป็นหูดโดยตรง ระยะฟักตัว 2-18 เดือน

อาการ
หูดชนิดพบเห็นทั่วไป เรียกว่า common warts จะมีลักษณะเป็นตุ่มกลมแข็ง ผิวหยาบ ออกเป็นสีเทา ๆ
เหลือง ๆ หรือน้ำตาล ขนาดเส้นผ่าศูนย์กลาง 2-10 มิลลิเมตร มักจะขึ้นตรงบริเวณที่ถูกเสียดสีง่าย (เช่น
นิ้วมือ นิ้วเท้า ข้อศอก ข้อเข่า ใบหน้า หนังศีรษะ เป็นต้น) และอาจแพร่กระจายไปยังส่วนอื่น ๆ ของ
ร่างกาย หูดที่เป็นที่ฝ่ามือฝ่าเท้า จะมีลักษณะเป็นไตแข็ง ๆ หยาบ ๆ แต่จะแบนราบเท่าระดับผิวหนังที่
ปกติ เพราะมีแรงกดขณะเดินใช้งาน ลักษณะคล้าย ๆ ตาปลา   แต่จะแยกกันได้ตรงที่หูดถ้าใช้มีดฝาน
อาจมีเลือดไหลซิบ ๆ และอาจมีอาการเจ็บปวดได้
หูดที่เป็นติ่ง (Filiform warts) จะมีลักษณะเป็นติ่งเนื้อเล็ก ๆ ขึ้นที่หนังตา ใบหน้า ลำคอ หรือริมฝีปาก

การรักษา
1. หูดที่ฝ่าเท้า ใช้พลาสเตอร์ที่มีกรดซาลิไซลิกขนาด 40% ปิดโดยฝานหูดจนมีเลือดซิบ แล้วใช้
พลาสเตอร์ดังกล่าวปิด พอครบ 1 สัปดาห์ ก็ทำการฝานหูดซ้ำอีกครั้ง แล้วปิดพลาสเตอร์ต่อไป ทำเช่นนี้ทุกสัปดาห์จนกว่าจะหาย
2. หูดที่เป็นติ่ง ให้พ่นด้วยยาชา แล้วใช้กรรไกรตัด
3. หูดที่เป็นตุ่มหรือไตขนาดใหญ่ ควรแนะนำไปรักษาที่โรงพยาบาล อาจต้องฉีดยาชาเฉพาะที่ แล้วทำการผ่าตัดและขูดออก (อาจใช้ไฟฟ้าจี้ร่วมด้วยหรือไม่ก็ได้) ซึ่งอาจให้เวลา 4 สัปดาห์กว่า
แผลจะหายดี หรือไม่ก็อาจรักษาโดยใช้ กรดซาลิไซลิก ขนาด 10% และ กรดแล็กติกชนิด 10%
ใน คอลลอยเดียนเบสทา หรือทาด้วยกรดไตรคลอร์อะซิติก (Trichloracetic acid) ขนาด 30-50%
ในโรงพยาบาลบางแห่งอาจใช้ไนโตรเจนเหลว (liquid nitrogen) หรือ คาร์บอนไดออกไซด์แข็ง
(solid CO2) ในการรักษาหูดโดยจี้ทุก ๆ 2 สัปดาห์ เป็นเวลา 3 เดือน หรือใช้แสงเลเซอร์ในการ
รักษา

ข้อแนะนำ
หูด
1. ควรหาทางป้องกัน โดยหลีกเลี่ยงการสัมผัสใกล้ชิดกับคนที่เป็นหูด
2. เมื่อเป็นหูดพยายามอย่าเกาบริเวณที่เป็น อาจลุกลามหรือแพร่กระจายไปตามส่วนอื่น ๆ
ของร่างกายได้

รายละเอียด
หูดและหงอนไก่สามารถติดต่อได้ โดยการสัมผัส

ลักษณะทั่วไป
ตาปลา หมายถึง ผิวหนังที่ด้านหนาขึ้นเนื่องจากแรงกด หรือแรงเสียดสีนาน ๆ มักเกิดตรงบริเวณ
ที่มีปมกระดูกนูน ตำแหน่งที่พบได้บ่อย ได้แก่ บริเวณ ฝ่าเท้า และใต้นิ้วเท้า
ตาปลาเป็นภาวะที่พบได้บ่อยในคนทั่วไป และเป็นโรคที่ไม่มีภาวะแทรกซ้อนแต่อย่างไร ยกเว้นใน
ผู้ป่วยเบาหวาน ถ้าเป็นตาปลาแล้วไม่ได้รับการรักษา อาจมีการอักเสบรุนแรงได้

สาเหตุ
สาเหตุที่พบได้บ่อย คือ การใส่รองเท้าคับแน่น ไม่เหมาะกับเท้า หรือการเดินลงน้ำหนักที่ไม่
เหมาะสม ทำให้มีแรงกดตรงใต้ฝ่าเท้า หรือนิ้วเท้านาน ๆ จึงเกิดการสร้างเนื้อเยื่อพังผืดแข็ง ๆ ขึ้นมารองรับจุดนั้นแทนเนื้อธรรมดา ตาปลาอาจมีลักษณะคล้ายหูดที่ฝ่าเท้า ต่างกันตรงที่ถ้าใช้
มีดฝาน หูดจะมีเลือดไหลซิบ ๆ แต่ตาปลาไม่มี

อาการ
ผิวหนัง ส่วนที่เป็นตาปลามีลักษณะด้านหนา หรือเป็นไตแข็ง แต่ถ้าตาปลามีขนาดโตอาจทำให้มี
อาการปวดเจ็บได้ โดยเฉพาะอย่างยิ่งในเวลาใส่รองเท้า

การรักษา
1. ควรเปลี่ยนไปใช้รองเท้าที่มีขนาดพอดีไม่คับ หรือบีบแน่นเกินไป และใช้ฟองน้ำรองส่วนที่เป็นตาปลา
ไว้ เวลาใส่รองเท้าเพื่อลดแรงเสียดสี ตาปลาที่เป็นไม่มากมักจะค่อย ๆ หายไปได้เองในเวลาหลายสัปดาห์
2. ใช้พลาสเตอร์ที่มีกรดซาลิไซลิกขนาด 40% ปิดส่วนที่เป็นตาปลา ซึ่งจะค่อย ๆ ลอกตาปลาออกไป
หรือใช้ยากัดตาปลา หรือหูด ซึ่งมีกรดซาลิไซลิกผสม มีชื่อทางการค้า เช่น คอลโลแมก (Collomack),
ดูโอฟิล์ม (Duofilm), ฟรีโซน (Free zone) ก่อนทายา ให้แช่ตาปลาด้วยน้ำอุ่นในอ่าง หรือโดยใช้ขวด
ยาน้ำของเด็กใส่น้ำอุ่น แล้วคว่ำลงไปที่ตาปลา นาน 20 นาที แล้วใช้ตะไบเล็บ หรือผ้าขนหนูขัดบริเวณ
ตาปลา จะช่วยให้ผิวหนังที่เป็นขุย ๆ หลุดออกไป แล้วจึงทายา ทำวันละ 1-2 ครั้งเวลาทายา ระวังอย่า
ให้น้ำยาถูกผิวหนังปกติ

ข้อแนะนำ
1. ควรแก้ไขที่สาเหตุ คือ ลดแรงเสียดสี โดยเลือกใส่รองเท้าที่พอดีกับเท้า
2. ถ้าไม่จำเป็น ควรหลีกเลี่ยงการผ่าตัด หรือจี้ด้วยไฟฟ้า จะทำให้เป็นแผลเป็น และเจ็บทุกครั้ง
ที่ลงน้ำหนัก โดยเฉพาะอย่างยิ่ง ถ้าเป็นที่บริเวณส้นเท้า
3. ห้ามใช้มีด หรือของมีคมเฉือน อาจทำให้แผลอักเสบและบวม โดยเฉพาะอย่างยิ่ง ผู้ที่เป็น
เบาหวาน

รายละเอียด
ป้องกัมมิให้เป็นตาปลา โดยหลีกเลี่ยงการใส่รองเท้าที่คับแน่นเกินไป

ลักษณะทั่วไป
เริม เป็นโรคผิวหนังชนิดหนึ่งที่เกิดจากการติดเชื้อไวรัสเริม พุขึ้นเป็นตุ่มใสเล็ก ๆ พบได้ในคนทุกวัย
และมักเป็น ๆ หาย ๆ เรื้อรัง

สาเหตุ
เกิดจากเชื้อเริม หรือเฮอร์ปีส์ ซิมเพลกซ์ (Herpes simplex virus/HSV) ซึ่งมีอยู่ 2 ชนิด ได้แก่ HSV-1
(ก่อให้เกิดเริมตามผิวหนังทั่วไป และในช่องปากเป็นส่วนใหญ่) กับ HSV-2 (ก่อให้เกิดเริมที่อวัยวะเพศ
เป็นส่วนใหญ่) ติดต่อโดยการสัมผัสโดยตรง ระยะฟักตัวประมาณ 1-2 สัปดาห์ สำหรับโรคเริมที่อวัยวะ
เพศ ถือเป็นโรคติดต่อทางเพศสัมพันธ์ชนิดหนึ่ง

อาการ
มักจะมีอาการแสบ ๆ คัน ๆ นำมาก่อนเล็กน้อย แล้วมีตุ่มน้ำใสขนาด 2-3 มิลลิเมตรขึ้นอยู่กันเป็นกลุ่ม
โดยรอบจะเป็นผื่นแดง ต่อมาตุ่มน้ำใสนี้จะกลายเป็นสีเหลืองขุ่น แล้วแตกกลายเป็นสะเก็ด หายไปได้
เองภายใน 1-2 สัปดาห์ (เร็วสุด 3 วัน)
ลักษณะของตุ่มใสที่อยู่กันเป็นกลุ่มแบบนี้ ชาวบ้านบางแห่ง จึงเรียกโรคนี้ว่า "ขยุ้มตีนหมา"
ตำแหน่งที่พบบ่อย ได้แก่ ริมฝีปาก แก้ม จมูก หู ตา ก้น อวัยวะสืบพันธุ์
นอกจากนี้ ต่อมน้ำเหลืองในบริเวณใกล้เคียงมักจะโต และเจ็บด้วย เมื่อหายแล้ว เชื้อจะหลบไปที่ปม
ประสาท แล้วอาจโผล่ขึ้นมาใหม่ ทำให้โรคกำเริบได้บ่อย ๆ ประมาณปีละ 1-4 ครั้ง มักเกิดหลังมีไข้
ถูกแดดจัด อาหารไม่ย่อย ร่างกายอิดโรย อารมณ์เครียด ระหว่างมีประจำเดือน หรือตั้งครรภ์

เริมที่อวัยวะเพศ (Herpes genitalis) ติดต่อโดยการร่วมเพศกับกันคนที่เป็นโรคนี้อยู่ก่อน หลังจาก
นั้น 4-7 วัน จะมีอาการแสบ ๆ คัน ๆ ต่อมาจะขึ้นเป็นตุ่มใส ๆ เล็ก ๆ หลายตุ่มที่อวัยวะเพศ ในผู้ชาย
อาจขึ้นที่หนังหุ้มปลายองคชาต ที่ตัวหรือที่หัวองคชาต ส่วนผู้หญิง อาจขึ้นที่ปากช่องคลอด ในช่อง
คลอด หรือที่ปากมดลูก ต่อมาตุ่มใสเหล่านี้จะแตกกลายเป็นแผลเล็ก ๆ หลายแผลคล้าย ๆ แผลถลอกและมีอาการเจ็บ แล้วแผลจะค่อย ๆ หายไปเองภายใน 1-2 สัปดาห์ โดยไม่มีแผลเป็น
ต่อมน้ำเหลืองที่ขาหนีบ (ไข่ดัน) จะโตและเจ็บด้วย
เมื่อเคยเป็นครั้งหนึ่งแล้ว เชื้อจะหลบไปที่ปมประสาท เมื่อร่างกายทรุดโทรม หรือมีการเสียดสี
(การร่วมเพศ) เชื้อก็จะโผล่ขึ้นมาทำให้เกิดโรคได้อีกโดยไม่ได้ติดเชื้อจากการร่วมเพศมาใหม่ ดังนั้นคนที่เคยเป็นโรคนี้ ก็อาจจะมีอาการกำเริบซ้ำ ๆ ซาก ๆ (ประมาณปีละ 3-4 ครั้ง) เมื่อ
ร่างกายมีภูมิต้านทานโรคนี้ก็อาจจะหายขาดไปได้เอง ถือเป็นสาเหตุที่พบได้บ่อยที่สุดของ
อาการเป็นแผลที่อวัยวะเพศ

เริมที่ริมฝีปาก (Herpes labialis หรือ Fever blister) มักขึ้นที่บริเวณผิวหนังใกล้ ๆ ริมฝีปาก
อาจพบร่วมกับไข้หวัด ปอดบวม มาลาเรีย การติดเชื้อสเตรปโตค็อกคัส (เช่น ทอนซิลอักเสบ)
เชื้อเมนิงโกค็อกคัส (โรคเยื่อหุ้มสมองอักเสบ ) และเชื้อริกเกตเซีย (เช่น ไข้ไทฟัส )   เริมใน
ช่องปาก มักพบในเด็ก 1-5 ปี เริ่มพุเป็นตุ่มน้ำเจ็บปวด แล้วแตกเป็นแผลตื้น ๆ มีฝ้าขาว หรือ
เลือดแห้งกรัง บริเวณกระพุ้งแก้ม เหงือก เพดานปาก ลิ้น อาจรุนแรงจนกินอาหารไม่ได้

สิ่งตรวจพบ
อาจตรวจพบตุ่มน้ำใสขนาด 2-3 มม.อยู่กันเป็นกลุ่มหรืออาจพบตุ่มตกสะเก็ด หรือแผลเล็ก ๆ
คล้ายรอยถลอก และอาจตรวจพบต่อมน้ำเหลืองในบริเวณใกล้เคียงโต

อาการแทรกซ้อน
ส่วนใหญ่มักจะหายได้เอง แล้วอาจกำเริบเป็นครั้งคราว ส่วนน้อยที่อาจมีภาวะแทรกซ้อน เช่น
ตุ่มกลายเป็นหนองพุพองจากการอักเสบซ้ำของเชื้อแบคทีเรีย
อาจทำให้เป็นสมองอักเสบ ซึ่งพบได้น้อยมาก
ถ้าเกิดที่ตา อาจทำให้กระจกตาอักเสบ (Keratitis) ถึงกับตาบอดได้
ถ้าเกิดในผู้หญิงระหว่างตั้งครรภ์ เชื้ออาจผ่านไปยังทารก ทำให้ทารกพิการตั้งแต่อยู่ในครรภ์ได้
ถ้าเกิดในช่องคลอดของหญิงครรภ์แก่ ทารกที่คลอดออกมาอาจได้รับเชื้อ กลายเป็นโรคเริมชนิด
รุนแรง อาจถึงตายได้ จึงควรแนะนำให้ผ่าตัดเอาเด็กออกทางหน้าท้อง เพื่อหลีกเลี่ยงการติดเชื้อ
ทางช่องคลอด ถ้าเกิดที่ปากมดลูก อาจเพิ่มความเสี่ยงต่อการเกิดมะเร็งปากมดลูก ได้

การรักษา
1. ให้การรักษาตามอาการ เช่น ถ้าปวดหรือมีไข้ ให้ยาแก้ปวดลดไข้ ถ้ารู้สึกแสบ ๆ คัน ๆ ให้ทาด้วย
ยาแก้ผดผื่นคัน ขณะพุเป็นตุ่มน้ำใสในระยะเริ่มแรก อาจใช้เข็มปราศจากเชื้อสะกิดให้แตก แล้วใช้
น้ำยาฆ่าเชื้อ เช่น โพวิโดนไอโอดีน (เบตาดีน) แอลกอฮอล์ หรือ ทิงเจอร์ใส่แผลสด (Merthiolate)
เช็ดแผลวันละ 2-3 ครั้ง จะช่วยให้แผลแห้งเร็วขึ้น
ถ้าพบขณะตุ่มแตกเป็นแผลแล้ว ก็ใช้น้ำยาฆ่าเชื้อเช็ดวันละ 2-3 ครั้ง
ห้ามใช้ยาทาพวกสเตอรอยด์ อาจทำให้แผลลุกลาม หายยาก หรือติดเชื้อแทรกซ้อนได้
ถ้าแผลติดเชื้อแบคทีเรียแทรกซ้อนเป็นหนองเฟะ (ซึ่งพบได้น้อยมาก) ให้ยาปฏิชีวนะ เช่น คล็อกซาซิลลิน
  หรือ อีริโทรไมซิน นาน 5-7 วัน
2. เด็กที่เป็นเริมในช่องปาก ให้ดื่มน้ำบ่อย ๆ บ้วนปากด้วยน้ำเกลือบ่อย ๆ แล้วใช้กลีเซอรีน โบแรกซ์
หรือ เจนเชียนไวโอเลต   ป้ายภายในช่องปาก วันละ 3-4 ครั้ง ถ้ามีไข้ให้พาราเซตามอล และถ้ากินไม่ได้ อาจต้องให้น้ำเกลือทางหลอดเลือดดำ
3. ถ้าเป็นรุนแรงหรือขึ้นในตาดำ ควรส่งโรงพยาบาลภายใน 24 ชั่วโมง

ในปัจจุบันมียาต้านไวรัส ได้แก่ อะไซโคลเวียร์ (Acyclovir) ซึ่งมีชื่อทางการค้า เช่น โซวิแรกซ์ (Zovirax) ยานี้จะใช้ในกรณีที่มีอาการสมองอักเสบจากเชื้อเริม ทารกแรกเกิดที่ติดเชื้อเริมระหว่างคลอด กระจกตาอักเสบจากเชื้อเริม
สำหรับกระจกตาอักเสบจากเชื้อเริม ควรปรึกษาจักษุแพทย์ อาจต้องใช้ขี้ผึ้งป้ายตา อะไซโคลเวียร์ชนิด
3 % ป้ายตาทุก 2-3 ชั่วโมงในสัปดาห์แรก และป้ายต่ออีกราว 1 สัปดาห์
สำหรับเริมที่อวัยวะเพศ ที่เพิ่งเป็นครั้งแรก และมีอาการไม่เกิน 5 วัน ให้กินยาเม็ดอะไซโคลเวิยร์ ขนาด
200 มิลลิกรัม ครั้งละ 1 เม็ด วันละ 5 ครั้ง ห่างกันทุก 4 ชั่วโมง (เว้นช่วงนอนหลับตอนกลางคืน) หรือ
ครั้งละ400 มก.ทุก 8 ชั่วโมง หรือ ครั้งละ 800 มก. ทุก 12 ชั่วโมง นาน 5-10 วัน ทั้งนี้เพื่อย่นระยะให้
หายเร็วขึ้น และลดการแพร่โรค แต่ไม่มีผลในการป้องกันการกลับเป็นซ้ำ
ส่วนการใช้ครีมอะไซโคลเวียร์ ขนาด 5% ทาแผลเริมวันละ 4 ครั้ง 5-7 วัน อาจทำให้ผื่นหายเร็วขึ้น แต่ได้ผลสู้ชนิดกินไม่ได้

ข้อแนะนำ
1. พยายามให้ความมั่นใจแก่ผู้ป่วยว่า โรคนี้ถึงแม้จะเป็น ๆ หาย ๆ เรื้อรัง แต่โดยทั่วไปก็ไม่ทำให้เกิดอันตรายร้ายแรงแต่อย่างใด ไม่ควรเปลี่ยนหมอ เปลี่ยนโรงพยาบาลบ่อย
ยกเว้นในผู้หญิง ถ้าเป็นที่ปากมดลูก ควรตรวจหาเชื้อมะเร็งปากมดลูกปีละครั้ง ถ้าเป็นระหว่างตั้งครรภ์ หรือใกล้คลอด ควรแนะนำไปพบแพทย์ อาจต้องผ่าตัดเอาเด็กออกทางหน้าท้อง

2. ถ้าเป็นเริมที่อวัยวะเพศ ควรงดร่วมเพศจนกว่าแผลเริมจะหาย หรือไม่ก็ควรป้องกันการแพร่เชื้อโดยการใช้ถุงยางอนามัย

3. ถึงแม้ยังไม่มีวิธีรักษาโรคเริมให้หายขาด ไม่ให้เป็นซ้ำ แต่คณะกรรมการอาหารและยา สหรัฐอเมริกา
ได้แนะนำว่า ในรายที่เป็นเริมที่อวัยวะเพศ กำเริบตั้งแต่ปีละ 6 ครั้งขึ้นไป ให้กินอะไซโคลเวียร์ (200 มก.)
ครั้งละ 2 เม็ด วันละ 2 ครั้ง เช้า และเย็น นาน 1 ปี จะช่วยระงับอาการกำเริบให้ห่างขึ้นได้ และมีความ
ปลอดภัยจากยาสูง

4. ผู้ที่เป็นโรคเริมกำเริบถี่มาก หรือเป็นรุนแรง ควรตรวจเลือดหาเชื้อเอชไอวี เพราะอาจพบว่าเป็น
เอดส์ได้

5. ครีมพญายอ ขององค์การเภสัชกรรม ซึ่งทำจากสมุนไพร ได้ผ่านการศึกษาวิจัยแล้วพบว่า สามารถรักษาเริมที่อวัยวะเพศที่เป็นครั้งแรก ได้ผลพอ ๆ กับครีมอะไซโคลเวียร์ (ซึ่งประสิทธิผลสู้
อะไซโคลเวียร์ ชนิดกินไม่ได้) และไม่สามารถป้องกันการกำเริบซ้ำ ส่วนเริมที่กำเริบซ้ำ จะใช้ยาทา
เหล่านี้ไม่ได้ผล

รายละเอียด
ผู้หญิงที่เป็นเริมที่ปากมดลูก ควรตรวจเชื้อมะเร็งปากมดลูกเป็นประจำ

ลักษณะทั่วไป
ผิวหนังอักเสบ เป็นการอักเสบของชั้นไขมันใต้ผิวหนัง เกิดจาก เชื้อสเตรปโตค็อกคัส หรือสแตฟฟีโลค็อกคัส
ซึ่งเข้าไปทางบาดแผล (เช่น แมลงกัด หนามตำ ผิวหนัง มีรอยขีดข่วน)

สาเหตุ
เกิดจากการติดเชื้อสเตรปโตค็อกคัส หรือสแตฟฟิโลค็อกคัส

อาการ
ผิวหนังมีลักษณะบวมแดงร้อนและปวด ขอบเขตไม่ชัดเจน มักเกิดขึ้นตามแขนขาหรือใบหน้า อาจมีไข้ 
อ่อนเพลีย เบื่ออาหาร ต่อมน้ำเหลืองอาจโต และอาจมีท่อน้ำเหลืองอักเสบเป็นรอยแดงเป็นแนวยาว

อาการแทรกซ้อน
เชื้ออาจลุกลามเข้ากระแสเลือดกลายเป็นโลหินเป็นพิษ   ได้

การรักษา
1. ควรให้ผู้ป่วยพักผ่อน พยายามอย่างเคลื่อนไหวส่วนที่อักเสบ และยกแขนหรือขาส่วนที่อักเสบให้สูง และใช้
น้ำอุ่นจัด ๆ ประคบ ผู้ป่วยสามารถกินอาหารได้ตามปกติ ไม่มีของแสลง ควรกินอาหารพวกโปรตีน (เนื้อ นม
ไข่) ให้มาก ๆ
2. ให้ยาแก้ปวดลดไข้   ถ้าปวดหรือมีไข้ และให้ยาปฏิชีวนะ เช่น เพนวี   คล็อกซาซิลลิน  หรือ อีริโทรไมซิน 
ถ้าดีขึ้นให้ยาต่อจนครบ 10 วัน แต่ถ้าไม่ดีขึ้นใน 3-5 วัน ควรส่งโรงพยาบาล อาจต้องฉีดเพนิซิลลินจีขนาด
600,000ยูนิตเข้ากล้ามวันละ 2 ครั้ง

ผิวหนังที่เป็นรอยด่างขาว อาจมีสาเหตุได้หลายอย่าง ที่พบได้บ่อย ได้แก่ เกลื้อน, โรคเรื้อน, กลากน้ำนม
และโรคด่างขาว สำหรับเกลื้อน และโรคเรื้อน ได้กล่าวไว้ในโรคที่ 191 และ 197 ตามลำดับ ในที่นี้จะขอ
กล่าวถึง กลากน้ำนม และ โรคด่างขาว

กลากน้ำนม
กลากน้ำนม เป็นโรคผิวหนังอักเสบเรื้อรังที่พบได้บ่อย พบมากในเด็กช่วงอายุ 3-16 ปี และพบได้ทั้งผู้หญิง
และผู้ชาย เด็กที่มีอายุน้อยกว่านี้และผู้ใหญ่ก็อาจเป็นโรคนี้ได้มักพบบ่อยในคนที่เป็นผื่นแพ้จากกรรมพันธุ์
อาการมักจะเป็นมากในหน้าร้อน หรือหลังตากแดด ตากลม

โรคด่างขาว
เป็นภาวะที่ผิวหนังบางส่วนกลายเป็นรอยด่างขาว เนื่องจากผิวหนังในบริเวณนั้นไม่มีเซลล์สร้างเม็ดสี 
(melanocyte)จึงไม่สามารถสร้างเม็ดสี (pigment) ได้เป็นปกติเช่นเดียวกับผิวหนังส่วนที่อยู่โดยรอบ 
พบได้ประมาณ 1% ของคนทั่วไป พบได้ในคนทุกวัย พบมากในช่วงอายุ 10-30 ปี บางครั้งอาจเกิดร่วม
กับโรคคอพอกเป็นพิษ , ต่อมไทรอยด์ทำงานน้อย , เบาหวาน , โรคแอดดิสัน , ผมร่วงเป็นหย่อมไม่ทราบ
สาเหตุ , มะเร็งกระเพาะอาหาร เป็นต้น ประมาณ 30% ของผู้ป่วย อาจพบว่ามีคนในครอบครัวเป็นด้วย

สาเหตุ
กลากน้ำนม
เกิดจากเซลล์สร้างเม็ดสี (melanocyte) ที่ชั้นหนังกำพร้าไม่สามารถสร้างเม็ดสี (pigment ) ได้ตามปกติ
ทำให้ผิวหนังในส่วนนั้นกลายเป็นรอยด่างขาว แต่ สาเหตุที่ทำให้เซลล์สร้างเม็ดสีเกิดความผิดปกติ ยังไม่ทราบแน่ชัดเชื่อว่า อาจเกิดจากการติดเชื้อแบคทีเรีย การขาดอาหาร หรือแพ้ลม แพ้แดด

โรคด่างขาว
ยังไม่ทราบสาเหตุแน่ชัด บางคนเชื้อว่าอาจเกี่ยวกับออโตอิมมูน (Autoimmune) กล่าวคือ มีการสร้างแอนติบอดี
ต่อแอนติเจนที่เกี่ยวข้องกับกระบวนการสร้างเม็ดสี หรืออาจมีการกระตุ้นปลายประสาท ทำให้มีการหลั่งสารที่
ทำลายเซลล์สร้างเม็ดสี หรือในกระบวนการสร้างเม็ดสี อาจมีการสะสมของเมตาบอไลต์บางอย่าง ที่มีฤทธิ์
ทำลายเซลล์สร้างเม็ดสี

อาการ
กลากน้ำนม
เริ่มแรกจะเกิดเป็นจุดแดงเล็ก ๆ ก่อน แล้วแผ่ขยายเป็นวงแดงจาง ๆ ขนาด 0.5 - 3 ซม. มีขุยบางๆ ต่อมาสีจะ
จางลงเป็นวงสีขาว ๆ ลักษณะเป็นวงกลม หรือวงรี ขอบเขตไม่ชัดเจน และมีขุยบาง ๆ โดยมากจะไม่มีอาการคัน
ตำแหน่งที่พบได้บ่อย ได้แก่ บริเวณหน้า (รอบปาก แก้ม หรือหน้าผาก) บางคนอาจพบที่คอ ไหล่ และแขน
วงด่างขาวนี้มักเป็นอยู่นานเป็นแรมเดือน แรมปี หรือเป็น ๆ หาย ๆ จนกระทั่งโตเป็นผู้ใหญ่ก็จะหายไปได้เอง

โรคด่างขาว
เป็นผื่นราบสีขาว ขอบเขตชัดเจน มีรูปร่างไม่แน่นอนและมีขนาดต่าง ๆ กันไปตั้งแต่ 1 ซม. ถึง 10 ซม. ซึ่งอาจ
เกิดที่ส่วนใดส่วนหนึ่งของผิวกายก็ได้ แต่มักจะเกิดตรงบริเวณหน้า ริมฝีปาก คอ หลังมือ และหลังเท้า โดยมาก
จะมีลักษณะการกระจายตัวเหมือน ๆ กันทั้ง 2 ข้างของร่างกาย (เช่น ขึ้นที่หลังมือ พร้อมกันทั้งซ้ายและขวา) 
ขอบของวงด่างขาว จะมีลักษณะโค้งหรือนูนออก จึงทำให้ผิวหนังส่วนที่ปกติที่อยู่โดยรอบมีลักษณะตรงกันข้าม
คือเว้าเข้า ขนหรือผมที่ขึ้นอยู่ในรอยด่างขาวจะกลายเป็นสีขาวเช่นกัน
รอยด่างขาว เมื่อถูกแดด มักจะมีอาการแพ้แดดได้ง่าย ทำให้ออกแดงและแสบร้อนได้แต่โดยปกติ จะไม่มี
อาการคัน หรือปวดแสบปวดร้อนแต่อย่างไร และยังมีการรับรู้ความรู้สึกได้เป็นปกติ (รู้สึกเจ็บ เมื่อถูกเข็มแทง)
รอยด่างขาวมักจะลามออกไปอย่างช้า ๆ บางคนจะเป็นเฉพาะที่ แต่บางคนอาจมีรอยด่างขาวกระจายไปเกือบ
ทั่วตัว แต่อาจมีบางคนที่พบว่า รอยด่างขาวสามารถหายได้เอง หลังจากเป็นอยู่เป็นแรมเดือนแรมปี ซึ่งก็พบ
ได้เป็นส่วนน้อย 

การรักษา
กลากน้ำนม
ทาด้วยครีมสเตรอรอยด์  เช่น ครีมเพร็ดนิโซโลน หรือครีมบีตาเมทาโซน บางคนอาจได้ผล แต่บางคนอาจ
ไม่ได้ผลควรใช้สูบ่อ่อน (เช่น สบู่น้ำ หรือสบู่เด็ก) ในการล้างทำความสะอาดบริเวณที่เป็น

โรคด่างขาว
ถ้าเป็นไม่มาก ไม่ต้องทำอะไร เพราะไม่มีอันตรายแต่อย่างไร แต่ถ้าเป็นมาก หรือลุกลามจนน่าเกลียด
ควรปรึกษาแพทย์ทางโรคผิวหนัง ซึ่งอาจให้ยารักษา ได้แก่ ซอลาเรน (Psolaren) มีชื่อทางการค้า เช่น
เมลาดินีน (Meladinine) ซึ่งมีทั้งชนิดกินและทาสำหรับชนิดกินผู้ใหญ่ ให้กินครั้งละ 3 เม็ด ในตอนเช้าก่อน
จะอาบแดด 2 ชั่วโมง แล้วจึงให้ผิวหนังส่วนที่เป็นด่างขาวอาบแดด (ควรจะเป็นช่วง 9.00 น.) ในวันแรกควร
อาบนาน 5 นาทีก่อนแล้วครั้งต่อไป ค่อย ๆ เพื่อขึ้นอีกวันละ 5 นาที จนกระทั่งนานเป็น 15 ถึง 30 นาที ควรทำสัปดาห์ละ 3 วัน
สำหรับชนิดทา มีชนิด 1% ซึ่งแรงไป ควรใช้น้ำผสมเจือจางเป็น 0.1% (ใช้ยา 1 ส่วนผสมน้ำ 9 ส่วน) แล้วใช้พู่กัน
เล็ก ๆ ทาเฉพาะบริเวณที่เป็น ทิ้งไว้สัก 1/2 - 1 ชั่วโมง แล้วจึงอาบแดดตามวิธีดังกล่าว
ควรระวังอย่าอาบแดดนานเกินไป อาจทำให้ผิวหนังพองเป็นตุ่มน้ำได้ อาจต้องใช้ครีมสเตอรอด์ ทาหลังอาบแดด
เพื่อป้องกันมิให้ผิวหนังพองถ้ามีตุ่มพอง ควรหยุดใช้ซอลาเรน แล้วทาด้วยครีมสเตอรอยด์จนกว่าจะหาย แล้วจึงเริ่มใช้ซอลาเรนใหม่ แต่ควรลดเวลาอาบแดดลง ถ้าได้ผล ผิวหนังส่วนนั้นจะเริ่มแดงก่อน ต่อมาจะมี
สีคล้ำ โดยเริ่มจากบริเวณรอบ ๆ ขนก่อน แล้วจะค่อย ๆ ขยายกว้างออกไประยะเวลาของการรักษา อาจนาน
ถึง 2-3 ปี บางคนหลังหยุดยา ผิวสีอาจกลับขาวได้อีก บางคน หากใช้วิธีดังล่าวไม่ได้ผล อาจต้องเปลี่ยนไปใช้
วิธีอื่นแทนในปัจจุบันยังไม่มีวิธีการรักษาที่ได้ผลถาวรและน่าพอใจ

ข้อแนะนำ
กลากน้ำนม
1. โรคนี้อาจเป็นเรื้อรัง หรือเป็น ๆ หาย ๆ นาน 1-2 ปี แต่ก็ไม่มีอันตรายแต่อย่างใด และไม่ติดต่อให้ผู้อื่น เมื่อโต
เป็นผู้ใหญ่จะหายได้เอง
2. โรคนี้ต่างจากเกลื้อน ตรงที่เกลื้อนจะเกิดขึ้นที่หลัง คอ และหน้าอก และพบมากในคนหนุ่นสาวที่มีเหงื่ออกมาก
แต่กลากน้ำนมจะเกิดมากที่ใบหน้าและไหล่ และพบมากในเด็กจนถึงวัยหนุ่มสาวถ้าหากแยกกันไม่ออกให้ลอง
รักษาแบบเกลื้อน  ดูก่อน หรือถ้าใช้สเตอรอยด์ทาแล้ว กลับลุกลามมากขึ้น ก็อาจเป็นเกลื้อน ควรหยุดยา แล้ว
ให้ยารักษาเกลื้อนแทน
3. โรคนี้ไม่ได้เกิดจากการกินนม แต่ที่เรียกว่ากลากน้ำนม เพราะว่ามักจะพบในระยะ ที่เด็กกินนม และลักษณะ
เหมือนน้ำนมแห้งติดอยู่ที่แก้ม
4. ไม่ควรซื้อยาทาประเภทแสบร้อนหรือขี้ผึ้งเบอร์ต่าง ๆ มาทา อาจทำให้หน้าไหม้เกรียม หรือหนังแห้งเป็นผื่นดำ

โรคด่างขาว
1. ควรแยกโรคด่างขาวออกจากเกลื้อน โรคเรื้อน และกลากน้ำนม โดยที่โรคด่างขาวมักจะขึ้นกระจาย เหมือนกัน
ทั้งสองข้างของร่างกาย มีขอบเขตชัดเจน ไม่คัน ไม่ชา (เข็มแทงจะรู้สึกเจ็บ) และมักเป็นเรื้อรังตลอดชีวิตเกลื้อน
มักขึ้นเป็นรอยแต้มๆ มีสีต่าง ๆ มีขุยบางๆ และหลุดออกเมื่อใช้เล็บขูด เมื่อใช้ยารักษาเกลื้อน ก็มัก จะหายได้
เป็นพัก ๆ โรคเรื้อนจะเป็นวงด่างซึ่งจะไม่มีขน ไม่มีเหงื่อ และชา (หยิกไม่เจ็บ) ส่วนกลากน้ำนม มักพบในเด็กและ
วัยรุ่นวงด่าง มีขอบเขตไม่ชัดเจนและมีขุยบาง ๆ เมื่อโตขึ้นจะหายได้เอง
2. โรคด่างขาวไม่ได้เกิดจากการติดเชื้อ จึงไม่ติดต่อให้ผู้อื่น
3. โรคนี้บางครั้งอาจพบร่วมกับโรคอื่น ๆ เช่น เบาหวาน คอพอกเป็นพิษ ต่อมไทรอยด์ทำงานน้อย โรคแอดดิสัน
ผมร่วงเป็นหย่อมไม่ทราบสาเหตุ เป็นต้น ถ้าพบมีอาการผิดปกติอื่น ๆ ร่วมด้วย ควรแนะนำไปโรงพยาบาล
เพื่อตรวจหาร่องรอยของโรคอื่น ๆ

ข้อแนะนำ
กลากน้ำนม ไม่ได้เกิดจากเชื้อรา หรือน้ำนม และเมื่อโตขึ้นจะหายได้เอง

ฝี เป็นการอักเสบของต่อมไขมันและขุนขน พบได้บ่อยในคนทุกวัย คนที่เป็นเบาหวานหรือกินสเตอรอยด์  เป็นประจำอาจเป็นฝีได้บ่อยส่วนใหญ่มักขึ้นเพียงหัวเดียว บางคนอาจขึ้นหลายหัว ติด ๆ กัน เรียกว่า ฝีฝักบัว (Carbuncles)

สาเหตุ
เกิดจากเชื้อแบคทีเรียกลุ่มสแตฟฟีโลค็อกคัส อาจติดต่อโดยการสัมผัสถูกผู้ป่วยโดยตรง

อาการ
มักจะขึ้นเป็นตุ่ม หรือก้อนบวมแดง และปวด กดถูกเจ็บ มีผมหรือขนอยู่ตรงกลาง ขึ้นใหม่ ๆ จะมีลักษณะแข็ง
 ตุ่มนี้จะขยายโตขึ้นและเจ็บมาก ต่อมาค่อย ๆ นุ่มลงและกลัดหนอง บางครั้งเมื่อฝีเป่งมาก ๆ อาจแตกเองได้
 (หลังฝีขึ้นไม่กี่วันหรือ 1-2 สัปดาห์) แล้วอาการเจ็บปวดจะทุเลา  บางครั้งอาจพบต่อมน้ำเหลืองในบริเวณ
ใกล้เคียงอักเสบด้วย เช่น ถ้าเป็นฝีที่เท้า อาจมีไข่ดัน (ต่อมน้ำเหลืองที่ขาหนีบ) บวมและปวด, ถ้าเป็นที่มือ
 ก็มีการอักเสบของต่อมน้ำเหลืองที่รักแร้ เป็นต้น ในรายที่เป็นฝีฝักบัว อาจมีไข้ อ่อนเพลีย ร่วมด้วย ในรายที่
เป็นฝีหัวเดียว อาการทั่วไปมักเป็นปกติเมื่อหายแล้ว มักเป็นแผลเป็น

อาการแทรกซ้อน
อาจลุกลามเข้ากระแสเลือด ทำให้เป็นฝีที่ไต (Perinephric abscess) เยื่อกระดูกอักเสบ (osteomyelitis) โลหิตเป็นพิษ ถ้าเป็นฝีตรงบริเวณกลาง ๆ ใบหน้า (เช่น กลางสันจมูก หรือริมฝีปากบน) แล้วบีบแรง ๆ
 เชื้ออาจแพร่กระจายเข้าสมองเป็นอันตรายถึงตายได้

การรักษา
1. ใช้ผ้าชุบน้ำอุ่นจัด ๆ (ขนาดที่พอทนได้ อย่าร้อนจัด) ประคบวันละ 2-3 ครั้ง ๆ ละ 10-15 นาที
2. ให้ยาแก้ปวดลดไข้ 
3. ให้ยาปฏิชีวนะ เช่น คล็อกซาซิลลิน  หรือ อีริโทรไมซิน  นาน 5-7 วัน
4. ถ้าฝีสุก (ฝีนุ่มเต็มที่) อาจใช้เข็มเจาะดูด หรือผ่าระบายเอาหนองออก พร้อมกับใส่ผ้าเป็นหมุดระบายหนอง
 ชะล้างแผล และเปลี่ยนหมุดทุกวัน จนกระทั่งแผลตื้น

ข้อแนะนำ
1. ถ้าเป็นฝีบ่อย ๆ อาจมีภูมิต้านทานต่ำ เนื่องจากขาดอาหาร โลหิตจาง เป็นเบาหวาน  หรือกินสเตอรอยด์  
นาน ๆ ควรตรวจหาสาเหตุ และให้การดูแลรักษาโรคที่เป็นสาเหตุ เช่น ควรตรวจปัสสาวะ ถ้าพบมีน้ำตาล
 ก็อาจเป็นเบาหวาน ควรส่งผู้ป่วยไปโรงพยาบาล
2. ควรป้องกันการเกิดฝี โดยการอาบน้ำฟอกสบู่วันละ 2 ครั้ง และกินอาหารที่มีประโยชน์เป็นประจำ
3. อย่าบีบหัวฝี โดยเฉพาะอย่างยิ่งถ้าขึ้นตรงกลางใบหน้า