• ข้อมูลทั่วไป
  • ฟอสฟอรัส เป็นเกลือแร่สำคัญในกระดูก โดยมีอัตราส่วนฟอสฟอรัสต่อแคลเซียม 1:2 ประมาณ 85 % ของฟอสฟอรัสในร่างกายคนอยู่ในกระดูกและฟันในรูปของ แคลเซียมฟอสเฟต (Calcium phosphate) ซึ่งเป็นส่วนประกอบของผลึกไฮดรอกซีอะพาไทต์ ผลึกนี้จะเสริมสร้างความแข็งแรงและความแข็งแกร่งแก่กระดูกและฟัน
  • ความสมดุลของฟอสฟอรัส และแคลเซียมในร่างกายนี้ทำให้เกลือแร่ทุกอย่างปฎิบัติหน้าที่ได้ดีมีประสิทธิภาพมากที่สุด ฟอสฟอรัสจะพบในอาหารเกือบทุกชนิดอาหารที่มีโปรตีนและแคลเซียมสูงมักจะมีฟอสฟอรัสสูงด้วย การขาดเกลือแร่ชนิดนี้แทบจะไม่เป็นปัญหาเลยสำหรับคนปกติทั่ว ๆ ไป
• ประโยชน์ต่อร่างกาย
  • เป็นส่วนสำคัญในการเจริญเติบโตของกระดูกและฟันให้เป็นไปอย่างปกติและควบคุมการทำงานของไต
  • ฟอสฟอรัส ช่วยให้วิตามิน บี ต่าง ๆ ทำหน้าที่อย่างมีประสิทธิภาพ
  • ป็นปัจจัยสำคัญในการเผาผลาญ คาร์โบไฮเดรต ไขมัน และโปรตีน คือเป็นตัวประสานของเอนไซม์ และจะเกี่ยวข้องกับปฎิกิริยาทางเคมีในร่างกายเกือบทุกชนิดเพราะมันอยู่ในทุก ๆ เซลล์
  • เป็นส่วนที่จำเป็นของ นิวคลีโอโปรตีน (Nucleoprotein) ซึ่งเป็นส่วนที่รับผิดชอบในการแบ่งตัวของเซลล์และถ่ายทอดลักษณะของพ่อแม่ไปยังลูก
  • จำเป็นสำหรับการทำงานของไต และส่งแรงกระตุ้นของประสาท
  • ป็นส่วนประกอบของฟอสโฟลิปิด ซึ่งเป็นองค์ประกอบในเยื่อเซลล์และไลโปโปรตีน ซึ่งช่วยในการขนส่งไขมัน และกรดไขมัน ช่วยป้องกันการสะสมที่มากเกินไปของกรดและด่างในเลือด ช่วยในการส่งสารผ่านผนังเซลล์และส่งเสริมการขับของฮอร์โมนจากต่อมต่าง ๆ (Glandular hormones) นอกจากนี้ ฟอสโฟลิปิด ยังจำเป็นสำหรับสุขภาพของประสาทและ การทำงานของจิตใจที่มีประสิทธิภาพ
  • มีความสำคัญสำหรับการเจริญเติบโต การซ่อมแซมเนื้อเยื่อ การเก็บและการให้พลังงานออกมา คือช่วยในการสร้างพลังของเซลล์ในร่างกายทั้งหมด
  • ช่วยในการส่งสัญญาณของตัวกระตุ้นประสาท และช่วยรักษาสุขภาพระบบประสาทให้ทำหน้าที่อย่างมีประสิทธิภาพ
  • ช่วยควบคุมความสมดุลของกรด และด่างในเลือด คือมากไปทางด่าง pH. 7.39 -7.41
  • ช่วยการดูดซึมของอาหารจากลำไส้เข้าสู่ร่างกายและส่งเสริมการขับฮอร์โมนออกจากต่อม
  • กระตุ้นการคลายตัวของกล้ามเนื้อ รวมถึงกล้ามเนื้อของหัวใจด้วย
  • วิตามิน บีสอง และบีสาม จะย่อยไม่ได้ถ้าปราศจากฟอสฟอรัส
• แหล่งที่พบ
  • ฟอสฟอรัสพบในอาหารเกือบทุกชนิด เนื้อ (Meats) สัตว์ปีก (Poultry) และปลามีฟอสฟอรัสมากกว่าแคลเซียม 15-20 เท่า ส่วนไข่ เมล็ดธัญพืช นัท ถั่วเมล็ดแห้ง มีฟอสฟอรัสมากกว่าแคลเซียม 2 เท่า นมวัวมีฟอสฟอรัสและแคลเซียมมากกว่านมแม่ โดยมีอัตราส่วนของแคลเซียมต่อฟอสฟอรัสเป็น 1.3 : 1.0 และ 2.3 : 1.0 ในนมวัวและนมแม่ตามลำดับเมล็ดพืชที่นิยมบริโภคนั้น พบว่าเมล็ดฟักทองมีปริมาณฟอสฟอรัสสูงที่สุด 975 (mg/100g) เมื่อเปรียบเทียบกับเมล็ดแตงโม 483 (mg/100g) และเมล็ดทานตะวัน 632 (mg/100g)
• ปริมาณที่แนะนำ

  ทารก		240 - 360 มิลลิกรัม / วัน
  เด็ก	1 - 9 ปี	800 มิลลิกรัม / วัน
  	10 - 19 ปี	1200 มิลลิกรัม / วัน
  ผู้ใหญ่		800 มิลลิกรัม / วัน

  • หญิงมีครรภ์ และมารดาให้นมบุตรเพิ่มขึ้นอีก 400 มิลลิกรัม
• ผลของการขาด
  • เกลือแร่ชนิดนี้ส่วนใหญ่ร่างกายจะได้รับอย่างเพียงพอ เหมือนกับแคลเซียม ถ้าหากว่าเราได้อาหารอย่างถูกต้องและครบถ้วน อาหารใดมีแคลเซียมมาก มักมีฟอสฟอรัสมากด้วย อย่างไรก็ดีถ้าขาดจะทำให้มีอาการอ่อนเพลีย ไม่มีความอยากรับประทานอาหาร ปวดกระดูก เจ็บขัด ๆ ตามข้อต่าง ๆ ครั่นเนื้อครั่นตัว และประสาทส่วนกลางผิดปกติ เช่น รู้สึกหงุดหงิดกล้ามเนื้อไม่มีแรง ชา รู้สึกเหมือนเข็มแทง การพูดผิดปกติจับต้นชนปลายไม่ถูก ความคิดสับสน กล้ามเนื้อหัวใจอ่อนกำลัง บางคนชักไม่รู้สึกตัว และระบบหายใจล้มเหลวในที่สุด
  • ในกรณีที่ได้รับฟอสฟอรัส แคลเซียม หรือวิตามินไม่เพียงพอจะมีผลทำให้การเจริญเติบโตช้าลง กระดูกและฟันมีคุณภาพไม่ดี การขาดฟอสฟอรัสเพียงอย่างเดียวมักไม่พบในคนทั่วไป เพราะอาหารทุกชนิดมีฟอสฟอรัสเป็นองค์ประกอบ
  • การขาดความสมดุลระหว่างแคลเซียมและฟอสฟอรัสมีผลทำให้เป็นโรค เช่น ข้ออักเสบ (Arthritis) น้ำหนองไหล (Pyorrhea) กระดูกอ่อน (Rickets) และฟันผุ
  • ในคนที่กินยาลดกรดที่ประกอบด้วยสารอลูมินัมไฮดรอกไซค์ (Aluminum hydroxide) เป็นระยะเวลานาน จะทำให้เกิดการขาดฟอสฟอรัส จะเป็นสาเหตุทำให้ไม่มีความอยากอาหาร น้ำหนักลดหรือในทางตรงกันข้ามน้ำหนักเพิ่ม การหายใจผิดปกติ เหนื่อยล้าทั้งร่างกายและจิตใจ และจะมีความผิดปกติของประสาท
• ผลของการได้รับมากไป
  • ถ้าได้รับอะลูมิเนียมมากเกินไปจะเกิดอาการเป็นพิษ ท้องผูก ปวดท้อง เสียดในท้องแถวๆลำไส้ใหญ่ รับประทานอาหารได้น้อย คลื่นไส้ กล้ามเนื้อขากระตุก เหงื่อออกมามากเกินปกติและหมดแรง ผู้ที่มีอาการอะลูมิเนียมเป็นพิษควรเลิกใช้ภาชนะหุงต้ม หรือจานชามใส่อาหารที่มีส่วนผสมอะลูมิเนียม และไม่ควรดื่มน้ำประปา
  • ในรายที่พบว่ามีอะลูมิเนียมในเลือดจำนวนเล็กน้อย สามารถทำให้เกิดอาการค่อยเป็นค่อยไปกับศูนย์กลางสั่งการเคลื่อนไหวของร่างกายจะเริ่มมีอาการของอัมพาต และชาเป็นส่วนๆ พร้อมไปกับการเสื่อมของไตและตับเนื่องจากไขมันสะสม นอกจากรูปร่างขนาด และที่ตั้งของประสาทส่วนกลางเปลี่ยนไปด้วย รวมทั้งมีการอักเสบของกระเพาะและลำไส้ อาการเหล่านี้เนื่องจากสมรรถภาพของร่างกายในการที่จะขับสารพิษนี้ออกได้ไม่สมบูรณ์
  • การบริโภคฟอสฟอรัสในปริมาณที่มากเกินความต้องการของร่างกาย ในขณะที่ปริมาณแคลเซียมอยู่ในเกณฑ์ปรกติหรือต่ำกว่าปรกติจะทำให้ภาวะ Hyperparathyroidism ทำให้มีการสูญเสียแคลเซียมไปจากกระดูก ภาวะเช่นนี้อาจพบได้ในเด็กวัยรุ่น และหนุ่มสาวในประเทศทางตะวันตก ซึ่งขึ้นอยู่กับบริโภคนิสัย โดยเฉพาะอย่างยิ่งการบริโภคเครื่องดื่ม (Sopft drinks) ชนิดต่าง ๆ ที่มีกรดฟอสฟอริค เช่น โคคาโคล่า แทนการดื่มนม ทำให้มีระดับแคลเซียมต่ำและฟอสฟอรัสสูง แหล่งที่มาของฟอสฟอรัสในอาหารที่สำคัญอีกชนิดหนึ่งคือ มาจากสารปรุงแต่งอาหาร (Food additive) ที่ใช้ในขบวนการผลิตอาหารการบริโภคอาหารที่มีปริมาณฟอสฟอรัสสูงและแคลเซียมต่ำเป็นเวลานาน ทำให้มีการเปลี่ยนแปลงระดับฮอร์โมนที่ควบคุม ของแคลเซียม ซึ่งทำให้มีการสูญเสียแคลเซียมจากกระดูก และเป็นปัจจัยเสี่ยงในการเกิดโรคกระดูกพรุน (Osteoporosis) อัตราส่วนของแคลเซียมต่อฟอสฟอรัสในอาหารที่ไม่ทำให้เกิดการสูญเสียเกลือแร่จากกระดูก ในภาวะปรกติทั่วไป คือ 1 : 1
• ข้อมูลอื่นๆ
  • การดูดซึม
    • ฟอสฟอรัสที่ได้จากอาหารประมาณร้อยละ 70 จะถูกดูดซึมในรูปของฟอสเฟตอิสระ ซึ่งประสิทธิภาพการดูดซึมของสารนี้เป็นไปตามปริมาณฟอสฟอรัสในอาหารและแหล่งอาหาร ตำแหน่งที่ฟอสฟอรัสถูกดูดซึมคือ ลำไส้เล็กตอนกลางและตอนปลาย ร้อยละ 88 ของฟอสฟอรัสที่ถูกดูดซึมจะเก็บไว้ในกระดูกและฟันรวมกับแคลเซียม ส่วนไตเป็นอวัยวะที่ควบคุมระดับฟอสฟอรัสในเลือด ดังนั้นถ้าได้รับมากไปก็จะขับออกไปทางปัสสาวะ ฟอสฟอรัสปริมาณ 1/3 ของที่บริโภคถูกขับออกทางอุจจาระ
    • สิ่งที่ช่วยในการดูดซึม
      • วิตามิน ดี แคลเซียม และพาราธัยรอยด์ฮอร์โมน
    • สิ่งที่ขัดขวางการดูดซึม
      • เหล็ก อลูมินัมและแมกนีเซียมในปริมาณมากเพราะแร่ธาตุเหล่านี้จะพยายามรวมกับฟอสฟอรัส ทำให้เกิดฟอสเฟตที่ไม่ละลาย
      • น้ำตาลทรายขาวจะไปรบกวนความสมดุลของแคลเซียมและฟอสฟอรัส
      • การบริโภคอาหารที่มีไขมันสูงหรือสภาพของการย่อยที่ป้องกันการดูดซึมไขมันจะไปเพิ่มการดูดซึมของฟอสฟอรัสในลำไส้ แต่สภาพเช่นนี้เป็นสภาพที่ไม่ดี เพราะจะไปลดปริมาณของแคลเซียมที่ถูกดูดซึมและทำให้ความสมดุลของแคลเซียมและฟอสฟอรัสผิดไป
  • สารหรืออาหารเสริมฤทธิ์
    • วิตามิน เอ
    • วิตามิน ดี
    • วิตามิน เอฟ (Unsaturated fatty acids)
    • แคลเซียม
    • เหล็ก
    • แมงกานีส
    • โปรตีน
  • อาหารหรือสารต้านฤทธิ์
    • สุรา
    • ยาแก้สภาพกรดในกระเพาะ (Antacids)
    • ยาแอสไพริน ยาลดไข้ แก้ปวด
    • ยาคอร์ติโคสเตอรอยด์ เช่น คอร์ติโซน เพร็ดนิโซโลน เพร็ดนิโซน
    • ยาขับปัสสาวะ
    • ยาพวกไทรอยด์
  • การประเมิน
    • เนื่องจากปริมาณฟอสฟอรัสที่มีอยู่ใน Extracellular fluid มีน้อยมากประมาณ 1 %การวัดปริมาณฟอสฟอรัสในพลาสมา จะไม่เป็นดัชนีบ่งชี้ที่ดีของปริมาณฟอสฟอรัสในร่างกาย เมื่อปริมาณฟอสฟอรัสในพลาสมาเพิ่มขึ้นจะเป็นผลมาจากการสลายตัวของกระดูกและกล้ามเนื้อ หรือถ้าปริมาณลดลงก็เป็นเพราะมีการเคลื่อนย้ายฟอสฟอรัสเข้าไปในเซลล์
    • ในภาวะปรกติ ฟอสฟอรัสในปัสสาวะจะสะท้อนให้เห็นถึงปริมาณฟอสฟอรัสในอาหารที่บริโภค แต่ในภาวะที่มีฟอสฟอรัสในปัสสาวะต่ำ แคลเซียมในปัสสาวะจะสูง เมื่อมีการขาดฟอสฟอรัสสามารถจะวัดปริมาณ Enzyme alkaline phosphatase และวิตามินดีในซีรัมได้ด้วย แต่ตัวบ่งชี้เหล่านี้ไม่มีความจำเพาะที่จะใช้ทำนายปริมาณฟอสฟอรัสในร่างกายได้
    • วิธีการที่ใช้ในการตรวจปริมาณฟอสฟอรัสในร่างกายคือ Nuclear magnetic resonance (NMR) technique เป็นวิธีการที่ใช้ในงานวิจัยเพื่อประเมินฟอสฟอรัสที่อยู่ในเซลล์ทั่วร่างกาย เป็นวิธีการตรวจที่ต้องใช้ค่าใช้จ่ายสูง ยุ่งยาก และเอาไปประยุกต์ใช้ได้ในวงจำกัด จึงจำเป็นจะต้องพัฒนาวิธีใหม่เพื่อที่จะนำมาใช้ประเมินภาวะฟอสฟอรัสในร่างกาย