• ข้อมูลทั่วไป
  • ซีลีเลียม เป็นเกลือแร่ส่วนน้อยที่สำคัญต่อร่างกาย ถึงแม้จะพบในร่างกายเพียงเล็กน้อยก็ตาม ซีลีเนียมมีความสัมพันธ์กับการปฏิบัติหน้าที่ของวิตามินอี เกลือแร่ชนิดนี้มีจะถูกกระทบเทือน หรือถูกทำลายโดยความร้อน อาหารที่ปรุงแบบสลับซับซ้อนหรืออาหารแปรรูป เช่น พวกข้าวทำเป็นแป้งจะสูญเสียซีลีเนียมไป 50-75% และถ้าต้มจะสูญเสียไปประมาณ 45 %
• ประโยชน์ต่อร่างกาย
  • เป็นส่วนประกอบของน้ำย่อยกลูทาไทโอน เปอร์ออกซิเดส ( glutathione peroxidase ) ซึ่งกระตุ้นการกำจัดไฮโดรเจนเปอร์ออกไซด์ และออแกนิคเปอร์ออกไซด์ที่เกิดจากการเปลี่ยนแปลงของกรดไขมันต่างๆโดยทำงานอย่างใกล้ชิดกับวิตามินอีในการป้องกันเนื้อเยื่อถูกทำลายโดยสารเปอร์ออกไซด์จากไขมัน โดยวิตามินอีทำหน้าที่ป้องกันการเกิดสารเปอร์ออกไซด์ ในขณะที่ซีลีเนียมทำหน้าที่กำจัดสารเปอร์ออกไซด์ที่เกิดขึ้นให้หมดไป
  • ทำงานร่วมกับวิตามินอี และเสริมฤทธิ์ในการปฏิบัติงานของวิตามินอีรักษาเนื้อเยื่อต่างๆ และชะลอการแก่ตายของเซลล์ตามธรรมชาติป้องกันการแก่ก่อนวัย
  • มีบทบาทเกี่ยวกับการหายใจของเนื้อเยื่อโดยทำหน้าที่ช่วยส่งอีเล็คตรอน
  • ช่วยหัวใจทำงานดีขึ้น และส่งเสริมการสร้างกำลังฃองเซลล์โดยการนำออกซิเจนไปเลี้ยงให้เพียงพอ
  • ส่งเสริมการเจริญเติบโตของร่างกายให้เป็นไปตามปกติ และควบคุมสุขภาพของสายตา ผิวหนัง และผม
  • ส่งเสริมให้ประจำเดือนของเพศหญิงเป็นไปโดยสม่ำเสมอ และช่วยให้ไข่สุกและจะพบเกลือแร่ชนิดนี้สูงในน้ำเชื้อของผู้ชาย
  • ซีลีเนียมเป็นเกลือแร่ต้านพิษ หรือละลายพิษต่างๆ ในร่างกาย
  • รักษาความยืดหยุ่นของเนื้อหนัง
  • เพิ่มความต้านทานของร่างกาย หรือเพิ่มภูมิคุ้มกัน
  • ป้องกันความดันโลหิตสูง อัมพฤกษ์ หัวใจล้มเหลว เจ็บหน้าอก ไตถูกทำลาย
  • ช่วยในการปฏิบัติหน้าที่ของตับ
  • ซีลีเนียมสามารถป้องกันกัมมันตภาพรังสีรวมทั้งโลหะหนักที่เป็นพิษ เช่น ปรอท เงิน แคดเมียม ธาเลียม ไม่ให้ดูดซึมเข้าร่างกายและขับถ่ายออกได้เร็วขึ้น
• แหล่งที่พบ
  • อาหารที่มีซีลีเนียมมากที่สุดได้แก่ บริวเวอร์ยีสต์ เครื่องใน กล้ามเนื้อสัตว์ ปลา หอย ข้าวต่างๆที่ยังไม่ขัดสี ซีเรียล และผลิตภัณฑ์ นม นอกจากนี้ได้จากกระเทียม เห็ด บรอคโคลี่ หัวหอม มะเขือเทศ สัตว์ปีก ไข่ และอาหารทะเลต่างๆ
  • ปริมาณของซีลีเนียมที่เราได้จากพืชผักที่ขึ้นอยู่บนดินที่ปลูกถือว่าได้ซีลีเนียมโดยตรง และจากสัตว์เนื่องจากพืชผักที่เราให้สัตว์กินซึ่งถือว่าได้ซีลีเนียมทางอ้อมและบางครั้งพบว่ามีปริมาณซีลีเนียมสูง แต่ถ้ามีกำมะถันปนลงไปในปุ๋ยหรือดินที่ปลูก กำมะถันจะกั้นการดูดซึมเกลือแร่ของพืชได้ด้วย เราจะได้ซีลีเนียมน้อยหรือไม่ได้เลย
• ปริมาณที่แนะนำ
  • ขณะนี้ยังไม่มีข้อมูลว่าร่างกายต้องการซีลีเนียมเท่าใด แต่เชื่อกันว่าหญิงและชายอายุตั้งแต่ 7 ปีขึ้นไปควรได้รับ 0.05-0.2 มิลลิกรัมต่อวัน เด็ก 1-3 ปี และ 4-6 ปี ควรได้รับ 0.02-0.08 และ 0.03-0.12 มิลลิกรัมต่อวัน เด็กอายุ 3-5 เดือน และ 6-11 เดือน ควรได้รับวันละ 0.01-0.04 และ 0.02-0.06 มิลลิกรัมต่อวัน ส่วนทารกแรกเกิดถึง 2 เดือน ให้เลี้ยงด้วยนมแม่
  • ข้อควรระวัง
    การได้รับซีลีเนียมมากเกินไป คือ ในน้ำดื่มไม่ควรเกิน 2 mcg/g และในอาหารไม่ควรเกิน 3 mcg/g
• ผลของการขาด
  • Keshan discase เป็นโรคหัวใจที่พบในประเทศจีน บริเวณพื้นที่ที่มีซีลีเนียมในดินต่ำ เชื่อกันว่าเกิดจากไวรัส แต่การขาดซีลีเนียมทำให้อาการของโรคเป็นมากขึ้น นอกจากนั้นผู้ที่ได้รับอาหารทางหลอดเลือดดำ ( Total parenteral nutrition ) ก็มีสิทธิ์ขาดซีลีเนียมได้ คนไข้พวกนี้มักจะมี Erythocyte glutathione peroxidase activity ต่ำ และซีลีเนียมในพลาสมาและเม็ดเลือดแดงต่ำด้วย
  • การขาดซีลีเนียมจะนำไปสู่การแก่ก่อนกำหนด ทั้งนี้เพราะว่าซีลีเนียมช่วยรักษาความยืดหยุ่นของกล้ามเนื้อ
  • ในการศึกษาเกี่ยวกับโรคฟันผุในเด็ก จะสังเกตเห็นว่าจำนวนฟันผุที่ต้องถอนและอุดมีจำนวนมากขึ้นในเด็กที่มีการขับถ่ายซีลีเนียมทางปัสสาวะมาก ซึ่งยังไม่มีทฤษฎีอะไรมาอธิบายการสังเกตนี้ได้
  • ถ้าขาดในภาวะตั้งครรภ์จะทำให้เด็กที่เกิดมาเป็นปัญญาอ่อน
  • ถ้าขาดซีลีเนียมในตอนเด็ก อาจทำให้เด็กตายอย่างกระทันหันโดยไม่ทราบสาเหตุ
  • ทำให้ประสาทผิดปกติ ปวดเมื่อยตามกล้ามเนื้อ กล้ามเนื้อไวต่อการสัมผัสหรือการถูกกด มีอาการไม่ปกติที่กล้ามเนื้อหัวใจ
  • ทำให้การมองเห็นไม่ชัด
  • ทำให้เม็ดเลือดแดงเปราะได้
• ผลของการได้รับมากไป
  • ถ้าได้รับซีลีเนียม 5-10 ส่วนต่อล้าน จะถือว่าเป็นพิษโดยที่ซีลีเนียมจะไปแทนกำมะถันในอณูของเมทไธโอนีน ซีสตีน และซีสเตอีน ทำให้ร่างกายใช้กรดอมิโน 3 ตัวนี้ไม่ได้
  • การได้รับซีลีเนียมปริมาณสูงๆ เป็นมิลลิกรัมทุกวันทำให้เกิดเป็นพิษได้ เพียง 5 มิลลิกรัม สามารถทำให้เกิดอาการ อาเจียน ท้องร่วง สูญเสียผม และเล็บ เกิดเป็นแผลที่ผิวหนัง และระบบประสาท บางคนรับประทานซีลีเนียมมากๆ เพราะคิดว่าสามรถป้องกันโรคมะเร็งได้ ซึ่งเป็นการทดลองในสัตว์ แต่ในคนยังไม่มีหลังฐานยืนยันแน่ชัด
• ข้อมูลอื่นๆ
  • การดูดซึม
    • ซีลีเนียมถูกดูดซึมได้ดีที่ลำไส้เล็ก ขึ้นกับปริมาณขึ้นกับปริมาณของสภาพการละลายของสารประกอบซีลีเนียมและอัตราส่วนระหว่างซีลีเนียมและกำมะถัน
    • ร่างกายจะเก็บซีลีเนียมไว้ในตับและไตมากเป็น 4-5 เท่า ของซีลีเนียมที่มีอยู่ในกล้ามเนื้อ และเนื้อเยื่ออื่น ตามปรกติซีลีเนียมจะถูกขับออกทางปัสสาวะ ถ้าปรากฏว่ามีซีลีเนียม ถูกขับออกมาทางอุจจาระแสดงว่าเกิดการดูดซึมที่ไม่ถูกต้อง
  • อาหารหรือสารเสริมฤทธิ์
    • วิตามินอี
  • อาหารหรือสารต้านฤทธิ์
    • กำมะถัน
  • การประเมิน
    • ซีลีเนียมในเลือด ( whole blood ) ควรจะเป็นดัชนีชี้ของปริมาณซีลีเนียมในร่างกายได้ดีกว่าพลาสมา เพราะสามารถวัดปริมาณซีลีเนียมที่อยู่ภายในเซลล์ได้ด้วย แต่ผลปรากฏว่าซีลีเนียมที่มีในเลือดมีการเปลี่ยนแปลงในแต่ละบุคคล จึงเป็นที่น่าสงสัยว่าซีลีเนียมในเลือดมีประโยชน์เท่าซีลีเนียมในพลาสมาในการประเมินภาวะซีลีเนียมจริงหรือไม่ จำเป็นต้องทำการศึกษาเปรียบเทียบในประชากรเป็นกลุ่มๆ ส่วนวิธีการที่ใช้ในการวิเคราะห์ปริมาณซีลีเนียมในเลือดและในพลาสมาใช้ Hydride generation atomic absorption spectrophotometer ( Varian Spectra 20 Varian Australia )
      • ค่าปรกติในพลาสมา1.28 ? 0.13 micro mol/l( 1 micro g = 0.0127 micro mol )
    • การประเมินการทำงานของ enzyme glutathione peroxidase ในเลือด ซึ่งจะมีความสัมพันธ์กับระดับซีลีเนียมในเลือด เมื่อระดับซีลีเนียมในเลือดไม่ต่ำกว่า 1.27 micromol/l แต่การทำงานของ enzyme ไม่ได้ขึ้นกับปริมาณซีลีเนียมในเลือดแต่เพียงอย่างเดียวยังมีปัจจัยอื่นๆ ที่มีผลต่อการทำงานของ enzyme ด้วย ถึงอย่างไรก็ดี การวัดการทำงานของ enzyme ยังมีประโยชน์ในการวัดภาวะโภชนาการของซีลีเนียมได้ในช่วงความเข้มข้นช่วงหนึ่งการวัดการทำงานของ enzyme จึงเป็นวิธีการที่เหมาะสมที่จะในการสำรวจภาวะโภชนาการของซีลีเนียมในกลุ่มประชากรกลุ่มใหญ่ๆ ในปัจจุบันนี้ยังไม่มีวิธีการที่เหมาะสมที่จะใช้ประเมินภาวะซีลีเนียมในคลินิกหรือโรงพยาบาล